Một Cơ Đốc Nhân và Âm Nhạc Thờ Phượng từ Nguồn Giáo Lý Không Lành Mạnh
Trong thời đại kỹ thuật số, âm nhạc Cơ Đốc trở nên dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Một tín hữu có thể dễ dàng tìm thấy những bài hát với giai điệu hay, lời ca cảm động từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả những nhóm, hội thánh hoặc cá nhân mà giáo lý cốt lõi có thể không hoàn toàn trung thành với Kinh Thánh. Điều này đặt ra một câu hỏi quan trọng và thiết thực: Một Cơ Đốc nhân có thể thờ phượng Chúa cách chân thật qua những bài hát đó không? Câu trả lời không đơn giản là "có" hay "không", mà đòi hỏi chúng ta phải quay về nền tảng Kinh Thánh để hiểu rõ bản chất của sự thờ phượng, mối liên hệ giữa chân lý và âm nhạc, cùng sự kêu gọi về đời sống phân biệt của con cái Chúa.
I. Bản Chất Của Sự Thờ Phượng Theo Kinh Thánh: Trong Thần Và Lẽ Thật
Để trả lời câu hỏi này, trước hết chúng ta phải định nghĩa lại "thờ phượng" theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời, chứ không phải theo cảm xúc hay văn hóa của con người. Trọng tâm của sự dạy dỗ về thờ phượng được Chúa Giê-xu tuyên bố rõ ràng:
“Giờ hầu đến, và đã đến rồi, khi những kẻ thờ phượng thật lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha: ấy đó là những kẻ thờ phượng mà Cha ưa thích. Đức Chúa Trời là Thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy.” (Giăng 4:23-24, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925)
Hai yếu tố then chốt ở đây là "tâm thần" (pneuma - πνεῦμα) và "lẽ thật" (alētheia - ἀλήθεια).
- “Tâm thần” (Thần/Spirit): Chỉ về tâm linh được tái sinh, được Thánh Linh của Đức Chúa Trời cảm động và dẫn dắt. Sự thờ phượng xuất phát từ bên trong, từ một tấm lòng đã được Chúa biến đổi, hướng về Ngài với tình yêu thương, sự kính sợ và biết ơn. Đây không phải là nghi thức hình thức bên ngoài.
- “Lẽ thật” (Truth): Đây là yếu tố khách quan, không thay đổi. Chúng ta thờ phượng Đấng như thế nào và theo cách Ngài đã bày tỏ. Lẽ thật chính là Lời của Đức Chúa Trời (Giăng 17:17). Thờ phượng trong lẽ thật có nghĩa là thờ phượng dựa trên sự mặc khải chính xác về Ba Ngôi Đức Chúa Trời, về công trình cứu chuộc của Đấng Christ, và về các thuộc tính của Ngài. Nếu lời ca của bài hát chứa đựng sự dạy dỗ sai lầm về những điều căn bản này, thì dù giai điệu có cảm động đến đâu, nó cũng không phải là sự "thờ phượng trong lẽ thật".
Sứ đồ Phao-lô cũng nhấn mạnh mối liên hệ mật thiết giữa Lời Chúa và âm nhạc trong đời sống Hội Thánh:
“Nguyền xin lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em, và anh em dư dật mọi sự khôn ngoan. Hãy dùng những ca vịnh, thơ thánh, bài hát thiêng liêng mà dạy và bảo nhau, vì được đầy ơn Ngài nên hãy hết lòng hát khen Đức Chúa Trời.” (Cô-lô-se 3:16, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925)
Âm nhạc ở đây là phương tiện để “lời của Đấng Christ” (ho logos tou Christou - ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ) đầy dẫy trong chúng ta. Chức năng của nó là để “dạy và bảo nhau”. Một bài hát thờ phượng, theo tiêu chuẩn Kinh Thánh, trước hết phải là một công cụ để truyền tải và ghi nhớ lẽ thật của Phúc Âm. Do đó, nội dung thần học (giáo lý) của bài hát là yếu tố tối quan trọng, không thể tách rời khỏi trải nghiệm âm nhạc.
II. Sự Nguy Hiểm Của Giáo Lý Sai Lầm và Tính Chất "Gây Dựng" Của Âm Nhạc
Kinh Thánh cảnh báo nghiêm khắc về việc dung dưỡng giáo lý sai lạc. Những lời dạy không lành mạnh không chỉ là quan điểm khác biệt; chúng giống như men, có sức lan tỏa và làm hư hỏng cả đống bột (I Cô-rinh-tô 5:6).
“Hãy giữ chính mình con, và sự dạy dỗ của con. Hãy kiên trì trong mọi sự đó; vì làm như vậy thì con và kẻ nghe con đều sẽ được cứu.” (I Ti-mô-thê 4:16, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925)
Âm nhạc có một sức mạnh đặc biệt trong việc khắc sâu thông điệp vào tâm trí và tấm lòng. Một giai điệu hấp dẫn có thể khiến những lời ca, dù đúng hay sai, dễ dàng được ghi nhớ và lặp đi lặp lại. Nếu chúng ta thường xuyên tiếp nhận những lời ca chứa đựng giáo lý sai (ví dụ: phủ nhận thần tánh của Chúa Giê-xu, xem thường thân vị và công tác của Chúa Thánh Linh, đề cao con người thay vì ân điển, hay biến Phúc Âm thành công thức để đạt được phước lành vật chất), thì những tư tưởng ấy sẽ từ từ định hình niềm tin và thế giới quan của chúng ta một cách tiềm thức.
Chúng ta được kêu gọi “gây dựng” (oikodomē - οἰκοδομή) cho nhau (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:11). Mọi thứ trong đời sống Hội Thánh, kể cả âm nhạc, đều phải nhằm mục đích này. Một bài hát từ một nguồn giáo lý không lành mạnh có thể tạo cảm xúc nhất thời, nhưng liệu nó có gây dựng đức tin của chúng ta trên nền tảng vững chắc của lẽ thật không? Hay nó đang xây dựng trên cát của cảm xúc và tư tưởng méo mó?
III. Nguyên Tắc Phân Biệt và Sự Khôn Ngoan Từ Trên
Làm thế nào để chúng ta áp dụng những nguyên tắc này một cách khôn ngoan? Không phải cứ nghe một bài hát từ một hệ phái nào đó là lập tức bác bỏ. Chúng ta cần sự phân biệt (diakrisis - διάκρισις) mà Thánh Linh ban cho (I Cô-rinh-tô 12:10).
1. Phân Biệt Mức Độ và Loại Hình Sai Lầm:
Không phải mọi khác biệt đều là tà giáo. Có sự khác biệt về thần học thứ yếu (ví dụ: quan điểm về thời điểm cất Hội Thánh) và sai lầm về giáo lý căn bản (ví dụ: về sự cứu rỗi chỉ bởi đức tin nơi Đấng Christ, về thần tánh của Ngài). Một bài hát từ một hội thánh có quan điểm khác về ân tứ nói tiếng lạ, nhưng bài hát đó chỉ đơn thuần ca ngợi sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu, thì có thể vẫn chứa đựng lẽ thật thuần túy. Ngược lại, một bài hát từ một nhóm phủ nhận thần tánh của Chúa Giê-xu, dù lời có vẻ "kính yêu Chúa", thì cốt lõi đã sai lạc trầm trọng.
2. Kiểm Tra Lời Ca với Tiêu Chuẩn Kinh Thánh:
Hãy đọc kỹ lời bài hát như đọc một đoạn Kinh Thánh. Tự hỏi: Bài hát này tôn cao ai? Có tôn cao Chúa Giê-xu Christ và công trình cứu chuộc của Ngài không? Hay tôn cao cảm xúc, kinh nghiệm của con người, hay những phước lành vật chất? Thông điệp chính có phù hợp với sự dạy dột tổng quát của Kinh Thánh không?
3. Xem Xét Nguồn Gốc và Thẩm Quyền:
Biết ai là tác giả, hội thánh hay tổ chức đằng sau bài hát là điều nên làm. “Hãy xem xét kỹ càng” (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:21). Nếu biết rõ nguồn đó chủ trương những giáo lý sai lạc cốt lõi, thì sự khôn ngoan là nên thận trọng, thậm chí tránh xa, để bảo vệ chính mình và gia đình thuộc linh (Rô-ma 16:17).
“Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ.” (I Giăng 4:1, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925)
IV. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Hằng Ngày
1. Ưu Tiên Âm Nhạc Từ Cộng Đồng Đức Tin Lành Mạnh:
Hãy làm giàu kho tàng âm nhạc thờ phượng của bạn chủ yếu từ những nguồn, những nhạc sĩ, và những hội thánh trung thành với giáo lý Kinh Thánh. Điều này đảm bảo nền tảng đức tin của bạn được gây dựng cách vững chắc.
2. Trở Thành Người Nghe Chủ Động và Suy Ngẫm:
Đừng chỉ nghe âm nhạc như nhạc nền. Hãy chủ động lắng nghe lời ca. Khi một bài hát từ nguồn không quen thuộc khiến bạn cảm động, hãy dừng lại, tìm lời đầy đủ, và suy ngẫm xem nó có phù hợp với Lời Chúa không. Hãy dùng Kinh Thánh để “chất vấn” bài hát.
3. Tập Trung vào Những Bài Hát Giàu Lẽ Thật:
Những bài hát được viết dựa trực tiếp trên phân đoạn Kinh Thánh, hoặc tóm tắt các chân lý lớn của Phúc Âm (như các thánh ca cổ điển) thường là lựa chọn an toàn và bổ ích nhất. Chúng giúp chúng ta “ở trong lời Ngài” (Giăng 8:31).
4. Cầu Nguyện và Nhờ Cậy Sự Dẫn Dắt Của Thánh Linh:
Hãy cầu xin Chúa Thánh Linh, là Thần Lẽ Thật (Giăng 16:13), ban cho bạn sự nhạy bén thuộc linh để phân biệt. Ngài sẽ dẫn dắt bạn vào mọi lẽ thật và giúp bạn nhận ra điều gì đến từ Ngài và điều gì không.
5. Trong Cộng Đồng Hội Thánh Địa Phương:
Hãy trao đổi với mục sư, những người lãnh đạo thuộc linh hoặc anh chị em trưởng thành về những băn khoăn của bạn. Sự gây dựng trong cộng đồng giúp chúng ta có góc nhìn đa chiều và được sửa dạy khi cần.
V. Kết Luận: Thờ Phượng Là Mối Quan Hệ, Không Chỉ Là Cảm Xúc
Sự thờ phượng chân chính xuất phát từ một mối quan hệ đúng đắn với Đức Chúa Trời, được xây dựng trên nền tảng của lẽ thật Ngài đã bày tỏ trong Kinh Thánh và trong Chúa Giê-xu Christ. Âm nhạc là một món quà tuyệt vời từ Chúa để chúng ta bày tỏ tấm lòng đó. Tuy nhiên, công cụ này có thể bị sử dụng sai mục đích.
Có thể có những trường hợp, một Cơ Đốc nhân chín chắn, có nền tảng Kinh Thánh vững vàng, nghe một bài hát có giai điệu đẹp từ một nguồn giáo lý không lành mạnh, nhưng chỉ chọn lấy phần lẽ thật trong đó (nếu có) mà bỏ qua những yếu tố sai lạc. Nhưng đây là ngoại lệ đòi hỏi sự phân biệt rất cao, và không nên khuyến khích cho đa số, đặc biệt là các tín hữu non trẻ.
Lời khuyên khôn ngoan và an toàn nhất là: Hãy để lẽ thật của Đấng Christ đầy dẫy trong bạn, và hãy dùng những bài hát thiêng liêng lành mạnh để dạy dỗ, cảnh cáo và khích lệ chính mình cùng nhau. Đừng để cảm xúc nhất thời đánh lừa, khiến chúng ta mở cửa tấm lòng cho những sự dạy dỗ có vẻ ngọt ngào nhưng dẫn đến sự sai lạc. Hãy thờ phượng Ngài bằng cả tâm linh được tái sinh và trong sự vâng phục trọn vẹn với lẽ thật của Ngài.
“Vả, ấy là nhờ Ngài mà anh em ở trong Đức Chúa Jêsus Christ, là Đấng mà Đức Chúa Trời đã làm nên sự khôn ngoan, sự công bình, sự nên thánh, và sự cứu chuộc cho chúng ta.” (I Cô-rinh-tô 1:30, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925)
Hãy để sự khôn ngoan thật từ Đấng Christ dẫn dắt mọi lựa chọn của chúng ta, kể cả trong âm nhạc chúng ta nghe và hát để thờ phượng Ngài.