Tổng quan Kinh thánh

Kinh Thánh không đơn thuần là một cuốn sách tôn giáo; đó là Lời hằng sống của Đức Chúa Trời được bày tỏ cho nhân loại, là nền tảng cho đức tin và sự hành đạo của Cơ Đốc nhân. Là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta tiếp cận Kinh Thánh với niềm tin rằng đây là sự mặc khải đầy đủ và trọn vẹn của Đức Chúa Trời về kế hoạch cứu rỗi nhân loại qua Chúa Cứu Thế Giê-xu. Bài viết này nhằm cung cấp một cái nhìn toàn diện về nguồn gốc, cấu trúc, chủ đề chính và ứng dụng thực tiễn của Kinh Thánh trong đời sống hằng ngày.

Kinh Thánh, theo nguyên ngữ Hy Lạp là *ta biblia* (τὰ βιβλία), có nghĩa là "những quyển sách". Điều này phản ánh cấu trúc đa dạng của Kinh Thánh, được viết bởi khoảng 40 tác giả khác nhau, trong khoảng thời gian hơn 1,500 năm, từ nhiều hoàn cảnh văn hóa và xã hội khác biệt. Tuy nhiên, tính thống nhất kỳ diệu xuyên suốt 66 sách này chứng minh cho nguồn gốc siêu nhiên của nó.

Trọng tâm của niềm tin Tin Lành về Kinh Thánh là giáo lý về sự linh cảm. Kinh Thánh dạy: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn" (2 Ti-mô-thê 3:16). Từ "soi dẫn" trong nguyên văn Hy Lạp là *theopneustos* (θεόπνευστος), có nghĩa đen là "Đức Chúa Trời thở ra". Điều này không có nghĩa là các tác giả chỉ như những cây bút vô tri, nhưng Đức Thánh Linh đã hành động một cách siêu nhiên trên tâm trí, tính cách và kinh nghiệm của họ để những gì họ viết ra chính xác là Lời mà Đức Chúa Trời muốn truyền đạt, không sai lầm trong bản gốc. Trong khi đó, 2 Phi-e-rơ 1:21 giải thích: "Ấy chẳng phải theo ý muốn của loài người mà lời tiên tri nào đã đến, nhưng bởi Đức Thánh Linh cảm động mà người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời".

Kinh Thánh được chia làm hai phần chính: Cựu Ước và Tân Ước. Sự phân chia này không chỉ mang tính lịch sử mà còn mang tính mặc khải: Cựu Ước là lời hứa và sự chuẩn bị, còn Tân Ước là sự ứng nghiệm và bày tỏ trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ.

A. CỰU ƯỚC (39 Sách):
Cựu Ước, nguyên văn Hê-bơ-rơ là *Tanakh*, chủ yếu được viết bằng tiếng Hê-bơ-rơ (một số phần nhỏ bằng tiếng A-ram). Cựu Ước có thể được chia thành ba phần chính:

• 1. Luật Pháp (Ngũ Kinh - Torah): Gồm 5 sách đầu tiên (Sáng Thế Ký, Xuất Ê-díp-tô Ký, Lê-vi Ký, Dân Số Ký, Phục Truyền Luật Lệ Ký). Phần này ghi lại sự sáng tạo, sự sa ngã của con người, giao ước của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham, và đặc biệt là việc ban bố Luật Pháp qua Môi-se cho dân Y-sơ-ra-ên. Luật Pháp vạch ra tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời và bày tỏ tội lỗi của con người (Rô-ma 3:20).
• 2. Các Sách Lịch Sử (12 sách): Từ Giô-suê đến Ê-xơ-tê, ghi chép lịch sử của dân Y-sơ-ra-ên từ khi vào Đất Hứa, thời kỳ các Quan Xét, các Vua, cho đến khi bị lưu đày và hồi hương. Chủ đề xuyên suốt là sự trung tín của Đức Chúa Trời dù dân sự bất trung.
• 3. Các Sách Văn Thơ & Tiên Tri (22 sách):
  • Thi ca & Khôn ngoan: Gióp, Thi Thiên, Châm Ngôn, Truyền Đạo, Nhã Ca. Những sách này bày tỏ tấm lòng con người trước mặt Đức Chúa Trời trong mọi hoàn cảnh: đau khổ, vui mừng, cầu nguyện, suy tư.
  • Tiên Tri: Gồm các tiên tri lớn (Ê-sai, Giê-rê-mi, Ca Thương, Ê-xê-chi-ên, Đa-ni-ên) và 12 tiên tri nhỏ (Ô-sê đến Ma-la-chi). Họ là những phát ngôn nhân của Đức Chúa Trời, kêu gọi sự ăn năn, công bố sự phán xét vì tội lỗi, nhưng quan trọng nhất là loan báo về Đấng Mết-si-a (Chúa Cứu Thế) sẽ đến. Ví dụ, Ê-sai 53 mô tả chi tiết sự thương khó và chức vụ chuộc tội của Đấng Mết-si-a một cách kỳ diệu.

B. TÂN ƯỚC (27 Sách):
Tân Ước được viết bằng tiếng Hy Lạp thông dụng (Koine), tập trung vào cuộc đời, chức vụ, sự chết, sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ và sự hình thành Hội Thánh đầu tiên.

• 1. Các Sách Phúc Âm (4 sách): Ma-thi-ơ, Mác, Lu-ca, Giăng. Đây không phải là tiểu sử theo nghĩa hiện đại, mà là những lời tường thuật thần học được Đức Thánh Linh soi dẫn về tin mừng (euangelion - εὐαγγέλιον) cứu rỗi trong Chúa Giê-xu. Ma-thi-ơ nhấn mạnh Ngài là Vua, Mác nhấn mạnh Ngài là Đầy Tớ, Lu-ca nhấn mạnh Ngài là Con Người, và Giăng nhấn mạnh Ngài là Con Đức Chúa Trời (Giăng 20:31).
• 2. Sách Lịch Sử (1 sách): Công Vụ Các Sứ Đồ, ghi lại sự thành lập và phát triển của Hội Thánh sau khi Chúa Giê-xu thăng thiên, dưới quyền năng của Đức Thánh Linh.
• 3. Các Thư Tín (21 sách): Từ Rô-ma đến Giu-đe. Đây là những bức thư do các sứ đồ (chủ yếu là Phao-lô, Phi-e-rơ, Giăng, Gia-cơ, Giu-đe) viết cho các Hội Thánh hoặc cá nhân. Chúng giải thích ý nghĩa thần học về công trình của Chúa Giê-xu và áp dụng chân lý đó vào đời sống thực tiễn của tín hữu. Ví dụ, thư Rô-ma trình bày có hệ thống về sự xưng công bình bởi đức tin (Rô-ma 1:16-17).
• 4. Sách Tiên Tri (1 sách): Khải Huyền. Sách này sử dụng nhiều hình ảnh tượng trưng để bày tỏ sự chiến thắng sau cùng của Chúa Giê-xu Christ trên tội lỗi, Sa-tan và sự chết, cùng với sự thiết lập trời mới đất mới đời đời.

Xuyên suốt cả Cựu Ước và Tân Ước là một chủ đề thống nhất, giống như một sợi chỉ đỏ xuyên qua toàn bộ tấm vải: Kế hoạch cứu chuộc nhân loại tội lỗi của Đức Chúa Trời qua Đấng Mết-si-a, là Chúa Giê-xu Christ.

• Khởi Đầu (Sáng Thế 1-3): Sự sáng tạo tốt lành, sự sa ngã của con người vào tội lỗi, và lời hứa đầu tiên về Đấng Cứu Thế (Sáng 3:15).
• Lời Hứa (Các Tiên Tri): Đức Chúa Trời lập giao ước với Áp-ra-ham, Môi-se, và Đa-vít, và qua các tiên tri, Ngài liên tục chỉ về một Vua, một Đầy Tớ, một Đấng Chịu Thương Khó sẽ đến để giải quyết vấn đề tội lỗi.
• Ứng Nghiệm (Các Sách Phúc Âm): Chúa Giê-xu tuyên bố: "Các ngươi hãy dò xem Kinh Thánh, vì ấy là Kinh Thánh làm chứng về ta" (Giăng 5:39). Ngài là Chiên Con của Đức Chúa Trời, chịu hy sinh để cất tội lỗi thế gian (Giăng 1:29), ứng nghiệm mọi lời tiên tri.
• Giải Thích (Các Thư Tín): Các sứ đồ giải thích rằng sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu là con đường duy nhất để con người được xưng công bình trước Đức Chúa Trời (Rô-ma 3:23-24).
• Hoàn Tất (Khải Huyền): Chúa Giê-xu sẽ trở lại để phán xét, tiêu diệt mọi điều ác và đưa những ai tin nhận Ngài vào cõi đời đời trong sự hiện diện của Ngài.

Như vậy, Chúa Giê-xu chính là chìa khóa để hiểu Kinh Thánh. Ngài là trung tâm điểm của toàn bộ lịch sử cứu rỗi.

Kinh Thánh không chỉ để nghiên cứu lý thuyết, mà là Lời hằng sống có quyền năng biến đổi (Hê-bơ-rơ 4:12). Dưới đây là một số nguyên tắc ứng dụng:

1. Đọc Và Suy Gẫm Có Hệ Thống: Đừng chỉ đọc những câu rời rạc. Hãy đọc theo từng sách, tìm hiểu bối cảnh, và đặt câu hỏi: Đoạn này dạy gì về Đức Chúa Trời? Về con người? Có lời hứa, mệnh lệnh, hay gương mẫu nào? "Phước cho người nào... lấy làm vui vẻ về luật pháp của Đức Giê-hô-va, và suy gẫm luật pháp ấy ngày và đêm" (Thi Thiên 1:2).

2. Cầu Nguyện Trước Khi Đọc: Xin Đức Thánh Linh, Đấng đã linh cảm Kinh Thánh, mở mắt thuộc linh để bạn hiểu được (Thi Thiên 119:18).

3. Vâng Theo Lời Chúa: Mục đích tối thượng của việc học Lời Chúa là để vâng giữ và làm theo. Gia-cơ 1:22 cảnh báo: "Hãy làm theo lời, chớ lấy nghe làm đủ mà lừa dối mình".

4. Ghi Nhớ Và Truyền Đạt: Ghi nhớ những câu Kinh Thách then chốt để được khích lệ và nhắc nhở (Thi Thiên 119:11). Chia sẻ Lời Chúa với người khác cũng là một phương cách củng cố đức tin.

5. Nhìn Thấy Chúa Giê-xu Trong Mọi Phân Đoạn: Dù đọc ở Cựu Ước hay Tân Ước, hãy luôn tự hỏi: Phân đoạn này liên hệ thế nào đến Chúa Giê-xu và công trình cứu chuộc của Ngài? Cách nhìn này sẽ làm sống động mọi trang Kinh Thánh.

Kinh Thánh là bức thư tình vĩ đại của Đức Chúa Trời gửi cho nhân loại, bày tỏ tình yêu, sự thánh khiết và kế hoạch cứu rỗi trọn vẹn của Ngài. Từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền, câu chuyện xoay quanh Chúa Giê-xu Christ, là Con Đường, Chân Lý và Sự Sống (Giăng 14:6). Việc nghiên cứu tổng quan này chỉ là khởi đầu cho một hành trình khám phá vô tận. Mỗi lần mở Kinh Thánh ra, chúng ta không chỉ tiếp cận với một văn bản lịch sử, mà đang gặp gỡ chính Đức Chúa Trời hằng sống qua Lời của Ngài. Hãy tiếp cận Kinh Thánh với lòng kính sợ, cầu nguyện và sẵn sàng vâng theo, để Lời ấy thấm nhuần, dạy dỗ, quở trách, sửa trị và dạy chúng ta trong sự công bình (2 Ti-mô-thê 3:16), hầu cho chúng ta ngày càng trở nên giống như hình ảnh của Con Ngài.