Grigori Rasputin là ai và ông ảnh hưởng thế nào đến Cơ Đốc giáo?

Trong dòng chảy lịch sử, có những nhân vật xuất hiện như những hiện tượng phức tạp, thách thức sự phân định giữa tâm linh chân chính và sự mê hoặc giả tạo. Grigori Rasputin là một nhân vật như vậy. Từ góc nhìn của một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, việc tìm hiểu về Rasputin không phải để tôn vinh hay đào sâu vào các giai thoại, mà là để rút ra những bài học cảnh tỉnh thuộc linh sâu sắc, được soi sáng bởi Lời Chúa. Bài viết này sẽ khảo sát Rasputin trong bối cảnh lịch sử của ông, và quan trọng hơn, đặt câu chuyện của ông dưới sự phán xét của Kinh Thánh để tìm ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân ngày nay.

Grigori Yefimovich Rasputin (1869-1916) xuất thân từ một nông dân ở vùng Siberia, nước Nga. Ông tự xưng là một "Starets" (trưởng lão, người đạo đức), một nhân vật lang bạt, có khả năng chữa bệnh và tiên tri. Danh tiếng của ông vang xa đến kinh đô St. Petersburg, nơi ông được giới thiệu vào hoàng cung năm 1905. Lý do chính khiến ông được Hoàng gia Romanov, đặc biệt là Sa hoàng Nicholas II và Hoàng hậu Alexandra, tin tưởng tuyệt đối là vì ông dường như có khả năng chữa trị chứng bệnh máu khó đông của Thái tử Alexei. Sự ảnh hưởng của ông trong các vấn đề chính trị, tôn giáo và triều chính ngày càng lớn, gây ra nhiều tranh cãi và thù địch trong giới quý tộc và giáo hội Chính Thống Nga chính thống. Cuối cùng, ông bị một nhóm quý tộc ám sát vào năm 1916.

Từ góc nhìn lịch sử thuần túy, Rasputin là một nhân vật của sự mâu thuẫn: vừa có vẻ đạo đức khổ hạnh, vừa có lối sống phóng đãng, sa đọa; vừa được xem như vị cứu tinh của hoàng gia, vừa bị coi là kẻ phá hoại đế chế. Tuy nhiên, với con mắt thuộc linh được Kinh Thánh huấn luyện, chúng ta cần đi xa hơn các sự kiện lịch sử để phân định bản chất thuộc linh đằng sau hiện tượng này.

Kinh Thánh không trực tiếp nhắc đến Rasputin, nhưng lại đầy đủ những cảnh báo và mô tả chính xác về các loại hình lãnh đạo tôn giáo giả mạo. Hiện tượng Rasputin có thể được phân tích qua nhiều lăng kính Kinh Thánh.

1. Tiên Tri Giả và Những Dấu Kỳ, Phép Lạ Giả: Rasputin được cho là có năng lực chữa bệnh và tiên tri. Kinh Thánh cảnh báo rõ ràng về điều này. Chúa Giê-xu phán: “Vì nhiều christ giả và tiên tri giả sẽ dấy lên, làm những dấu lớn, phép lạ, nếu có thể được thì họ cũng đến dỗ chính những người được chọn.” (Ma-thi-ơ 24:24). Từ "tiên tri giả" trong tiếng Hy Lạp là ψευδοπροφήτης (pseudoprophētēs), kết hợp giữa pseudēs (giả dối) và prophētēs (tiên tri). Họ mang danh tiên tri nhưng thông điệp và nguồn gốc quyền năng của họ là giả dối.

Sứ đồ Phao-lô cũng viết về thời kỳ sau rốt: “Vì sẽ có một thời kia, người ta không chịu nghe đạo lành; nhưng vì họ ngứa tai, nên theo tư dục mà nhóm họp các giáo sư xung quanh mình, và bịt tai không nghe lẽ thật, mà xây hướng về chuyện huyền.” (2 Ti-mô-thê 4:3-4). Sự cuốn hút của Rasputin một phần đến từ những “chuyện huyền” (truyền thuyết, phép lạ), đáp ứng sự “ngứa tai” của những người trong hoàn cảnh tuyệt vọng (như Hoàng hậu Alexandra với con trai bệnh nặng).

2. Sự Lừa Dối Thuộc Linh và Giáo Lý Sai Lầm: Rasputin được cho là giảng dạy một giáo lý kỳ lạ, cho rằng con người cần phạm tội để rồi ăn năn, từ đó mới thật sự cảm nhận được ân điển Chúa. Điều này trái ngược hoàn toàn với giáo lý Kinh Thánh. “Vậy, chúng ta sẽ nói làm sao? Tội lỗi có nên gia thêm, hầu cho ân điển càng dư dật chăng? Chẳng hề như vậy!” (Rô-ma 6:1-2). Sứ đồ Giăng dạy: “Hỡi các con cái bé mọn, chớ để ai dỗ dành mình: ai làm điều công bình là người công bình, như chính mình Ngài [Chúa] là công bình. Ai phạm tội là thuộc về ma quỉ.” (1 Giăng 3:7-8a). Giáo lý biện minh cho tội lỗi luôn là dấu hiệu của sự dối trá thuộc linh.

3. Quyền Lực, Sự Kiêu Ngạo và Sự Thao Túng: Ảnh hưởng của Rasputin đối với Hoàng gia là một dạng thao túng tâm linh và tình cảm. Ông dùng điểm yếu và nỗi đau của gia đình hoàng gia (bệnh tật của Thái tử) để củng cố vị thế không thể thay thế của mình. Kinh Thánh mô tả những người lãnh đạo giả mạo như vậy: “Họ là những kẻ có lòng ham mê, lấy lời giả trá dỗ dành những người hồn còn non yếu.” (2 Phi-e-rơ 2:14). Từ “dỗ dành” trong nguyên văn Hy Lạp là δελεάζω (deleazō), có nghĩa là đánh bẫy bằng mồi. Họ khai thác sự non yếu thuộc linh hoặc hoàn cảnh đau khổ để đưa người ta vào bẫy lệ thuộc vào họ, thay vì vào Đấng Christ.

4. Sự Pha Trộn Giữa Thánh và Tục, Giữa Tín Ngưỡng và Mê Tín: Hình ảnh của Rasputin là sự pha trộn giữa các nghi thức Chính Thống giáo với các tập tục dân gian, mê tín, và thuyết thần bí. Điều này đi ngược lại lời dạy về sự thờ phượng trong lẽ thật (Giăng 4:24) và sự cảnh giác với “sự dạy dỗ của ma quỉ” (1 Ti-mô-thê 4:1). Tiên tri Ê-sai đã quở trách dân Y-sơ-ra-ên: “Hãy nhớ lại những sự ngày xưa, từ đời thượng cổ; vì ta là Đức Chúa Trời, chẳng có Chúa nào khác!” (Ê-sai 46:9). Sự pha trộn tôn giáo làm mờ đi tính độc tôn của Đức Chúa Trời chân thần.

Câu chuyện của Rasputin không chỉ là chuyện lịch sử. Nó phản ánh những cạm bẫy thuộc linh vẫn còn nguyên tính thời sự. Dưới đây là những bài học ứng dụng:

1. Thẩm Quyền Tối Thượng Là Kinh Thánh, Không Phải Cảm Xúc hay Phép Lạ: Hoàng gia Nga đã đặt niềm tin vào Rasputin vì những gì họ tưởng thấy (phép chữa bệnh) và cảm nhận (hy vọng). Ngày nay, chúng ta cần hỏi: Tiêu chuẩn tối cao của đức tin tôi là gì? Kinh Thánh dạy: “Hãy cân những lời nói của các đấng tiên tri” (1 Cô-rinh-tô 14:29) và “hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng” (1 Giăng 4:1). Bất kỳ lời tuyên bố, “khải tượng” hay phép lạ nào cũng phải được đem ra “so với đạo” (Công vụ 17:11). Nếu một lời dạy hay một nhân vật xem thường hoặc đi lệch Kinh Thánh, dù có hấp dẫn đến đâu, cũng phải bị loại bỏ.

2. Đề Phòng Tính Cá Nhân Trong Đức Tin: Ảnh hưởng của Rasputin xoay quanh cá nhân ông ta, tạo ra sự lệ thuộc vào một con người. Đấng Christ mới là trung tâm của đức tin. “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu.” (Công vụ 4:12). Chúng ta cần cảnh giác với bất kỳ ai muốn đặt mình vào vị trí trung gian duy nhất, độc quyền giải nghĩa ý Chúa, hoặc yêu cầu sự vâng phục tuyệt đối dành riêng cho mình.

3. Sống Đời Sống Tỉnh Thức và Phân Biệt: Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng” (1 Giăng 4:1). Sự “thử” này đòi hỏi kiến thức Kinh Thánh vững vàng và sự nhạy cảm thuộc linh được Thánh Linh dẫn dắt. Hãy tự hỏi: Giáo lý này có tôn cao Chúa Giê-xu Christ và công trình cứu chuộc của Ngài không? Nó có dẫn tôi đến sự thánh khiết hay biện minh cho tội lỗi? Người rao giảng có sống một đời sống phù hợp với Phúc Âm không? (Ma-thi-ơ 7:15-20).

4. Tìm Kiếm Cộng Đồng Tin Lành Trung Thực: Sự cô lập của Hoàng gia trong cung điện, cùng với nỗi đau riêng tư, khiến họ dễ bị tổn thương và thao túng. Đời sống Cơ Đốc cần được nuôi dưỡng trong Hội Thánh địa phương trung tín với Lời Chúa, nơi có sự “cảm thông của thánh đồ” (theo Bài Tín Điều Các Sứ Đồ). Ở đó, chúng ta được sửa dạy, khích lệ và bảo vệ bởi các anh chị em trong Chúa (Hê-bơ-rơ 10:24-25).

5. Gìn Giữ Tâm Thần Tỉnh Táo: Lịch sử Rasputin cảnh báo về sự nguy hiểm của việc để cho nỗi sợ hãi, sự tuyệt vọng, hay lòng tham (trong trường hợp này là tham được con lành mạnh) làm lu mờ sự phán xét thuộc linh. Phi-líp 4:6-7 dạy chúng ta: “Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện, nài xin, và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời. Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ giữ gìn lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ.” Sự bình an từ Chúa là tấm chắn chống lại sự mê hoặc.

Grigori Rasputin cuối cùng là một nhân vật bi thảm, một lời cảnh báo vang vọng qua nhiều thế kỷ về sự nguy hiểm của tôn giáo cảm tính, thiếu nền tảng Kinh Thánh, và sự tôn sùng cá nhân. Ông không đại diện cho Cơ Đốc giáo chân chính, mà là một sự bóp méo và pha tạp nó. Lịch sử của ông không làm suy yếu đức tin Cơ Đốc, ngược lại, nó củng cố sự cần thiết của nền thần học lành mạnh dựa trên Kinh Thánh.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta được kêu gọi không phải để tìm kiếm những “Rasputin” của thời đại mình, mà để bám chắc lấy Đấng Christ, Lời hằng sống của Ngài, và cộng đồng đức tin chân thật. Hãy để câu chuyện này thúc giục chúng ta: “Hãy giữ lấy mình, và giữ lấy đạo của anh em” (1 Ti-mô-thê 4:16), hầu cho dù sóng gió hay mê hoặc, chúng ta vẫn đứng vững trong chân lý và ân điển của Chúa Cứu Thế Giê-xu.

Ước mong mỗi chúng ta trở thành những người “thật thà nhận lấy đạo, gắng sức dò xem Kinh Thánh mỗi ngày, để xét lời giảng có thật chăng” (Công vụ 17:11). Chỉ khi đó, chúng ta mới thật sự kinh nghiệm được sự tự do, bình an và quyền năng chân thật đến từ Chúa Thánh Linh, Đấng luôn tôn cao Chúa Giê-xu Christ và dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13-14).