Ông Giô-sép đã ở đâu khi Chúa Giê-su trưởng thành?

Trong hành trình tìm hiểu về cuộc đời Chúa Cứu Thế Giê-su, có một nhân vật quan trọng nhưng lại ẩn hiện trong những trang Kinh Thánh một cách kỳ lạ: đó là Giô-sép, người cha nuôi trần thế của Ngài. Sau những sự kiện về thời thơ ấu của Chúa Giê-su được ghi lại trong các sách Phúc Âm, hình ảnh của Giô-sép dường như biến mất. Sự vắng mặt này đặt ra một câu hỏi lớn cho nhiều độc giả Kinh Thánh: Ông Giô-sép đã ở đâu khi Chúa Giê-su trưởng thành và bắt đầu chức vụ công khai? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát cẩn thận những manh mối trong Kinh Thánh, bối cảnh văn hóa lịch sử Do Thái, cùng những hàm ý thần học và thuộc linh sâu sắc từ sự im lặng này.

Để hiểu rõ câu hỏi, trước hết chúng ta cần lướt qua những lần cuối cùng Giô-sép được nhắc đến trong Tân Ước.

1. Những lần xuất hiện cuối cùng trong các sách Phúc Âm:
- Lu-ca 2: Đây là phân đoạn cho chúng ta nhiều thông tin nhất. Sau sự kiện Chúa Giê-su lúc 12 tuổi ở trong đền thờ (Lu-ca 2:41-52), Kinh Thánh chỉ ghi: “Đức Chúa Jêsus khôn ngoan càng thêm, thân hình càng lớn, càng được đẹp lòng Đức Chúa Trời và người ta.” (Lu-ca 2:52). Trong câu chuyện này, cả Giô-sép và Ma-ri đều được nhắc đến (câu 41, 43, 48). Đây là lần cuối cùng Giô-sép được nêu đích danh trong một sự kiện có hành động. - Ma-thi-ơ 13:55: Khi Chúa Giê-su giảng dạy tại quê nhà Na-xa-rét, dân chúng kinh ngạc và nói: “Có phải con người thợ mộc đó chăng? Mẹ người có phải là Ma-ri, và các em trai người là Gia-cơ, Giô-sép, Si-môn, Giu-đe chăng?” Họ gọi Ngài là “con người thợ mộc” – một danh xưng gắn liền với nghề nghiệp của Giô-sép, điều này ngụ ý rằng Giô-sép đã được biết đến trong cộng đồng và có lẽ Chúa Giê-su đã tiếp nối nghề của cha nuôi. Tuy nhiên, bản thân Giô-sép không xuất hiện ở đây. - Giăng 1:45 & 6:42: Phi-líp giới thiệu Chúa Giê-su với Na-tha-na-ên là “Con của Giô-sép” (Giăng 1:45). Và người Do Thái tại Ca-bê-na-um cũng thắc mắc: “Có phải là Jêsus, con của Giô-sép, mà chúng ta biết cha mẹ người chăng?” (Giăng 6:42). Cách gọi này cho thấy trong ký ức cộng đồng, Giô-sép vẫn được nhắc đến như cha của Chúa Giê-su, nhưng ông không hiện diện.

2. Sự vắng mặt đáng chú ý trong chức vụ công khai:
Trong tất cả các sự kiện quan trọng như Chúa Giê-su chịu phép báp-têm, bị cám dỗ, đi rao giảng, làm phép lạ, chịu đóng đinh…, Ma-ri, mẹ Ngài, vẫn xuất hiện (như tại tiệc cưới Ca-na, dưới chân thập tự giá), nhưng Giô-sép thì hoàn toàn không. Điều này củng cố giả thuyết mạnh mẽ rằng: Giô-sép có lẽ đã qua đời trước khi Chúa Giê-su, khoảng 30 tuổi, bắt đầu chức vụ công khai.

Từ những manh mối Kinh Thánh, chúng ta có thể suy luận với sự hỗ trợ của hiểu biết về văn hóa Do Thái thế kỷ thứ nhất.

1. Tuổi tác và nghề nghiệp:
Truyền thống cho rằng Giô-sép có thể lớn tuổi hơn Ma-ri. Ông được mô tả là một người “công bình” (Ma-thi-ơ 1:19). Trong tiếng Hy Lạp, từ “công bình” (δίκαιος - *dikaios*) không chỉ nói đến đạo đức mà còn ám chỉ sự trưởng thành, chín chắn, đáng kính trọng trong cộng đồng. Nghề “thợ mộc” (τέκτων - *tekton*) trong nguyên ngữ không chỉ là người làm đồ gỗ, mà còn có thể là thợ xây, thợ nề – một nghề đòi hỏi sức lao động nặng nhọc. Tuổi thọ trung bình thời đó không cao, và việc lao động vất vả có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

2. Vai trò trong gia đình Do Thái:
Giô-sép đã hoàn thành xuất sắc vai trò mà Đức Chúa Trời giao phó: bảo vệ, cung cấp, dạy dỗ và truyền nghề cho Chúa Giê-su. Việc Chúa Giê-su được gọi là “thợ mộc” (Mác 6:3) cho thấy Ngài đã được Giô-sép đào tạo thành thạo một nghề. Khi những người con khác (Gia-cơ, Giô-sép, Si-môn, Giu-đe) đã trưởng thành và có thể gánh vác gia đình (theo văn hóa Do Thái), thì sự ra đi của người cha là điều có thể chấp nhận được. Việc Chúa Giê-su, với tư cách là con trưởng (theo nhận thức), giao phó Ma-ri cho môn đồ Giăng khi trên thập tự giá (Giăng 19:26-27) cũng hàm ý rằng Ngài đang đảm nhận trách nhiệm của người con trai, vì không còn người cha trần thế nào khác.

3. Sự im lặng có chủ ý của Kinh Thánh:
Sự vắng mặt của Giô-sép có thể là một điểm nhấn thần học. Các tác giả Phúc Âm tập trung hoàn toàn vào Chúa Giê-su là Con Đức Chúa Trời. Việc Giô-sép không xuất hiện trong chức vụ công khai có thể giúp độc giả không bị phân tâm khỏi mối quan hệ độc nhất vô nhị giữa Chúa Giê-su với Cha Thiên Thượng. Mọi sự chú ý đều hướng về “Cha ta ở trên trời” (Ma-thi-ơ 7:21, 16:17).

Sự ra đi (có lẽ là qua đời) của Giô-sép không phải là một chi tiết ngẫu nhiên, nhưng mang những bài học sâu sắc về sự quan phòng và chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời.

1. Sự chu toàn của chương trình cứu rỗi:
Giô-sép đã hoàn tất phần việc của mình một cách trọn vẹn. Ông là người bảo vệ dòng dõi Đấng Mê-si, đưa gia đình về Na-xa-rét để ứng nghiệm lời tiên tri (Ma-thi-ơ 2:23). Ông đã cung cấp một mái ấm ổn định, nơi Chúa Giê-su “khôn ngoan càng thêm… và được đẹp lòng Đức Chúa Trời”. Đức Chúa Trời sử dụng đời sống trung tín của Giô-sép trong một giai đoạn then chốt, và khi công việc ông được hoàn thành, Ngài có thể cất ông về nghỉ ngơi. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng mỗi người đều có một phần trong kế hoạch của Đức Chúa Trời, và sự trung tín trong vai trò của mình là cực kỳ quan trọng.

2. Sự đồng cảm của Chúa Giê-su với nỗi đau mất mát:
Nếu Giô-sép qua đời khi Chúa Giê-su còn trẻ, điều đó có nghĩa là Chúa Giê-su đã trải nghiệm nỗi đau mất đi người cha trong cuộc sống con người. Đấng “từng trải mọi sự cám dỗ giống như chúng ta” (Hê-bơ-rơ 4:15) cũng hiểu nỗi đau của sự chia ly, tang tóc. Ngài không phải là một vị thần xa cách, mà là Đấng Cứu Thế có thể cảm thông với mọi nỗi đau của nhân loại, kể cả nỗi đau mất đi người thân yêu. Điều này mang lại sự an ủi lớn cho Cơ Đốc nhân trong những giờ phút đau buồn.

3. Sự chuyển giao trọng tâm từ cha trần thế sang Cha Thiên Thượng:
Sự vắng mặt của Giô-sép khi Chúa Giê-su trưởng thành tạo nên một không gian thần học để bày tỏ mối quan hệ độc nhất giữa Chúa Con với Chúa Cha. Mọi lời tuyên bố như “Cha ta” (Giăng 5:17, 10:30) đều trở nên rõ ràng và không bị lẫn lộn. Điều này dạy chúng ta rằng, dù kính trọng cha mẹ trần thế, nhưng mối quan hệ với Đức Chúa Trời là Cha trên hết mọi sự phải chiếm vị trí tối cao (Ma-thi-ơ 10:37).

Từ cuộc đời kín đáo nhưng vĩ đại của Giô-sép, chúng ta rút ra được nhiều bài học thiết thực cho đức tin và đời sống.

1. Sự trung tín trong vai trò âm thầm:
Giô-sép không giảng một bài nào được ghi lại, không làm phép lạ nào. Ông chỉ trung tín làm chồng, làm cha, làm thợ mộc trong một thị trấn nhỏ. Đời sống Cơ Đốc không nhất thiết phải nổi tiếng hay vĩ đại trong mắt người đời. Sự trung tín trong những bổn phận thường nhật, trong gia đình, trong công việc, chính là thờ phượng và phục vụ Đức Chúa Trời. “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31).

2. Vun đắp đời sống thuộc linh cho con cái từ nhỏ:
Giô-sép và Ma-ri đã đưa Chúa Giê-su lên đền thờ, giữ lễ Vượt Qua (Lu-ca 2:41). Họ tạo dựng một môi trường tin kính. Điều này nhắc nhở các bậc cha mẹ Cơ Đốc về trách nhiệm dạy dỗ con cái trong đường lối Chúa (Châm Ngôn 22:6), tạo thói quen thờ phượng, học Kinh Thánh từ thuở nhỏ, để đức tin trở thành nền tảng vững chắc khi chúng trưởng thành.

3. Tin cậy vào sự quan phòng của Đức Chúa Trời trong mọi hoàn cảnh:
Cuộc đời Giô-sép đầy những biến cố bất ngờ: đính hôn với một người đã mang thai, phải đưa gia đình chạy trốn sang Ai Cập, rồi có lẽ phải qua đời khi các con còn trẻ. Thế nhưng, qua mọi sự, ông vẫn vâng lời Chúa cách mau chóng và im lặng (Ma-thi-ơ 1:24, 2:14). Chúng ta học được bài học về sự vâng phục không thắc mắc và lòng tin cậy rằng Đức Chúa Trời nắm giữ mọi sự, kể cả những mất mát, trong bàn tay toàn năng và yêu thương của Ngài. “Chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định.” (Rô-ma 8:28).

4. Chuẩn bị thế hệ kế thừa:
Giô-sép đã truyền nghề, huấn luyện Chúa Giê-su trở thành một người lao động lành nghề. Ông đã chuẩn bị thế hệ tiếp theo để đảm đương công việc và trách nhiệm. Trong Hội Thánh và gia đình, chúng ta được kêu gọi đầu tư, dạy dỗ, trao quyền cho thế hệ trẻ, để họ có thể đứng vững và tiếp tục sự nghiệp của Nước Đức Chúa Trời (2 Ti-mô-thê 2:2).

Vậy, ông Giô-sép đã ở đâu khi Chúa Giê-su trưởng thành? Dựa trên sự suy luận hợp lý từ Kinh Thánh và bối cảnh lịch sử, nhiều khả năng Giô-sép – người cha trần thế trung tín – đã được Đức Chúa Trời cất về nơi an nghỉ sau khi hoàn thành xuất sắc sứ mệnh đặc biệt của mình. Sự vắng mặt của ông không phải là một sự thiếu sót, mà trái lại, là một chứng tích thầm lặng về một đời sống đã được sống trọn vẹn cho mục đích của Đức Chúa Trời.

Giô-sép không cần phải có mặt trong những năm tháng chức vụ rực rỡ của Chúa Giê-su để chứng minh giá trị của mình. Giá trị của ông đã được khẳng định trong những năm tháng âm thầm tại Na-xa-rét, trong xưởng mộc, trong sự vâng lời mau chóng và trong việc gầy dựng một mái ấm cho Con Đức Chúa Trời lớn lên. Ông là tấm gương sáng về người cha, người chồng, người lao động Cơ Đốc, sống công bình và trung tín trong bổn phận được giao.

Cuối cùng, cuộc đời Giô-sép dẫn mắt chúng ta hướng về Chúa Giê-su Christ, Đấng có một Người Cha vĩnh cửu trên trời. Và đó cũng là lời mời gọi đối với mỗi chúng ta: hãy trung tín trong phần việc nhỏ bé và âm thầm của mình, tin chắc rằng trong kế hoạch vĩ đại của Đức Chúa Trời, sự trung tín ấy có một ý nghĩa đời đời.

“Vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, hãy vững vàng, chớ rúng động, hãy làm công việc Chúa cách dư dật luôn, vì biết rằng công khó của anh em trong Chúa chẳng phải là vô ích đâu.” (1 Cô-rinh-tô 15:58)