Tại Sao Chúa Thử Thách Chúng Ta?
Trong hành trình đức tin, một câu hỏi không thể tránh khỏi thường trỗi dậy trong lòng mỗi tín hữu, nhất là khi đối diện với nghịch cảnh, đau đớn hay mất mát: “Tại sao Chúa lại cho phép điều này xảy ra? Tại sao Ngài thử thách con?”. Đây không phải là dấu hiệu của sự nghi ngờ, mà thường là tiếng kêu từ một tấm lòng đang tìm kiếm ý nghĩa và sự hiểu biết về đường lối nhiệm mầu của Đức Chúa Trời. Kinh Thánh không lảng tránh thực tại về sự đau khổ và thử thách, nhưng mặc khải cho chúng ta một viễn cảnh thần học sâu sắc về mục đích của chúng dưới sự chủ quyền và tình yêu của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá các lý do Kinh Thánh đưa ra về việc Chúa cho phép thử thách trong đời sống con dân Ngài, qua đó giúp chúng ta không chỉ hiểu biết mà còn vững vàng và trưởng thành trong hành trình đức tin.
Trước khi đi vào phân tích, chúng ta cần làm sáng tỏ thuật ngữ. Trong nguyên ngữ Hy Lạp của Tân Ước, từ chính được dùng cho “thử thách” hay “sự thử nghiệm” là dokimion (δοκίμιον – Gia-cơ 1:3) và dokimazō (δοκιμάζω – nghĩa là “thử nghiệm để chứng minh giá trị”). Từ này mang ý nghĩa tích cực, như thử vàng trong lửa, nhằm mục đích tinh luyện, chứng minh phẩm chất và loại bỏ tạp chất. Trong khi đó, từ “cám dỗ” thường dịch từ peirasmos (πειρασμός), có thể mang nghĩa thử thách hoặc cám dỗ tùy ngữ cảnh (Ma-thi-ơ 6:13). Điều quan trọng là Kinh Thánh dạy rõ: “Khi bị cám dỗ, chớ có ai nói: ‘Ấy là Đức Chúa Trời cám dỗ tôi’; vì Đức Chúa Trời chẳng bị sự ác nào cám dỗ được, và chính Ngài cũng không cám dỗ ai.” (Gia-cơ 1:13). Vậy, Chúa không cám dỗ chúng ta phạm tội, nhưng Ngài cho phép những hoàn cảnh thử thách (dokimion) xảy đến trong đời sống chúng ta để hoàn thành mục đích tốt lành của Ngài. Đây là điểm then chốt của thần học Tin Lành về sự đau khổ.
Kinh Thánh trình bày nhiều mục đích khác nhau, đan xen và bổ trợ cho nhau, giải thích vì sao Chúa cho phép thử thách.
1. Để Tinh Luyện và Chứng Minh Đức Tin
Đây là một trong những mục đích rõ ràng nhất. Sứ đồ Phi-e-rơ viết: “Anh em vui mừng về điều đó, dầu hiện nay anh em vì sự thử thách trăm bề phải buồn bã ít lâu. Hầu cho sự thử thách đức tin anh em… đáng quý hơn vàng hay hư nát, dầu đã bị thử lửa, vẫn được tìm ra đặng khen ngợi, tôn trọng, vinh hiển trong kỳ Đức Chúa Jêsus Christ hiện ra.” (1 Phi-e-rơ 1:6-7). Vàng càng tinh luyện càng sáng và quý giá. Cũng vậy, đức tin thật không bị hủy diệt bởi lửa thử thách, mà trái lại, được thanh luyện, loại bỏ sự ỷ lại, tự tin nơi xác thịt hay những động cơ không trong sạch, để cuối cùng tỏ ra là đức tin chân thật, đem về sự vinh hiển, ngợi khen cho Đức Chúa Jêsus Christ. Thử thách không tạo ra đức tin, nhưng nó bày tỏ và củng cố chất lượng của đức tin đã có.
2. Để Xây Dựng Nhân Cách Và Sự Trưởng Thành Thuộc Linh (Nhẫn Nại, Trọn Vẹn)
Sách Gia-cơ cung cấp một chuỗi nhân quả thuộc linh tuyệt vời: “Hãy coi sự thử thách trăm bề như là điều vui mừng trọn vẹn, vì biết rằng sự thử thách đức tin anh em sanh ra sự nhịn nhục. Nhưng sự nhịn nhục phải làm trọn việc nó, hầu cho chính mình anh em cũng trọn lành toàn vẹn, không thiếu thốn chút nào.” (Gia-cơ 1:2-4). Từ Hy Lạp hypomonē (ὑπομονή) dịch là “nhịn nhục” hay “nhẫn nại”, không phải thụ động cam chịu, mà là sự kiên trì, bền đỗ, một tinh thần bất khuất dưới áp lực. Thử thách dạy chúng ta không buông tay Chúa, và qua đó, nhân cách Cơ Đốc được rèn giũa để tiến đến sự “trọn lành toàn vẹn” (teleios – trưởng thành, đạt đến mục đích). Tương tự, Phao-lô nói: “Hoạn nạn sanh sự nhịn nhục, sự nhịn nhục sanh sự rèn tập, sự rèn tập sanh sự trông cậy.” (Rô-ma 5:3-4). Thử thách là “phòng tập gym” của đời sống thuộc linh.
3. Để Chúng Ta Nhận Biết và Kinh Nghiệm Quyền Năng, Ân Điển Của Chúa Cách Sâu Nhiệm
Khi bản thân chúng ta yếu đuối, quyền năng của Đấng Christ mới được bày tỏ trọn vẹn. Sứ đồ Phao-lô đã cầu xin Chúa cất khỏi ông “một cái giằm xóc trong thịt”, nhưng Chúa đáp: “Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối.” (2 Cô-rinh-tô 12:9). Phao-lô kết luận: “Vậy tôi sẽ rất vui lòng trong sự yếu đuối… hầu cho sức mạnh của Đấng Christ ở trong tôi. Vì vậy, tôi đẹp lòng trong sự yếu đuối… vì khi tôi yếu đuối, ấy là lúc tôi mạnh mẽ.” (2 Cô-rinh-tô 12:9-10). Thử thách đẩy chúng ta đến chỗ phải hoàn toàn nương dựa vào Chúa, chứ không vào sức riêng, và chính tại điểm tận cùng của sức lực con người, chúng ta mới thực sự kinh nghiệm được sự đầy trọn của ân điển và quyền năng siêu nhiên của Ngài.
4. Để Chuẩn Bị Chúng Ta Cho Chức Vụ Hiệu Quả và Sự Đồng Cảm
Những thương tích và sự an ủi chúng ta nhận được từ Chúa trong cơn hoạn nạn trở thành công cụ để an ủi người khác. “Ngợi khen Đức Chúa Trời, Cha Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta, là Cha hay thương xót, là Đức Chúa Trời ban mọi sự yên ủi! Ngài yên ủi chúng tôi trong mọi sự khốn khó, hầu cho nhơn sự yên ủi mà Ngài đã yên ủi chúng tôi, thì chúng tôi cũng có thể yên ủi kẻ khác trong sự khốn khó nào họ gặp.” (2 Cô-rinh-tô 1:3-4). Một người đã trải qua nỗi đau mất con có thể đồng cảm và an ủi người khác trong hoàn cảnh tương tự cách mà người chưa từng trải không thể. Thử thách biến chúng ta thành những “chuyên gia an ủi” được trang bị bằng lòng trắc ẩn thực sự từ kinh nghiệm bản thân.
5. Để Hướng Sự Chú Ý Của Chúng Ta Về Thế Giới Vĩnh Cửu
Những thử thách và đau khổ trên đời này nhắc nhở chúng ta rằng thế giới này không phải là nhà cuối cùng. Chúng phá vỡ sự tự mãn và khiến chúng ta khao khát thiên đàng. Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng tôi sanh cho chúng tôi sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên, của chúng tôi không chăm về những sự thấy được, nhưng về những sự không thấy được; vì những sự thấy được chỉ là tạm thời, mà sự không thấy được là đời đời.” (2 Cô-rinh-tô 4:17-18). Thử thách, như một cơn đau thể xác, là tín hiệu cho thấy có điều gì đó không ổn. Nó buộc chúng ta phải nhìn xa hơn những phước hạnh tạm thời và đặt hy vọng vào sự vinh hiển đời đời mà Chúa đã hứa.
6. Để Biểu Lộ Quyền Tể Trị và Vinh Quang Của Đức Chúa Trời
Đôi khi mục đích của thử thách vượt ra ngoài kinh nghiệm cá nhân, thuộc về kế hoạch lớn hơn của Đức Chúa Trời để bày tỏ vinh quang Ngài. Câu chuyện về Giô-sép là một minh họa kinh điển (Sáng Thế Ký 37-50). Những thử thách khủng khiếp: bị anh em bán, bị vu oan, bị tù đày… cuối cùng được chính Giô-sép giải thích: “Các anh toan hại tôi, nhưng Đức Chúa Trời lại toan làm điều ích cho tôi… đặng gìn giữ sự sống cho nhiều người.” (Sáng Thế Ký 50:20). Đức Chúa Trời, trong sự toàn tri và chủ quyền của Ngài, có thể biến điều ác của con người thành điều lành lớn hơn, phục vụ cho mục đích cứu rỗi và chu cấp của Ngài, qua đó vinh quang Ngài được tỏ ra.
Hiểu biết lý thuyết là chưa đủ; đức tin thật được thể hiện qua ứng dụng. Dưới đây là vài nguyên tắc thực tiễn:
1. Thay Đổi Quan Điểm: Từ “TẠI SAO?” Sang “ĐỂ LÀM GÌ?”
Thay vì day dứt với câu hỏi “Tại sao Chúa lại để điều này xảy ra với con?” (một câu hỏi thường dẫn đến sự cay đắng), hãy chuyển hướng sang: “Lạy Chúa, Ngài muốn dạy con điều gì qua hoàn cảnh này? Ngài muốn con trưởng thành trong phương diện nào?”. Điều này chuyển trọng tâm từ nạn nhân sang môn đồ, từ quá khứ sang tương lai, từ thụ động sang chủ động hợp tác với công việc của Chúa.
2. Vui Mừng và Kiên Nhẫn, Không Phải Vì Hoàn Cảnh, Nhưng Vì Mục Đích Của Chúa
Lời dạy “hãy coi… như là điều vui mừng” (Gia-cơ 1:2) không có nghĩa chúng ta giả vờ vui khi đau đớn. Đó là sự vui mừng thuộc linh, dựa trên niềm tin vào lời hứa và bản tính tốt lành của Đức Chúa Trời. Đó là lựa chọn tin cậy rằng Cha Thiên Thượng đang cầm quyền và sẽ không lãng phí một nỗi đau nào của chúng ta. Sự nhẫn nại (hypomonē) là quyết tâm không bỏ cuộc, tiếp tục vâng lời và trung tín dù cảm xúc có thế nào.
3. Nương Dựa Hoàn Toàn Vào Lời Hứa và Sự Hiện Diện Của Chúa
Trong cơn thử thách, hãy bám víu vào những lời hứa của Đức Chúa Trời. “Đức Chúa Trời là nơi nương náu và sức lực của chúng tôi, Ngài sẵn giúp đỡ trong cơn gian truân.” (Thi Thiên 46:1). Hãy học gương Chúa Giê-xu trong vườn Ghết-sê-ma-nê: Ngài bày tỏ sự đau đớn tột cùng với Cha (“xin Cha cất chén nầy khỏi con”), nhưng luôn kèm theo sự phó thác trọn vẹn (“dầu vậy, xin ý Cha được nên, chớ không theo ý con” – Lu-ca 22:42). Sự cầu nguyện chân thành và Lời Chúa là nguồn sức mạnh không bao giờ cạn.
4. Tìm Kiếm và Chấp Nhận Sự Nâng Đỡ Từ Thân Thể Đấng Christ
Đức Chúa Trời thường dùng Hội Thánh – anh em tín hữu – để làm phương tiện an ủi và nâng đỡ chúng ta. “Hãy mang gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ.” (Ga-la-ti 6:2). Đừng cô lập mình. Hãy khiêm nhường chia sẻ gánh nặng với những tín hữu trưởng thành và cho phép họ cầu thay, khích lệ và phục vụ bạn.
5. Ghi Nhớ và Ôn Lại Những Chiến Thắng Trong Quá Khứ
Hãy lập một “bàn đá kỷ niệm” trong lòng, như dân Y-sơ-ra-ên đã làm sau khi vượt qua sông Giô-đanh (Giô-suê 4:1-7). Mỗi lần Chúa đưa bạn qua một cơn thử thách, hãy ghi nhớ cách Ngài đã hành động. Điều này xây dựng “bộ nhớ cơ bắp” của đức tin, giúp bạn vững vàng hơn trong cơn thử thách kế tiếp, vì bạn đã thấy được sự thành tín của Chúa trong quá khứ.
Thử thách không phải là dấu hiệu của sự thất sủng hay trừng phạt ngẫu nhiên, nhưng thường là dấu hiệu của tình yêu và sự quan tâm sâu sắc của người Cha Thiên Thượng đang muốn đào tạo con cái Ngài nên giống hình ảnh Con Ngài là Chúa Giê-xu Christ (Rô-ma 8:29). Chúa Giê-xu, Đấng hoàn toàn vô tội, cũng đã học vâng lời bởi những sự đau đớn Ngài chịu (Hê-bơ-rơ 5:8). Chúng ta, là môn đồ Ngài, cũng không đi con đường khác.
Cuối cùng, lời hứa vĩ đại nhất dành cho chúng ta là: “Đức Chúa Trời là thành tín, Ngài chẳng hề cho anh em bị cám dỗ quá sức mình đâu; nhưng trong sự cám dỗ, Ngài cũng mở đàng cho ra khỏi, để anh em có thể chịu được.” (1 Cô-rinh-tô 10:13). Ngài đặt một giới hạn cho mọi thử thách và chính Ngài là “con đường ra”. Hãy an tâm rằng không một thử thách nào có thể vượt quá ân điển đủ cho bạn của Ngài. Hãy bước đi với niềm tin rằng, sau cơn mưa, ơn phước và sự trưởng thành sẽ tuôn đổ; sau lửa thử, đức tin sẽ tỏa sáng; và sau thập tự giá, luôn có sự phục sinh.
Ước mong mỗi chúng ta, khi đối diện với thử thách, có thể nói như Gióp, dù sau tất cả những mất mát khôn tả: “Tôi biết rằng Đấng Cứu Chuộc tôi vẫn sống… và từ trong thân thể tôi, tôi sẽ được thấy Đức Chúa Trời.” (Gióp 19:25-26). Chúa đang hành động, ngay cả trong sự im lặng, để làm nên một kiệt tác của ân điển trong đời sống bạn.