Ngôn Ngữ Bao Hàm Trong Kinh Thánh: Khi Nói "Đàn Ông", "Nhân Loại", "Anh Em", Có Bao Gồm Phụ Nữ Không?
Trong hành trình đọc và nghiên cứu Lời Chúa, nhiều tín hữu, đặc biệt là chị em phụ nữ, có thể băn khoăn khi bắt gặp những từ ngữ như "đàn ông", "loài người", "anh em", "con người". Liệu những thuật ngữ này có loại trừ phụ nữ, phản ánh một quan điểm trọng nam khinh nữ của thời đại, hay chúng mang một ý nghĩa bao hàm sâu xa hơn? Câu hỏi này không chỉ liên quan đến ngôn ngữ học, mà còn chạm đến nguyên tắc giải kinh (hermeneutics) và sự hiểu biết về giá trị bình đẳng trước mặt Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh văn hóa, ngôn ngữ nguyên bản (Hê-bơ-rơ và Hy Lạp), và sự dạy dỗ toàn diện của Kinh Thánh để làm sáng tỏ vấn đề.
I. Nguyên Tắc Ngôn Ngữ Bao Hàm Trong Văn Hóa Cổ Đại
Trong nhiều ngôn ngữ cổ, bao gồm tiếng Hê-bơ-rơ Kinh Thánh (Biblical Hebrew) và tiếng Hy Lạp Koinē (Koine Greek), việc sử dụng danh từ giống đực số ít hoặc số nhiều để đại diện cho một nhóm hỗn hợp cả nam và nữ là một quy ước ngôn ngữ phổ biến. Đây không phải là sự loại trừ có chủ ý, mà là một cách diễn đạt mang tính đại diện và bao hàm. Ví dụ, trong tiếng Anh cổ điển, từ "mankind" (nhân loại) rõ ràng bao gồm cả đàn ông và đàn bà. Tương tự, khi chúng ta nói "ông cha ta" trong tiếng Việt, đó cũng là cách nói bao hàm để chỉ tổ tiên, không chỉ riêng những người đàn ông.
Kinh Thánh được Đức Chúa Trời soi dẫn (2 Ti-mô-thê 3:16) trong bối cảnh văn hóa và ngôn ngữ cụ thể. Để hiểu đúng ý nghĩa, chúng ta cần phân biệt giữa "ý định của tác giả" (authorial intent) và "phương thức diễn đạt văn hóa" (cultural idiom). Phương thức diễn đạt có thể sử dụng ngôn ngữ giống đực, nhưng ý định thần học và sứ điệp cứu rỗi thì luôn bao trùm toàn thể nhân loại.
II. Phân Tích Từ Ngữ Trong Nguyên Bản
1. Từ "Adam" (אָדָם) trong tiếng Hê-bơ-rơ
Trọng tâm của vấn đề nằm ở chương đầu tiên của Kinh Thánh. Trong Sáng-thế Ký 1:26-27, Đức Chúa Trời phán: "Chúng ta hãy làm nên loài người (adam) như hình ta và theo tượng ta... Đức Chúa Trời dựng nên loài người (ha-adam) như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người (eth-ha-adam) giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ."
Từ "adam" (אָדָם) ở đây không đơn thuần là một tên riêng (A-đam) hay chỉ giống đực. Trong bối cảnh này, nó là một danh từ tập thể (collective noun) có nghĩa là "nhân loại", "con người". Câu Kinh Thánh làm rõ ý nghĩa bao hàm bằng cách giải thích ngay: "Ngài dựng nên người nam cùng người nữ". Như vậy, "adam" ở đây bao gồm cả nam và nữ. Họ cùng được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei), cùng có phẩm giá, giá trị và trách nhiệm ngang nhau trước mặt Chúa.
2. Từ "Anthrōpos" (ἄνθρωπος) trong tiếng Hy Lạp
Trong Tân Ước, từ Hy Lạp "anthrōpos" (ἄνθρωπος) thường được dịch là "người", "loài người". Từ này mang tính trung lập về giới tính và thường dùng để chỉ nhân loại nói chung. Ví dụ điển hình là Giăng 3:16: "Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời." Cụm "hễ ai" trong nguyên bản liên quan đến "pas ho pisteuōn" (bất cứ ai tin), một cách diễn đạt hoàn toàn bao hàm.
Một ví dụ khác là Rô-ma 5:12: "Cho nên, như bởi một người (di’ henos anthrōpou) mà tội lỗi vào trong thế gian, lại bởi tội lỗi mà có sự chết, thì sự chết đã trải qua trên hết thảy mọi người (eis pantas anthrōpous) vì mọi người đều phạm tội..." Từ "anthrōpos" ở đây bao gồm toàn thể nhân loại đã sa ngã, cả nam lẫn nữ.
3. Cách Xưng Hô "Anh Em" (Adelphoi - ἀδελφοί)
Đây có lẽ là từ gây thắc mắc nhiều nhất. Trong các thư tín, sứ đồ Phao-lô thường xuyên viết "Hỡi anh em" (O adelphoi - ὦ ἀδελφοί). Từ "adelphoi" trong tiếng Hy Lạp là dạng số nhiều giống đực của "adelphos" (anh/em trai). Tuy nhiên, trong bối cảnh Hội Thánh, nó thường được dùng như một từ bao hàm để chỉ cả các tín hữu nam và nữ, tức là "anh chị em" trong Chúa.
Bằng chứng rõ ràng cho sự bao hàm này nằm trong chính những bức thư. Rô-ma 16:1 giới thiệu "Bà Pho-bê, người giúp đỡ trong Hội thánh". Rô-ma 16:3, 6, 12, 15 chào thăm nhiều chị em như Bê-rít-sin, Ma-ri, Truy-cơ-nơ, Tri-phê-na, Tri-phô-sa... Rõ ràng, họ là một phần của cộng đồng "anh em" mà Phao-lô đang viết thư. Tương tự, trong 1 Cô-rinh-tô 1:10-11, Phao-lô kêu gọi "hỡi anh em" hãy hiệp một, và ngay sau đó đề cập đến những tranh cãi, trong đó có sự kiện "người nhà Cơ-lê-ê" (có thể là một phụ nữ) báo cáo. Điều này cho thấy "anh em" là cách xưng hô chung cho cả Hội Thánh.
III. Sự Dạy Dỗ Căn Bản Về Sự Bình Đẳng Trong Đấng Christ
Dù ngôn ngữ có sử dụng quy ước văn hóa, sứ điệp nền tảng của Phúc Âm và địa vị của tín đồ trong Đấng Christ là hoàn toàn bình đẳng. Đây là chân lý phá đổ mọi rào cản:
- Ga-la-ti 3:26-28 là phân đoạn then chốt: "Vì chưng anh em bởi tin Đức Chúa Jêsus Christ, nên hết thảy đều là con trai của Đức Chúa Trời... tại đây không còn người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn nô lệ hoặc tự chủ; không còn nam hoặc nữ; vì trong Đức Chúa Jêsus Christ, anh em thảy đều làm một." Từ "con trai" (huioi - υἱοί) ở đây cũng mang tính bao hàm, chỉ về địa vị thừa kế đầy đủ trước mặt Đức Chúa Trời, một địa vị mà cả tín hữu nam và nữ đều nhận được bởi đức tin. Phao-lô tuyên bố dứt khoát: trong lĩnh vực thuộc linh và sự cứu rỗi, không còn sự phân biệt nam/nữ về mặt giá trị, phẩm giá hay khả năng tiếp nhận ân điển.
- 1 Phi-e-rơ 3:7 gọi người vợ là "người đồng kế tự" (sugklēronomos - συγκληρονόμος) của ân điển sự sống, một thuật ngữ pháp lý chỉ sự thừa kế ngang nhau.
IV. Sự Phân Biệt Vai Trò Không Phủ Nhận Sự Bao Hàm
Cần phân biệt rõ giữa giá trị bình đẳng (equal worth) và sự khác biệt vai trò (distinct roles). Kinh Thánh, đặc biệt trong các thư tín mục vụ (1 Ti-mô-thê, Tít), có đề cập đến những vai trò khác nhau trong gia đình và Hội Thánh (ví dụ: trưởng lão/giám mục là đàn ông - 1 Ti-mô-thê 3:1-2). Tuy nhiên, sự dạy dỗ về vai trò không làm mất đi nguyên tắc bao hàm trong ngôn ngữ hay sự bình đẳng về mặt cứu rỗi và phẩm giá. Khi Phao-lô nói với "những kẻ làm chồng" (Ê-phê-sô 5:25) hay "những kẻ làm vợ" (Ê-phê-sô 5:22), ông đang nói trực tiếp đến một nhóm cụ thể, nhưng điều đó không có nghĩa là phụ nữ bị loại khỏi các mệnh lệnh đạo đức chung cho Hội Thánh.
V. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc
- Đọc Kinh Thánh Với Tư Duy Bao Hàm, Theo Nguyên Tắc Giải Kinh: Khi gặp từ "người", "nhân loại", "anh em", chúng ta nên tự hỏi: Bối cảnh ở đây là gì? Đối tượng được nói đến trực tiếp là ai? Sứ điệp thần học có áp dụng cho mọi tín đồ không? Hãy nhớ rằng các mệnh lệnh về yêu thương, thánh khiết, rao truyền Phúc Âu, nhịn nhục... đều dành cho mọi con cái Chúa.
- Khẳng Định Giá Trị Của Mọi Tín Hữu: Dựa trên Ga-la-ti 3:28 và Sáng-thế Ký 1:27, Hội Thánh cần tích cực khẳng định và nuôi dưỡng ơn phước, sự phục vụ và tiếng nói của cả anh em và chị em trong Chúa. Mỗi người đều là chi thể quý giá trong Thân thể Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:12-27).
- Tránh Hai Thái Cực: Một bên là chủ nghĩa độc tôn nam giới, bóp méo ngôn ngữ Kinh Thánh để hạ thấp giá trị phụ nữ. Bên kia là chủ nghĩa nữ quyền thế tục, bác bỏ mọi sự khác biệt vai trò được Kinh Thánh dạy dỗ. Cần giữ thế cân bằng Kinh Thánh: tôn trọng sự dạy dậy về vai trò trong trật tự Chúa thiết lập, nhưng đồng thời nhiệt liệt tôn vinh sự bình đẳng về phẩm giá, sự cứu rỗi và ơn gọi phục vụ của mọi tín hữu.
- Giáo Dục Cho Thế Hệ Trẻ: Cần giải thích cho các bạn trẻ và tân tín hữu về nguyên tắc ngôn ngữ bao hàm này để họ không hiểu lầm, cảm thấy bị loại trừ, hoặc có cái nhìn sai lệch về Đức Chúa Trời là Đấng yêu thương và tạo dựng nên cả nam lẫn nữ theo hình ảnh Ngài.
Kết Luận
Khi Kinh Thánh sử dụng các từ như "đàn ông" (adam, anthrōpos), "nhân loại", "anh em" (adelphoi), trong đa số ngữ cảnh rộng lớn, chúng mang ý nghĩa bao hàm toàn thể nhân loại hoặc toàn thể cộng đồng tín hữu. Điều này dựa trên quy ước ngôn ngữ cổ, sự giải thích rõ ràng trong chính Kinh Thánh, và đặc biệt là nền tảng thần học về sự sáng tạo và sự cứu chuộc. Sự khẳng định mạnh mẽ trong Ga-la-ti 3:28 cho chúng ta sự đảm bảo rằng: trong Đấng Christ, mọi rào cản, kể cả rào cản nam-nữ về mặt giá trị và địa vị thuộc linh, đều đã bị phá đổ. Vì vậy, với tư cách là những người nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta hãy đọc với sự hiểu biết, áp dụng Lời Chúa cách đầy đủ cho mọi chi thể trong Thân Thể, và cùng nhau sống xứng đáng với phúc âm, trong đó mỗi chúng ta – dù nam hay nữ – đều được tạo dựng theo hình ảnh Ngài, được cứu chuộc bằng huyết báu Con Ngài, và được kêu gọi vào sự phục vụ vinh hiển cho Vương Quốc Đức Chúa Trời.
"Vả, trong Đấng Christ, anh em thảy đều làm một." (Ga-la-ti 3:28a)