Chức Vụ Năm Mặt
Trong hành trình gây dựng và phát triển Hội Thánh, Đức Chúa Trời đã thiết lập một trật tự kỳ diệu và đầy đủ quyền năng. Một trong những khải thị quan trọng nhất về cấu trúc lãnh đạo thuộc linh được tìm thấy trong thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho Hội Thánh Ê-phê-sô. Khải thị này, thường được biết đến với tên gọi “Chức Vụ Năm Mặt” (Five-Fold Ministry), không phải là một tổ chức nhân tạo, mà là món quâu ban cho từ Đấng Christ phục sinh, nhằm mục đích tối hậu là đưa toàn thể Hội Thánh vào sự trưởng thành và hiệp một.
Bài viết này sẽ đi sâu nghiên cứu nền tảng Kinh Thánh, ý nghĩa từng chức vụ dựa trên ngữ cảnh và từ ngữ gốc, cùng với ứng dụng thiết thực của mô hình này cho Hội Thánh ngày nay.
Nền Tảng Kinh Thánh: Ê-phê-sô 4:11-16
Phân đoạn then chốt làm nền tảng cho học thuyết về chức vụ năm mặt là Ê-phê-sô 4:11-12 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925):
“Ấy chính Ngài đã cho người nầy làm sứ đồ, kẻ kia làm tiên tri, người khác làm thầy giảng tin lành, kẻ khác nữa làm mục sư và giáo sư, để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch và sự gây dựng thân thể Đấng Christ.”
Để hiểu trọn vẹn, chúng ta phải đặt câu Kinh Thánh này trong cả bối cảnh rộng hơn từ câu 7 đến 16. Chủ đề chính là sự hiệp một của Thân Thể Đấng Christ (câu 3-6) và ân điển được ban cho mỗi người (câu 7). Câu 8 trích dẫn Thi Thiên 68:18, nói về Đấng Christ đã thăng thiên, chiến thắng, và “ban các ơn cho loài người”. Chính từ vị trí đắc thắng và quyền năng này, Đấng Christ “đã cho” (tiếng Hy Lạp: edōken – một thì quá khứ hoàn thành, chỉ một hành động có tính quyết định và lâu dài) các chức vụ này xuống cho Hội Thánh Ngài.
Mục đích của các chức vụ này được nêu rõ trong câu 12: “để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch và sự gây dựng thân thể Đấng Christ.” Từ “trọn vẹn” (Hy Lạp: katartismon) mang ý nghĩa sửa chữa, trang bị đầy đủ, chấn chỉnh, hay chuẩn bị hoàn toàn. Nó giống như việc một chiếc tàu được trang bị đầy đủ để ra khơi, hay một binh sĩ được trang bị toàn bộ vũ khí để ra trận. Các chức vụ năm mặt tồn tại không phải để thay thế công việc của mọi tín hữu, mà để trang bị mọi tín hữu làm công việc của chức dịch.
Mục tiêu cuối cùng là đạt đến sự trưởng thành thuộc linh tập thể (câu 13), không còn bị dỗ dành bởi giáo lý sai lầm (câu 14), và lớn lên trong tình yêu thương để gây dựng nhau trong Đấng Christ, là Đầu (câu 15-16).
Phân Tích Chi Tiết Từng Chức Vụ
Chúng ta sẽ lần lượt khảo sát từng chức vụ, dựa trên định nghĩa Kinh Thánh, từ nguyên Hy Lạp, và các ví dụ trong Tân Ước.
1. Sứ Đồ (Apostle - Apostolos)
Từ Hy Lạp apostolos có nghĩa đen là “người được sai đi”, một sứ giả có thẩm quyền. Trong Tân Ước, chức vụ này trước hết thuộc về mười hai Sứ đồ và Phao-lô, là những người đã trực tiếp thấy Chúa phục sinh và được Ngài ủy nhiệm cách đặc biệt (Công vụ 1:21-22; 1 Cô-rinh-tô 9:1). Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng nhắc đến những “sứ đồ” khác ngoài nhóm Mười hai, như Ba-na-ba (Công vụ 14:14), Gia-cơ (Ga-la-ti 1:19), và Anh-rê (Công vụ 13:1-3).
Đặc điểm chính của chức vụ sứ đồ:
- Người tiên phong (Pioneer): Mở ra những cánh đồng, vùng đất mới cho Phúc Âm, thiết lập Hội Thánh tại những nơi chưa từng có (Rô-ma 15:20).
- Người đặt nền tảng (Foundation Layer): Đặt nền tảng giáo lý và cấu trúc lành mạnh cho Hội Thánh. Ê-phê-sô 2:20 nói Hội Thánh được xây dựng trên nền của các sứ đồ và tiên tri.
- Thẩm quyền và dấu kỳ phép lạ (Authority & Signs): Được ban cho thẩm quyền thuộc linh đặc biệt và thường đi kèm với các dấu kỳ phép lạ để xác nhận sứ điệp (2 Cô-rinh-tô 12:12).
Chức vụ sứ đồ ngày nay không mang thẩm quyền ngang hàng với các sứ đồ đầu tiên trong việc viết Kinh Thánh, nhưng vẫn mang linh của sự tiên phong, thiết lập và hướng dẫn chiến lược cho Thân Thể Đấng Christ.
2. Tiên Tri (Prophet - Prophētēs)
Từ prophētēs có nghĩa là “người nói thay”, “người công bố”. Chức vụ này không chỉ là nói tiên tri về tương lai, mà trước hết là nói ra Lời Đức Chúa Trời một cách chính xác, mạnh mẽ và kịp thời.
Đặc điểm chính của chức vụ tiên tri:
- Người phát ngôn của Đức Chúa Trời (Spokesperson): Truyền đạt sứ điệp từ Đức Chúa Trời cho dân sự Ngài, có thể là khích lệ, an ủi, gây dựng, hoặc khiển trách, cảnh tỉnh (1 Cô-rinh-tô 14:3).
- Người khải thị (Revealer): Làm sáng tỏ ý muốn, mục đích và sự hiện diện của Đức Chúa Trời trong hiện tại. Tiên tri A-ga-bút đã báo trước nạn đói và cảnh báo Phao-lô (Công vụ 11:27-28; 21:10-11).
- Xây dựng trên nền tảng (Builds on the Foundation): Cùng với sứ đồ, tiên tri đặt nền tảng (Ê-phê-sô 2:20) và giúp Hội Thánh bước đi theo ý muốn hiện tại của Chúa.
Sứ điệp của mọi tiên tri thật phải hoàn toàn phù hợp với Lời Đức Chúa Trời đã được viết ra (Kinh Thánh) và phải được thẩm định (1 Cô-rinh-tô 14:29; 1 Giăng 4:1).
3. Thầy Giảng Tin Lành (Evangelist - Euaggelistēs)
Từ euaggelistēs bắt nguồn từ euaggelion (“tin lành”, “phúc âm”) và có nghĩa là “người rao truyền tin lành”. Phi-líp là người duy nhất trong Tân Ước được gọi trực tiếp là “thầy giảng tin lành” (Công vụ 21:8).
Đặc điểm chính của chức vụ thầy giảng tin lành:
- Nhà truyền giáo chuyên nghiệp (Professional Gospel Communicator): Có ân tứ đặc biệt trong việc trình bày Phúc Âm cách rõ ràng, thuyết phục và hiệu quả cho những người chưa tin, dẫn đưa họ đến chỗ ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu (Công vụ 8:5-8, 26-40).
- Người khơi dậy đức tin (Faith Stirrer): Bài giảng và đời sống của họ khơi dậy niềm tin nơi người nghe. Timôthê được khuyên hãy “làm công việc của thầy giảng” (2 Timôthê 4:5).
- Cầu nối giữa Hội Thánh và thế gian (Bridge): Họ thường hoạt động ở biên giới giữa Hội Thánh và thế giới hư mất, đem người mới vào trong Thân Thể.
4. Mục Sư (Pastor - Poimēn)
Từ poimēn có nghĩa là “người chăn”. Chức vụ này luôn được nhắc đến cùng với “giáo sư” trong Ê-phê-sô 4:11, cho thấy sự liên kết chặt chẽ. Đây là chức vụ chăm sóc, bảo vệ và nuôi dưỡng.
Đặc điểm chính của chức vụ mục sư:
- Người chăn chiên (Shepherd): Bắt chước Chúa Giê-xu, là Đấng Chăn Chiên Lành (Giăng 10:11). Họ biết từng con chiên, quan tâm đến nhu cầu thuộc linh và cảm xúc của hội chúng.
- Người chăm sóc và bảo vệ (Carer & Protector): Hướng dẫn, khuyên bảo, an ủi và bảo vệ bầy chiên khỏi những giáo lý sai lạc và sự tấn công của ma quỷ (Công vụ 20:28-31; 1 Phi-e-rơ 5:2-3).
- Người gây dựng mối tương giao (Relationship Builder): Thúc đẩy sự hiệp một, yêu thương và gắn kết trong địa phương Hội Thánh.
5. Giáo Sư (Teacher - Didaskalos)
Từ didaskalos nghĩa là “giáo viên”, “người dạy dỗ”. Chức vụ này tập trung vào việc giải thích, làm sáng tỏ và áp dụng Lời Đức Chúa Trời một cách hệ thống và chính xác.
Đặc điểm chính của chức vụ giáo sư:
- Người giải kinh (Expositor): Có khả năng mở ra ý nghĩa của Kinh Thánh, giải thích từ ngữ, bối cảnh và liên kết các chân lý với nhau, giúp tín hữu hiểu biết sâu sắc về đức tin (Nê-hê-mi 8:8).
- Người bảo vệ chân lý (Truth Guardian): Giúp Hội Thánh phân biệt giáo lý đúng sai, chống lại các tà thuyết (Tít 1:9). A-bô-lô là một giáo sư tài năng (Công vụ 18:24-28).
- Người đào tạo (Trainer): Không chỉ truyền đạt thông tin, mà còn đào tạo người khác trở nên trưởng thành và có khả năng dạy dỗ lại (2 Timôthê 2:2).
Trong thực tế, chức vụ “mục sư và giáo sư” thường kết hợp chặt chẽ, vì việc chăn bầy hiệu quả đòi hỏi phải dạy dỗ Lời Chúa cách trung thực.
Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cá Nhân Và Hội Thánh
Hiểu về chức vụ năm mặt không chỉ là kiến thức thần học, mà phải dẫn đến sự biến đổi trong cách chúng ta sống và hầu việc Chúa.
1. Đối Với Cá Nhân Tín Hữu:
a. Nhận Biết và Tôn Trọng Các Chức Vụ: Mỗi tín hữu cần học cách nhận biết và quý trọng các chức vụ khác nhau mà Đấng Christ ban cho Hội Thánh. Đừng đề cao một chức vụ này mà xem thường chức vụ khác (1 Cô-rinh-tô 12:21-25). Hãy mở lòng đón nhận sự dạy dỗ, sửa trị, khích lệ và chăm sóc từ các chức vụ này.
b. Được Trang Bị Để Phục Vụ: Mục tiêu của các chức vụ là trang bị cho BẠN. Hãy chủ động tìm kiếm sự gây dựng, đào tạo từ những người có các chức vụ này. Tham gia các lớp học Kinh Thánh (giáo sư), lắng nghe sự khải thị (tiên tri), học hỏi tinh thần truyền giáo (thầy giảng), nhận sự chăm sóc (mục sư) và tiếp nhận tầm nhìn chiến lược (sứ đồ).
c. Khám Phá Ân Tứ và Vai Trò Của Mình: Trong “chức vụ” chung của Thân Thể, mỗi chúng ta đều có một “ân tứ” hay “chức năng” riêng (Rô-ma 12:4-8; 1 Cô-rinh-tô 12:7-11). Việc hiểu các chức vụ năm mặt giúp chúng ta thấy bức tranh lớn và tìm ra vị trí phục vụ phù hợp của mình trong đó.
2. Đối Với Sự Vận Hành Của Hội Thánh Địa Phương:
a. Hướng Đến Mô Hình Hiệp Một Trong Đa Dạng: Một Hội Thánh lành mạnh cần có sự vận hành cân bằng của tất cả các chức vụ này, dù không phải lúc nào cũng đủ “nhân sự” mang danh hiệu. Tinh thần và chức năng của từng chức vụ cần được thể hiện. Hội Thánh cần có sự dẫn dắt chiến lược và tiên phong (sứ đồ), nghe được tiếng Chúa rõ ràng (tiên tri), truyền giáo mạnh mẽ (thầy giảng), chăm sóc chu đáo (mục sư) và dạy dỗ vững vàng (giáo sư).
b. Môi Trường Để Các Chức Vụ Được Công Nhận Và Phát Triển: Các nhà lãnh đạo cần tạo không gian an toàn để những ân tứ và chức vụ tiềm ẩn được nhận biết, đào tạo và phát huy. Điều này đòi hỏi sự khiêm nhường, không độc tài, và sẵn sàng giải phóng người khác vào chức vụ của họ.
c. Hợp Tác Thay Vì Cạnh Tranh: Các chức vụ không cạnh tranh mà bổ sung cho nhau. Một sứ đồ mở mang công việc Chúa cần các tiên tri và giáo sư để giữ vững nền tảng, các mục sư để chăm sóc bầy chiên mới, và các thầy giảng để liên tục đem người mới vào. Sự hiệp một này làm vinh hiển Chúa (Giăng 17:21).
Kết Luận
Chức vụ năm mặt không phải là một mô hình tổ chức cứng nhắc hay một thứ bậc quyền lực, mà là món quà đa dạng và đầy đủ từ Đấng Christ Vinh Hiển cho Hội Thánh Ngài. Đó là biểu hiện của tình yêu và sự chu cấp trọn vẹn của Ngài. Khi tất cả các chức vụ này được công nhận, tôn trọng và vận hành cách hài hòa dưới sự điều khiển của Đầu là Đấng Christ, Hội Thánh sẽ thật sự được trang bị, lớn lên trong sự hiệp một và tình yêu thương, và trở nên một chứng nhân quyền năng cho thế giới.
Lời kêu gọi cho mỗi chúng ta ngày nay là: Hãy khiêm nhường mở lòng đón nhận sự trang bị từ những món quà chức vụ này, đồng thời nhiệt thành bước vào công việc phục vụ mà Chúa đã chuẩn bị cho riêng mình. Hãy để Hội Thánh được gây dựng, “cho đến chừng chúng ta thảy đều hiệp một trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Đức Chúa Trời, mà nên bậc thành nhân, được tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ” (Ê-phê-sô 4:13).