Gemara là gì?

Trong hành trình tìm hiểu về nguồn gốc đức tin, nhiều Cơ Đốc nhân có thể bắt gặp thuật ngữ “Gemara” khi nghiên cứu về bối cảnh Do Thái giáo vào thời Chúa Giê-xu và các Sứ đồ. Đây là một khái niệm quan trọng trong Do Thái giáo Rabbinic (giáo sĩ), nhưng nó có ý nghĩa gì đối với đức tin và sự nghiên cứu Kinh Thánh của chúng ta ngày nay với tư cách là tín hữu Tin Lành? Bài viết chuyên sâu này sẽ khám phá Gemara là gì, mối quan hệ của nó với Kinh Thánh, và những bài học thiết thực chúng ta có thể rút ra dưới ánh sáng của Lời Chúa.

Để hiểu Gemara, trước hết chúng ta cần biết về Talmud. Talmud (tiếng Hê-bơ-rơ: תַּלְמוּד, có nghĩa là "nghiên cứu" hoặc "học tập") là bộ văn bản trung tâm của Do Thái giáo Rabbinic, được xem như là bộ luật truyền khẩu được ghi chép lại. Talmud được cấu thành từ hai phần chính:

• Mishnah (גְּמָרָא): Đây là phần cốt lõi, được biên soạn khoảng năm 200 SCN, tập hợp các luật lệ truyền khẩu (Oral Torah) mà các Rabbi tin rằng đã được Đức Chúa Trời truyền cho Môi-se trên núi Si-na-i cùng với Luật văn tự (Written Torah - Ngũ Kinh).
• Gemara (גְּמָרָא): Từ này trong tiếng A-ram có nghĩa là "hoàn thành", "học tập" hoặc "giảng dạy". Gemara chính là phần bình luận, giải thích, thảo luận chi tiết và mở rộng về Mishnah. Nó ghi lại các cuộc tranh luận kéo dài hàng thế kỷ của các học giả Rabbi (Amoraim) tại các học viện ở Babylon và Israel về ý nghĩa và ứng dụng của Mishnah.

Như vậy, Gemara là phần giải kinh, bình luận, và tranh luận làm nên phần lớn dung lượng của Talmud. Có hai phiên bản Talmud chính: Talmud Jerusalem (hoàn thành ở Israel) và Talmud Babylon (hoàn thành ở Babylon, đồ sộ và có thẩm quyền hơn). Khi người ta nói "Talmud", thường là ám chỉ Talmud Babylon, và Gemara là phần thịt của nó.

Là những tín hữu Tin Lành, chúng ta tôn trọng Kinh Thánh Cựu Ước (Tanakh của người Do Thái) là Lời được linh cảm của Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, chúng ta cần phân biệt rõ ràng giữa Kinh Thánh được linh cảm và các truyền thống, bình luận về Kinh Thánh (dù có giá trị lịch sử và học thuật). Đây chính là điểm then chốt mà Chúa Giê-xu đã đề cập đến.

Trong Mác 7:1-13, Chúa Giê-xu đã có sự đối đầu trực tiếp với những người Pha-ri-si về vấn đề này. Họ chất vấn Ngài vì các môn đồ không rửa tay theo "truyền thống của các bậc trưởng lão" (câu 3,5). Chúa Giê-xu đáp lại bằng lời tiên tri Ê-sai: “Dân nầy lấy môi miếng tôn kính ta, nhưng lòng chúng nó cách xa ta lắm. Sự chúng nó thờ lạy ta là vô ích, vì chúng nó dạy theo những điều răn mà chỉ bởi người ta đặt ra” (câu 6-7, trích Ê-sai 29:13).

Ngài kết luận: “Các ngươi bỏ điều răn của Đức Chúa Trời, mà giữ lời truyền khẩu của loài người!” (câu 8). Và Ngài đưa ra một ví dụ cụ thể về “Cô-ban” (tiếng Hy Lạp: κορβᾶν korban, từ Hê-bơ-rơ קָרְבָּן qorban nghĩa là “của dâng”), một truyền thống cho phép người ta khấn dâng tài sản cho đền thờ để rồi không phải dùng nó mà phụng dưỡng cha mẹ, qua đó vi phạm điều răn “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” (câu 9-13).

Đoạn Kinh Thánh này đặt ra một nguyên tắc vĩnh cửu: Không một truyền thống hay lời bình luận nào của con người được phép đặt ngang hàng hoặc vượt trên chính Lời được linh cảm của Đức Chúa Trời. Truyền thống mà Chúa Giê-xu nói đến ở đây chính là tiền thân của những gì sau này được hệ thống hóa thành Mishnah và Gemara.

Vậy, sự khác biệt giữa Gemara và công việc giải kinh (hermeneutics) lành mạnh của Cơ Đốc nhân là gì?

1. Thẩm Quyền: Gemara (trong Talmud) được một phần lớn Do Thái giáo coi là “Torah truyền khẩu” có thẩm quyền thiêng liêng, được truyền từ Môi-se. Trong khi đó, tín hữu Tin Lành tin rằng chỉ có Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước là Lời Đức Chúa Trời được linh cảm, có thẩm quyền tối cao (2 Ti-mô-thê 3:16). Các sách giải kinh, sách chú giải của chúng ta chỉ là công cụ hỗ trợ hiểu biết, không có thẩm quyền ngang bằng Kinh Thánh.
2. Trung Tâm: Gemara xoay quanh việc giải thích và áp dụng Luật Pháp (Torah) vào mọi ngóc ngách của đời sống. Sự giải kinh Cơ Đốc, dựa trên Tân Ước, lấy Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm. Ngài là sự ứng nghiệm của Luật Pháp và Lời tiên tri (Ma-thi-ơ 5:17). Chúng ta giải nghĩa Cựu Ước dưới ánh sáng của Đấng Christ và giao ước mới trong huyết Ngài.
3. Mục Đích: Mục tiêu của nhiều cuộc thảo luận trong Gemara là xác định “halakha” (luật đi, đường lối) – quy tắc ứng xử chính xác. Trong khi đó, mục đích của việc nghiên cứu Kinh Thánh Cơ Đốc không chỉ dừng lại ở việc xác định hành vi, mà còn để biến đổi tấm lòng, nhận biết Chúa, và sống trong mối tương giao với Ngài (Giăng 17:3; Rô-ma 12:2).

Hiểu về Gemara giúp chúng ta có những áp dụng thiết thực và sâu sắc hơn trong đời sống đức tin:

1. Trân Trọng Nhưng Phân Biệt Rõ Ràng: Chúng ta có thể nghiên cứu Talmud và Gemara như một tài liệu tham khảo lịch sử quý giá để hiểu rõ hơn về bối cảnh tư tưởng Do Thái giáo thế kỷ thứ nhất, từ đó thấu hiểu hơn những lời Chúa Giê-xu và các Sứ đồ giảng dạy. Tuy nhiên, phải luôn ghi nhớ nguyên tắc của Mác 7: đặt Lời Chúa lên trên mọi truyền thống.

2. Tập Trung Vào Tấm Lòng, Không Chỉ Hành Vi Bề Ngoài: Gemara tập trung nhiều vào chi tiết hành vi (ví dụ: rửa tay thế nào, đi đường xa bao nhiêu trong ngày Sa-bát). Chúa Giê-xu dạy chúng ta rằng vấn đề bắt nguồn từ tấm lòng (Mác 7:14-23). Ứng dụng: Trong sự vâng phục Chúa, chúng ta đừng chỉ chăm chút vào các quy tắc bề ngoài mà quên đi sự biến đổi bên trong bởi Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23).

3. Sự Tự Do Trong Ân Điển: Sứ đồ Phao-lô, một người từng là thầy thông giáo Pha-ri-si (Phi-líp 3:5), đã kinh nghiệm sự tự do khỏi gánh nặng của một hệ thống luật lệ chi li. Ông viết: “Đấng Christ đã buông tha chúng ta cho được tự do; vậy hãy đứng vững, chớ lại để mình dưới ách tôi mọi nữa.” (Ga-la-ti 5:1). Nghiên cứu về Gemara giúp chúng ta cảm kích sâu sắc hơn về ân điển và tự do mà chúng ta có trong Đấng Christ – không phải tự do để phạm tội, mà tự do để yêu mến và phục vụ Chúa cách chân thật từ tấm lòng.

4. Sự Cần Thiết Của Việc Giải Kinh Lành Mạnh: Gemara cho thấy nỗ lực nghiêm túc của các Rabbi trong việc áp dụng Lời Chúa vào đời sống. Điều này nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm nghiên cứu Lời Chúa cách chăm chỉ và nghiêm túc (2 Ti-mô-thê 2:15). Tuy nhiên, chúng ta có một Đấng Thầy và Đấng Giải Nghĩa tối cao là Chúa Thánh Linh (Giăng 14:26; 16:13), và tiêu chuẩn giải kinh tối thượng của chúng ta là chính Kinh Thánh tự giải thích Kinh Thánh (Scriptura Scripturam Interpretatur).

Gemara, như một phần của Talmud, đại diện cho một công trình trí tuệ đồ sộ và lòng nhiệt thành với Luật Pháp của các bậc thầy Do Thái giáo. Nó là một cửa sổ quý giá vào thế giới tư tưởng mà Chúa Giê-xu và Hội Thánh đầu tiên đã đối thoại. Tuy nhiên, với tư cách là tín hữu Tin Lành, chúng ta được kêu gọi xây dựng đời sống đức tin mình trên nền tảng duy nhất và vững chắc là Lời Đức Chúa Trời được linh cảm và trên Đá Tảng là Chúa Giê-xu Christ.

Lời cảnh báo của Chúa Giê-xu về “truyền thống của loài người” vẫn còn nguyên giá trị. Mọi truyền thống, giáo lý, hay lời bình luận – dù từ bất kỳ nguồn nào – đều phải được soi rọi dưới ánh sáng của Kinh Thánh. Hãy để Lời Chúa, được Thánh Linh mặc khải và giải nghĩa, là kim chỉ nam tối cao cho đức tin và nếp sống của chúng ta. “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” (Thi Thiên 119:105).

Hãy trở thành những người nghiên cứu Kinh Thánh chăm chỉ, không ngừng học hỏi, nhưng luôn giữ cho mình tấm lòng khiêm nhường, sẵn sàng vâng phục thẩm quyền tối cao của Lời Chúa, hầu cho chúng ta “được đầy dẫy sự hiểu biết về ý muốn của Ngài, với mọi thứ khôn ngoan và hiểu biết thiêng liêng nữa” (Cô-lô-se 1:9).