Hymenaeus và Philetus là ai?

Trong hành trình xây dựng Hội Thánh buổi ban đầu, các sứ đồ không chỉ đối mặt với sự bắt bớ từ bên ngoài mà còn với những thách thức nguy hiểm từ chính những giáo lý sai lạc nhen nhóm bên trong. Trong số những người gây ra sự chia rẽ và bội đạo ấy, có hai cái tên được Sứ đồ Phao-lô nhắc đến như những ví dụ điển hình về sự dạy dỗ sai trật: Hymenaeus và Philetus. Mặc dù chỉ được đề cập một cách ngắn gọn trong Kinh Thánh, nhưng câu chuyện và bài học từ họ để lại là một hồi chuông cảnh tỉnh quan trọng cho mọi thế hệ Cơ Đốc nhân về sự tinh tuyền của lẽ thật và sự nguy hại của giáo lý giả.

I. Xác Định Nhân Vật Trong Bối Cảnh Kinh Thánh

Hai nhân vật này được nhắc đến trực tiếp trong 2 Ti-mô-thê 2:17-18 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925):

"Lời họ đồn ra như chứng ung, sẽ ăn lần như trong đau bụng; trong số ấy có Hymene và Philét, là những kẻ đã xây bỏ lẽ thật, nói rằng sự sống lại đã qua rồi, và như vậy phá đổ đức tin của một số người."

Một số bản dịch ghi là Hymenaeus và Philetus. Ngoài ra, rất có thể Hymenaeus được nhắc đến trong 1 Ti-mô-thê 1:19-20 như một trong những người đã "bỏ đức tin và lương tâm không tì vít", bị Phao-lô "giao nộp cho quỉ Sa-tan, hầu cho họ học biết đừng phạm thượng nữa."

Phân tích tên gọi:
- Hymenaeus (Ὑμέναιος/Hyménaios): Tên này trong tiếng Hy Lạp có liên quan đến Hymen, vị thần của hôn lễ và đám cưới. Điều này mang một sự trớ trêu, vì thay vì kết nối mối quan hệ với Đấng Christ, ông ta lại trở thành nguyên nhân gây chia rẽ.
- Philetus (Φίλητος/Phílētos): Có nguồn gốc từ chữ "phileō" (φιλέω), nghĩa là "yêu thương". Tên ông có nghĩa là "đáng yêu" hoặc "được yêu mến". Tuy nhiên, hành động của ông lại không đáng yêu chút nào, mà trái lại, gây tổn hại lớn cho thân thể Đấng Christ.

Họ không phải là những người ngoại đạo, mà rất có thể là những người tự nhận là tín đồ, thậm chí có thể có chức vụ hoặc ảnh hưởng nào đó trong Hội Thánh, vì sự dạy dỗ của họ đã "phá đổ đức tin của một số người" (2 Ti-mô-thê 2:18).

II. Giáo Lý Sai Lạc của Họ: "Sự Sống Lại Đã Qua Rồi"

Đây là điểm then chốt mà Phao-lô vạch trần. Họ dạy rằng "sự sống lại đã qua rồi". Vậy họ muốn nói gì? Có vài cách giải thích:

1. Chủ Nghĩa Tượng Trưng Triệt Để (Spiritualism): Họ có thể giảng rằng sự sống lại mà Đấng Christ hứa chỉ là thuộc linh, xảy ra ngay trong hiện tại khi một người tin nhận Ngài, chứ không có sự sống lại thân thể trong tương lai. Họ "thiêng liêng hóa" hoàn toàn lời hứa, phủ nhận thân thể phục sinh thực sự của Đấng Christ và của các thánh đồ trong ngày sau rốt.

2. Ảnh Hưởng của Triết Lý Hy Lạp: Văn hóa Hy Lạp đương thời xem thân thể như nhà tù của linh hồn, và cho rằng linh hồn là tốt, vật chất là xấu. Do đó, họ khó chấp nhận một sự sống lại của thân thể vật lý. Giáo lý của Hymenaeus và Philetus có thể là sự pha trộn nguy hiểm giữa chân lý Phúc Âm và triết lý này.

3. Sự Nhầm Lẫn về Thời Gian: Họ có thể lý luận rằng, vì Đấng Christ là "trái đầu mùa" (1 Cô-rinh-tô 15:20) và chúng ta được sống lại với Ngài trong báp-têm (Cô-lô-se 2:12), nên sự sống lại duy nhất và cuối cùng đã xảy ra rồi, không còn gì để trông đợi.

Dù hiểu theo cách nào, hậu quả thần học của họ là thảm khốc. Phao-lô trong 1 Cô-rinh-tô 15 đã khẳng định: "Nếu kẻ chết chẳng sống lại, thì Đấng Christ cũng đã chẳng sống lại nữa. Và nếu Đấng Christ đã chẳng sống lại, thì đức tin anh em cũng vô ích, anh em còn ở trong tội lỗi mình" (câu 16-17). Phủ nhận sự sống lại thân thể tương lai chính là phủ nhận cốt lõi của Phúc Âm và làm cho đức tin trở nên vô nghĩa.

Từ Hy Lạp cho "sự sống lại" là ἀνάστασις (anástasis), nghĩa đen là "đứng dậy một lần nữa". Nó ngụ ý một sự phục hồi có tính vật lý và tương lai. Giáo lý của Hymenaeus và Philetus đã tước đoạt ý nghĩa căn bản này.

III. Tính Chất Nguy Hiểm và Cách Đối Phó Của Phao-lô

Phao-lô không xem nhẹ vấn đề này. Ông dùng hai hình ảnh mạnh mẽ để mô tả:

1. Như Chứng Ung Ăn Lần (2 Ti-mô-thê 2:17): Từ "ung" (γάγγραινα/gángraina) chỉ chứng hoại thư. Giáo lý sai lạc không chỉ đơn thuần là một quan điểm khác biệt; nó là một thứ độc tố lan rộng, phá hủy các mô sống của thân thể Hội Thánh một cách âm thầm và chết chóc. Nó không dừng lại.

2. Phá Đổ Đức Tin (2 Ti-mô-thê 2:18): Động từ "phá đổ" (ἀνατρέπω/anatrépō) có nghĩa là lật đổ, lật nhào, làm đổ vỡ. Giáo lý của họ không xây dựng mà phá hoại. Nó không làm yếu đức tin, mà làm sụp đổ nền tảng đức tin của con người.

Cách Phao-lô Đối Phó:
- Vạch Trần Công Khai: Ông nêu đích danh họ ra. Đây không phải là chuyện riêng tư, mà là vấn đề công khai ảnh hưởng đến cả Hội Thánh, nên cần được xử lý công khai để bảo vệ bầy chiên (1 Ti-mô-thê 5:20).
- Kỷ Luật Nghiêm Khắc: Trong 1 Ti-mô-thê 1:20, Phao-lô đã "giao nộp [Hymenaeus] cho quỉ Sa-tan". Cụm từ này không có nghĩa là nguyền rủa, mà là một hình thức kỷ luật tối cao, có lẽ bằng cách loại trừ khỏi sự hiệp thông của Hội Thánh (xem 1 Cô-rinh-tô 5:5). Mục đích là "hầu cho họ học biết đừng phạm thượng nữa" – mang tính sửa dạy và hy vọng về sự ăn năn.
- Đưa Ra Giải Pháp Tích Cực: Ngay sau khi cảnh báo, Phao-lô liền chỉ ra lẽ thật: "Dầu vậy, nền vững chắc của Đức Chúa Trời vẫn còn đứng vững, có ấn chứng rằng: Chúa biết kẻ thuộc về Ngài; lại rằng: Phàm kẻ kêu cầu danh Đấng Christ, hãy tránh sự gian ác." (2 Ti-mô-thê 2:19). Chân lý của Đức Chúa Trời không bị lung lay bởi sự dối trá của con người.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Ngày Nay

Câu chuyện về Hymenaeus và Philetus không chỉ là một ghi chép lịch sử, mà là bài học sống động cho Hội Thánh mọi thời đại.

1. Cảnh Giác Với Sự Thỏa Hiệp Giữa Chân Lý và Văn Hóa: Họ là hình mẫu của những người để cho triết lý và quan điểm thế tục định hình lại chân lý Kinh Thánh. Ngày nay, chúng ta cần tỉnh thức trước những giáo lý pha trộn: phủ nhận thần tính của Đấng Christ, xem nhẹ tội lỗi, bác bỏ thẩm quyền Kinh Thánh, hoặc giảng về "phước lành" mà không có thập tự giá. Cơ Đốc nhân phải có nền tảng Kinh Thánh vững vàng.

2. Hiểu Rõ Tầm Quan Trọng của Giáo Lý Đúng: Đức tin không mơ hồ. Nó dựa trên những lẽ thật cụ thể (sự chết, sự sống lại, sự thăng thiên của Đấng Christ). Sai lệch trong giáo lý căn bản sẽ dẫn đến sai lệch trong đức tin và cuộc sống. Chúng ta được kêu gọi "nắm giữ lẽ thật trong tình yêu thương" (Ê-phê-sô 4:15) – cả chân lý lẫn ân điển.

3. Trách Nhiệm Cá Nhân Trong Việc Giữ Vững Đức Tin: Mỗi tín đồ cần "làm công bình" (2 Ti-mô-thê 2:22), tránh xa những lời luận điệu vô ích, phàm tục. Chúng ta cần tự mình nghiên cứu Lời Chúa (như người Bê-rê, Công vụ 17:11) để không dễ dàng bị "mọi đạo lý dỗ dành" (Ê-phê-sô 4:14).

4. Thái Độ Của Hội Thánh Đối Với Giáo Lý Sai: Hội Thánh phải can đảm bảo vệ lẽ thật, không được thờ ơ. Điều này đòi hỏi sự khôn ngoan: phân biệt giữa những khác biệt phụ (không thiết yếu) và những sai lạc nền tảng (như phủ nhận sự sống lại). Đối với những sai lạc nền tảng, cần có sự sửa dạy, và nếu cần, là kỷ luật với tinh thần phục hồi, y như Phao-lô đã làm.

5. Niềm Hy Vọng Vững Chắc Trong Lời Hứa Sống Lại: Bài học cuối cùng là hãy giữ vững hy vọng. Sự dạy dỗ của Hymenaeus và Philetus cố tước đi hy vọng tương lai vinh hiển của chúng ta. Nhưng Phao-lô khẳng định: "Nếu chúng ta đã cùng chết với Ngài, thì cũng sẽ cùng sống với Ngài; ví bằng chúng ta nhịn nhục, thì sẽ cùng cai trị với Ngài" (2 Ti-mô-thê 2:11-12). Đời sống hiện tại của chúng ta có ý nghĩa vì có một tương lai chắc chắn.

Kết Luận

Hymenaeus và Philetus mãi mãi là những cái tên gắn liền với sự dối trá nguy hiểm đe dọa sự thuần khiết của Hội Thánh. Câu chuyện về họ nhắc nhở chúng ta rằng kẻ thù không chỉ ở bên ngoài. Sự bội đạo có thể xuất phát từ những người trong cộng đồng đức tin, dùng những lời lẽ ngọt ngào ("Philetus" - đáng yêu) để che giấu chất độc phá hoại.

Là những người tin theo Chúa Giê-xu, Đấng đã phá tan quyền lực của sự chết và sống lại vinh hiển, chúng ta được kêu gọi:

1. Gìn giữ lẽ thật quý báu về sự sống lại và hy vọng vinh hiển.
2. Gắn bó với Lời Chúa như la bàn duy nhất cho đức tin và giáo lý.
3. Cảnh giác trước mọi sự dạy dỗ làm suy yếu nền tảng Phúc Âm.
4. Sống với niềm xác tín rằng lao khổ của chúng ta trong Chúa không hề uổng phí (1 Cô-rinh-tô 15:58), vì một ngày kia, chúng ta sẽ thực sự được sống lại trong thân thể vinh hiển để ở cùng Chúa đời đời.

Ước mong mỗi chúng ta đều là những người xây dựng, không phải kẻ phá đổ; là những người rao truyền lẽ thật cứu rỗi, chứ không phải sự dối trá hủy diệt. Hãy để đời sống chúng ta là lời đáp lại mệnh lệnh của Phao-lô: "Hãy giữ lấy mẫu mực của các lời lành mà con đã nghe nơi ta, trong đức tin và trong sự yêu thương trong Đấng Christ Jesus. Hãy giữ lấy sự phó thác quí báu đã giao cho con, bởi Đức Thánh Linh là Đấng ở trong chúng ta." (2 Ti-mô-thê 1:13-14).