Làm Sao Để Kính Trọng Một Người Cha Người Mẹ Ngược Đãi?
Điều răn thứ năm trong Mười Điều Răn phán: “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12). Đây là một mạng lệnh rõ ràng, không điều kiện, và là điều răn đầu tiên với một lời hứa phước hạnh cụ thể. Tuy nhiên, đối với hàng triệu người mang trong mình vết thương lòng từ sự ngược đãi, bỏ bê, hoặc lạm dụng của chính cha mẹ mình, việc vâng theo mạng lệnh này dường như là một nhiệm vụ bất khả thi, đầy đau đớn và mâu thuẫn. Làm thế nào một người có thể “kính trọng” người đã gây ra cho mình những tổn thương sâu sắc? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Lời Chúa để tìm ra sự khôn ngoan, ân điển và đường lối thực tế cho những tấm lòng tan vỡ, luôn đặt Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm của mọi sự chữa lành và tự do.
Trước hết, chúng ta phải hiểu ý nghĩa thần học của từ “kính trọng” (honor). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ được dùng là “כָּבֵד” (kabed), có gốc từ nghĩa là “nặng, quan trọng, vinh quang.” Động từ này không chỉ diễn tả cảm xúc yêu mến ấm áp, mà còn bao hàm một thái độ, một hành động có ý thức ghi nhận vị trí và vai trò của một người. Trong văn hóa Y-sơ-ra-ên, điều này liên quan đến việc nói năng lễ phép, hành động phù hợp, và trong nhiều trường hợp, là sự chăm sóc vật chất khi cha mẹ về già (Mác 7:10-13).
Kinh Thánh không hề ngây thơ về thực trạng gia đình lỗi lầm. Ngay từ sách Sáng-thế Ký, chúng ta thấy những người cha như Y-sác (thiên vị), Gia-cốp (thiên vị), hay Đa-vít (thất bại trong kỷ luật, loạn luân) đã gây ra những hệ lụy khôn lường cho con cái. Điều răn này được ban ra trong một thế giới đã sa ngã, nơi các mối quan hệ đã bị méo mó bởi tội lỗi. Vì vậy, mệnh lệnh “kính trọng” phải được hiểu trong khung cảnh của toàn bộ lẽ thật Kinh Thánh, bao gồm sự công bình, biên giới lành mạnh, và sự kêu gọi tha thứ.
Đây là chìa khóa then chốt để giải quyết nghịch lý. Kính trọng, theo Kinh Thánh, không đồng nghĩa với việc phủ nhận sự thật, chịu đựng sự lạm dụng tiếp diễn, hoặc giả vờ rằng những hành vi sai trái chưa từng xảy ra. Chúa Giê-xu, Đấng trọn vẹn vâng giữ luật pháp, đã dạy một nguyên tắc quan trọng: “Ai yêu cha mẹ hơn ta thì không đáng cho ta; ai yêu con trai hay con gái hơn ta thì cũng không đáng cho ta.” (Ma-thi-ơ 10:37). Lời tuyên bố này thiết lập một trật tự: sự trung tín tối cao thuộc về Đấng Christ. Đôi khi, việc vâng theo Chúa có nghĩa là phải đặt ra những biên giới (boundaries) để bảo vệ chính mình và gia đình mới của mình.
Chúng ta có thể “kính trọng” cha mẹ ngược đãi bằng cách:
1. Kính trọng vai trò của họ như là công cụ Chúa dùng để ban cho chúng ta sự sống: Điều này có nghĩa là nhìn nhận họ là cha, là mẹ của mình, dù họ có thế nào đi nữa. Đây không phải là tán dương con người của họ, mà là tôn trọng thẩm quyền và trật tự gia đình mà Đức Chúa Trời đã thiết lập.
2. Từ chối tiếp tục chu kỳ ngược đãi và đau khổ: Một cách kính trọng sâu sắc với chính nhân phẩm của cha mẹ và với Chúa là quyết định không lặp lại những mô hình tội lỗi đó. Bạn kính trọng họ bằng cách trở nên một con người lành mạnh hơn, được chữa lành hơn.
3. Cầu nguyện cho sự cứu rỗi và biến đổi của họ: Đây là hành động yêu thương cao nhất. Chúa Giê-xu dạy: “Hãy cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi” (Ma-thi-ơ 5:44). Cầu nguyện cho cha mẹ là trao họ cho Đấng phán xét công bình và đầy ân điển.
Chúa Giê-xu là tấm gương hoàn hảo. Trên thập tự giá, giữa những cực hình, Ngài vẫn quan tâm đến mẹ mình là Ma-ri: “Đức Chúa Jêsus thấy mẹ mình và môn đồ Ngài yêu đứng gần bên, thì nói cùng mẹ rằng: Hỡi đàn bà kia, đó là con của ngươi! Đoạn, Ngài lại phán cùng môn đồ rằng: Đó là mẹ ngươi!” (Giăng 19:26-27). Ngài thực hiện bổn phận của người con trưởng trong việc bảo đảm sự chăm sóc cho mẹ mình. Đồng thời, Ngài cũng có những lúc đặt thẩm quyền thuộc linh lên trên gia đình ruột (Ma-thi-ơ 12:46-50).
Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm, cũng đưa ra một nguyên tắc quan trọng cho các mối quan hệ độc hại: “Nếu có kẻ nào không săn sóc đến bà con mình, nhứt là không săn sóc đến người nhà mình, ấy là kẻ chối bỏ đức tin, lại xấu hơn người không tin nữa.” (1 Ti-mô-thê 5:8). Câu Kinh Thánh này thường được dùng để nhấn mạnh trách nhiệm của người đàn ông trong gia đình. Tuy nhiên, nó cũng ngầm chỉ ra rằng hành vi “không săn sóc” (neglect) là một sự phạm tội nghiêm trọng. Người bị ngược đãi không có nghĩa vụ phải “săn sóc” theo kiểu cho phép sự lạm dụng tiếp tục. Đôi khi, “săn sóc” lành mạnh có nghĩa là tìm kiếm sự giúp đỡ từ Hội Thánh hoặc chuyên gia, hoặc tạm thời giữ khoảng cách để ngăn chặn tội lỗi và bảo vệ bản thân cùng con cái mình.
Tha thứ là một mệnh lệnh không thể thiếu (Ma-thi-ơ 6:14-15), nhưng cần được hiểu đúng. Tha thứ trong Kinh Thánh (tiếng Hy Lạp: “ἀφίημι” aphiemi) nghĩa là “thả ra, buông bỏ.” Tha thứ cho cha mẹ ngược đãi không có nghĩa là:
- Xóa bỏ hậu quả của tội lỗi họ.
- Tin tưởng họ ngay lập tức khi chưa có dấu hiệu ăn năn thật.
- Quên đi những gì đã xảy ra.
- Hoặc cho phép họ tiếp tục gây hại.
Hành trình tha thứ thường là một quá trình, không phải một sự kiện. Nó bắt đầu từ thập tự giá, nơi Chúa Giê-xu gánh lấy mọi tội lỗi và tổn thương của chúng ta. “Ngài đã vì tội lỗi chúng ta mà bị thương, hầu cho chúng ta nhờ dấu vết Ngài mà được lành bịnh.” (Ê-sai 53:5). Sự chữa lành thật sự bắt nguồn từ việc nhận biết rằng Chúa Giê-xu thấu hiểu nỗi đau của bạn và Ngài đã trả giá để phá vỡ xiềng xích của sự tổn thương đó.
1. Tìm Kiếm Sự Chữa Lành Trong Chúa và Cộng Đồng: Đừng cô lập. Hãy tìm đến những người lãnh đạo thuộc linh trưởng thành, đáng tin cậy trong Hội Thánh. Tham gia các nhóm nhỏ hoặc tìm kiếm sự tư vấn Cơ đốc chuyên nghiệp. “Hãy xưng tội cùng nhau, và cầu nguyện cho nhau, hầu cho anh em được lành bịnh.” (Gia-cơ 5:16a).
2. Thiết Lập Biên Giới Lành Mạnh (Healthy Boundaries): Đây không phải là sự oán ghét, mà là sự khôn ngoan. Bạn có thể quyết định:
- Giới hạn thời gian thăm viếng.
- Chọn không ở chung nhà khi về thăm.
- Từ chối tham gia vào những cuộc tranh cãi hoặc thao túng cũ.
- Rời khỏi khi hành vi lăng mạ hoặc lạm dụng bắt đầu.
3. Tìm Kiếm Những Hình Mẫu “Cha Mẹ” Thuộc Linh: Đức Chúa Trời hứa sẽ là “Cha của kẻ mồ côi” (Thi Thiên 68:5). Ngài có thể đem đến những con người trưởng thành, tin kính vào đời bạn để bày tỏ tình yêu và sự dạy dỗ của một người cha, người mẹ lành mạnh. Hãy mở lòng đón nhận sự yêu thương này từ Hội Thánh.
4. Phục Vụ Họ Trong Phạm Vi An Toàn và Khôn Ngoan: “Kính trọng” có thể được thể hiện qua hành động, nhưng phải trong sự khôn ngoan. Nếu họ già yếu và bạn cảm thấy an toàn, việc đảm bảo họ có thức ăn, chỗ ở (có thể thông qua người khác) là điều tốt. Nhưng nếu sự hiện diện của bạn sẽ kích động tội lỗi của họ hoặc gây tổn thương mới cho bạn, thì việc ủy thác sự chăm sóc đó cho người khác (dịch vụ xã hội, anh em trong Chúa) cũng là một lựa chọn khôn ngoan.
Mạng lệnh kính trọng cha mẹ là một phần của luật pháp thánh khiết của Đức Chúa Trời. Nhưng chính Chúa Giê-xu Christ, Đấng làm trọn luật pháp, đã gánh lấy mọi lời nguyền rủa của sự vi phạm lên thập tự giá (Ga-la-ti 3:13). Bạn không còn bị rủa sả vì cảm xúc hỗn độn hay những giới hạn cần thiết bạn phải đặt ra. Thay vào đó, trong Đấng Christ, bạn được kêu gọi vào một hành trình tự do.
Hành trình đó bao gồm việc:
1. Nhận biết và than khóc về những tổn thương: Hãy thành thật với Chúa và với những người an toàn.
2. Buông bỏ quyền trả thù và sự cay đắng cho Chúa: Tha thứ là để bạn được tự do.
3. Khôn ngoan xác định “kính trọng” trong tình huống cụ thể của mình: Điều đó có thể là cầu nguyện, là nói sự thật trong yêu thương, là đặt biên giới, hoặc là tìm sự giúp đỡ cho họ từ xa.
4. Tập trung vào việc trở thành một người cha/người mẹ, một con cái Chúa lành mạnh: Phước hạnh thật sự của điều răn thứ năm là bạn được bước vào sự sống dư dật – không nhất thiết về tuổi tác, mà về một đời sống tâm linh phong phú, không bị giam cầm bởi quá khứ.
Cuối cùng, hãy nhớ lời hứa của Chúa: “Ta sẽ chữa lành sự bội nghịch của chúng, ta sẽ lấy tình yêu mà yêu chúng nó” (Ô-sê 14:4). Ngài là Đấng có thể biến đổi những vết thương lòng thành cơ hội để kinh nghiệm ân điển chữa lành sâu sắc của Ngài, và để bạn trở nên một khí cụ của sự yêu thương và thương xót cho những người cùng hoàn cảnh.