Lòng thương xót được định nghĩa là gì?

Trong thế giới ngày nay, khái niệm về lòng thương xót thường bị hiểu lầm hoặc đơn giản hóa thành một cảm xúc nhất thời của sự thương hại hay một hành động bố thí. Tuy nhiên, đối với Cơ Đốc nhân, lòng thương xót (mercy) là một trong những thuộc tính căn bản và quyền năng nhất của Đức Chúa Trời, đồng thời là một mạng lệnh không thể tách rời cho đời sống của những người theo Chúa Giê-xu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá định nghĩa Kinh Thánh về lòng thương xót qua lăng kính của ngôn ngữ gốc, các phân đoạn Kinh Thánh then chốt, và biểu hiện tối thượng của nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu, từ đó đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin hằng ngày.

Để thấu hiểu sâu sắc khái niệm lòng thương xót, chúng ta phải trở về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh.

1. Trong Cựu Ước – Từ “Chesed” (חֶסֶד):
Từ Hê-bơ-rơ "chesed" là một từ phong phú và phức tạp, thường được dịch là "sự nhân từ", "lòng thương xót", hay "tình yêu thương thành tín". Nó vượt xa khỏi một cảm xúc; nó là một hành động có chủ ý, một giao ước trung tín, và một đức tính bền vững xuất phát từ mối quan hệ. "Chesed" mô tả lòng trung tín vững chắc của Đức Chúa Trời đối với giao ước Ngài đã lập, ngay cả khi con người thất bại. Nó là sự nhân từ không đáng được, thể hiện qua hành động giải cứu và bảo tồn.

"Đức Giê-hô-va ôn tồn và đầy lòng thương xót (chesed), chậm nóng giận và giàu ơn." (Thi Thiên 103:8). Phân đoạn Thi Thiên 136 lặp đi lặp lại điệp khúc "Vì sự nhân từ (chesed) Ngài còn đến đời đời" như một lời tán tụng về bản chất không thay đổi của Đức Chúa Trời trong công trình sáng tạo và lịch sử cứu chuộc.

2. Trong Tân Ước – Từ “Eleos” (ἔλεος):
Từ Hy Lạp "eleos" chỉ lòng thương xót, lòng trắc ẩn, sự thương hại tích cực dẫn đến hành động để giảm bớt sự đau khổ. Nó nhấn mạnh đến thái độ bên trong của lòng trắc ẩn thúc đẩy hành động bên ngoài. Khi Chúa Giê-xu chữa lành người bệnh, Ngài thường động lòng thương xót (esplagchnisthē – một động từ mạnh mẽ hơn, chỉ sự rung động từ tận đáy lòng) trước khi hành động (Ma-thi-ơ 20:34). "Eleos" không chỉ là cảm thông mà là sự can thiệp đầy quyền năng.

"Phước cho những kẻ hay thương xót (eleēmones), vì sẽ được thương xót (eleēthēsontai)!" (Ma-thi-ơ 5:7). Ở đây, Chúa Giê-xu thiết lập một nguyên tắc trong Vương Quốc Đức Chúa Trời: lòng thương xót chúng ta nhận được tỷ lệ thuận với lòng thương xót chúng ta ban ra, bắt nguồn từ việc chúng ta đã đầu tiên nhận được lòng thương xót vô điều kiện từ Ngài.

Lòng thương xót của Đức Chúa Trời không phải là một phản ứng cảm xúc, mà là một phần của bản chất Ngài (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6-7). Nó là nền tảng cho mọi mối quan hệ của Ngài với nhân loại sa ngã.

1. Lòng Thương Xót Trong Kế Hoạch Cứu Rỗi:
Sứ đồ Phao-lô tóm tắt cốt lõi của Phúc Âm: "Nhưng Đức Chúa Trời, là Đấng giàu lòng thương xót, vì cớ lòng yêu thương lớn Ngài đã yêu chúng ta, nên đang khi chúng ta chết vì tội lỗi mình, thì Ngài làm cho chúng ta sống với Đấng Christ... Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời." (Ê-phê-sô 2:4-5, 8). Lòng thương xót (eleos) của Đức Chúa Trời là động lực thúc đẩy sự cứu rỗi. Chúng ta không nhận được sự đoán phạt đáng có (công lý), mà nhận được ân điển không đáng (lòng thương xót). Sự chết của Chúa Giê-xu trên thập tự giá là đỉnh cao của lòng thương xót Thiên Thượng, nơi Đấng Công Bình gánh lấy sự đoán phạt thay cho kẻ có tội.

2. Sự Đối Lập Giữa Công Lý và Thương Xót – Sự Hòa Giải Nơi Thập Tự Giá:
"Vì chúng ta thảy đều vấp phạm nhiều cách lắm..." (Gia-cơ 3:2a). Công lý đòi hỏi sự trả giá cho tội lỗi. Nhưng Đức Chúa Trời, trong lòng thương xót vô hạn, đã tự cung ứng chính Con Một Ngài làm của lễ chuộc tội. "Ngài đã vì tội lỗi chúng ta mà bị nộp, lại vì sự xưng công bình chúng ta mà sống lại." (Rô-ma 4:25). Tại thập tự giá, lòng thương xót và chân lý gặp nhau, sự công bình và sự hòa thuận hôn nhau (Thi Thiên 85:10).

Chúa Giê-xu đã tái định nghĩa đời sống thuộc linh bằng cách đặt lòng thương xót lên trên sự tuân giữ nghi thức cứng nhắc.

1. Lời Quở Trách Các Thầy Thông Giáo và Người Pha-ri-si:
Khi bị chỉ trích vì ăn với người thâu thuế và kẻ có tội, Chúa Giê-xu đáp: "Hãy đi, và học cho biết câu nầy có nghĩa là gì: Ta muốn lòng thương xót, mà chẳng muốn của lễ. Vì ta đến đây không phải để kêu gọi người công bình, nhưng kêu gọi kẻ có tội." (Ma-thi-ơ 9:13, trích Ô-sê 6:6). Ngài nhấn mạnh rằng lòng thương xót thực sự đối với người lân cận đang gặp khốn khó quan trọng hơn việc giữ các nghi lễ tôn giáo cách máy móc. Của lễ mà Đức Chúa Trời đòi hỏi đầu tiên là một tấm lòng tan vỡ, thấu cảm và sẵn sàng hành động vì người khác.

2. Ngụ Ngôn Người Sa-ma-ri Nhân Lành (Lu-ca 10:25-37):
Đây là bài giảng thực tiễn sống động nhất về lòng thương xót. Chúa Giê-xu định nghĩa "người lân cận" không bằng địa lý hay chủng tộc, mà bằng hành động thương xót. Người Sa-ma-ri, bị người Do Thái khinh miệt, đã thể hiện "eleos":

• Động lòng thương xót (câu 33): Phản ứng từ trái tim.
• Hành động cụ thể (câu 34): Lại gần, băng bó, xức dầu và rượu, đưa đến quán trọ – tiêu hao thời gian, công sức, tiền bạc.
• Cam kết lâu dài (câu 35): Đảm bảo chi phí phát sinh, thể hiện sự quan tâm trọn vẹn.