Hãy Đặt Câu Hỏi
Trong đời sống đức tin, có một thái độ thường bị hiểu lầm là dấu hiệu của sự yếu kém, nghi ngờ hoặc nổi loạn: đó là thói quen đặt câu hỏi. Tuy nhiên, khi nghiên cứu Kinh Thánh một cách cẩn thận, chúng ta khám phá ra một chân lý nghịch lý: Một đức tin mạnh mẽ không phải là một đức tin mù quáng, mà là một đức tin dám chất vấn, dám tìm kiếm, và dám đối diện với những thách thức của sự hiểu biết. “Hãy Đặt Câu Hỏi” không chỉ là một lời khuyên khôn ngoan cho việc học hỏi, mà còn là một nguyên tắc thuộc linh sâu sắc được minh họa xuyên suốt Lời Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát nền tảng Kinh Thánh cho việc đặt câu hỏi, các hình mẫu trong Kinh Thánh, thái độ đúng đắn, và những áp dụng quý báu cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Lời Chúa Giê-xu phán trong Ma-thi-ơ 7:7 (1925) thiết lập một nguyên tắc căn bản cho mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa: “Hãy xin, sẽ được; hãy tìm, sẽ gặp; hãy gõ cửa, sẽ mở cho.” Động từ “tìm kiếm” (trong tiếng Hy Lạp là zēteō) mang nghĩa tìm kiếm cách tích cực, tra hỏi, mong muốn tìm ra. Hành động này hàm chứa bên trong nó những câu hỏi: “Chân lý ở đâu?”, “Ý muốn Chúa là gì?”, “Con đường này dẫn đến đâu?”. Đức Chúa Trời không hề hứa ban phước cho sự thụ động, nhưng cho những ai chủ động tìm kiếm Ngài và các điều thuộc về Ngài.
Sách Châm Ngôn, kho tàng của sự khôn ngoan từ trời, liên tục cổ vũ tinh thần tìm kiếm hiểu biết. Châm-ngôn 2:3-5 (1925) viết: “Phải, nếu con kêu cầu sự phân biện, và cất tiếng lên cầu xin sự thông sáng; nếu con tìm nó như tiền bạc, và kiếm nó như bửu vật ẩn bí, bấy giờ con sẽ hiểu biết sự kính sợ Đức Giê-hô-va, và tìm được điều tri thức của Đức Chúa Trời.” Việc “tìm nó như tiền bạc” đòi hỏi những câu hỏi sắc bén: “Nó ở đâu? Làm sao để có được? Đâu là dấu hiệu của nó?”. Sự khôn ngoan thật không rơi xuống cách thụ động, nhưng được khám phá bởi một tấm lòng khao khát, một trí óc biết suy xét và dám đặt câu hỏi.
Kinh Thánh tràn ngập những nhân vật vĩ đại của đức tin, và đặc điểm chung của nhiều người trong số họ là họ không ngần ngại chất vấn, thắc mắc và tìm kiếm sự giải thích từ chính Đức Chúa Trời.
1. Môi-se – Những Câu Hỏi Về Sự Kêu Gọi và Bản Thân: Tại bụi gai cháy, khi Đức Chúa Trời kêu gọi Môi-se, ông đã liên tiếp đặt ra những câu hỏi: “Tôi là ai, mà dám đi đến Pha-ra-ôn?” (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:11); “Nếu tôi đến… và nói rằng: Đức Chúa Trời của tổ phụ các ngươi sai ta đến, nếu họ hỏi: Tên Ngài là chi? thì tôi sẽ nói làm sao?” (câu 13). Những câu hỏi này không bị Chúa quở trách. Thay vào đó, Chúa kiên nhẫn trả lời, xác quyết và trang bị cho Môi-se. Câu hỏi xuất phát từ sự nhận biết giới hạn bản thân và khao khát hiểu rõ nhiệm vụ đã mở đường cho một chức vụ quyền năng.
2. Đa-vít – Những Câu Hỏi Chất Vấn Từ Nỗi Đau: Các Thi Thiên là tuyển tập của những câu hỏi đầy cảm xúc chân thật nhất. Thi Thiên 10:1 (1925) kêu lên: “Hỡi Đức Giê-hô-va, sao Ngài đứng xa? Sao Ngài ẩn mình trong lúc gian truân?” Thi Thiên 13:1 bắt đầu: “Hỡi Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ quên tôi cho đến chừng nào?… Cho đến chừng nào Ngài giấu mặt cùng tôi?” Đây không phải là tà giáo, mà là sự chân thật của một tấm lòng đang đau đớn, chất vấn Chúa từ chính mối quan hệ thân thiết và niềm tin vào sự công bình của Ngài. Những câu hỏi này cuối cùng luôn dẫn đến sự xưng nhận đức tin (xem Thi Thiên 13:5-6).
3. Chúa Giê-xu Christ – Bậc Thầy Của Những Câu Hỏi: Chính Chúa Giê-xu thường sử dụng câu hỏi như một công cụ sư phạm mạnh mẽ để đánh thức lương tâm, thách thức tư duy và dẫn dắt người nghe đến chân lý. Ngài hỏi các môn đồ: “Còn các ngươi thì xưng ta là ai?” (Ma-thi-ơ 16:15) – một câu hỏi then chốt đặt nền tảng cho đức tin Hội Thánh. Ngài hỏi người bại: “Ngươi có muốn lành chăng?” (Giăng 5:6). Ngài cũng đặt câu hỏi chất vấn từ trên thập tự giá: “Ê-lô-i, Ê-lô-i, lam-ma-sa-bách-ta-ni?” nghĩa là: “Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?” (Mác 15:34). Câu hỏi này biểu lộ sự thật trọn vẹn về sự gánh tội của Ngài. Chúa Giê-xu tôn trọng và sử dụng câu hỏi như một phương tiện để khai sáng.
4. Những Người Tìm Kiếm Chân Thật: Maria ngồi dưới chân Chúa Giê-xu “nghe lời Ngài” (Lu-ca 10:39), và bối cảnh văn hóa Do Thái cho thấy việc “nghe” tích cực bao gồm cả đặt câu hỏi để làm sáng tỏ. Người thanh niên giàu có hỏi: “Thưa Thầy nhân lành, tôi phải làm chi để được hưởng sự sống đời đời?” (Mác 10:17). Dù anh ta ra đi trong buồn bã, câu hỏi của anh là chính đáng và đã nhận được câu trả lời chính xác, thẳng thắn từ Chúa.
Đây là điểm tế nhị then chốt. Kinh Thánh không cổ vũ cho thái độ hoài nghi, nhạo báng hoặc chất vấn với ý định thách thức quyền tối cao và lòng tốt của Đức Chúa Trời. Người Pha-ri-si liên tục hỏi Chúa Giê-xu để “thử Ngài” (Ma-thi-ơ 19:3) với lòng dạ xấu, tìm cớ để bắt lỗi. Đó là những câu hỏi của sự vô tín, không phải của sự tìm kiếm.
Sự khác biệt nằm ở tấm lòng (kardia trong tiếng Hy Lạp) và mục đích (telos). Câu hỏi của người tìm kiếm chân thật xuất phát từ:
Lòng kính sợ Chúa và sự khiêm nhường nhận biết giới hạn của mình.
Ước muốn được biết Ngài, vâng lời Ngài và gần gũi Ngài hơn.
Sự chân thành, sẵn sàng đón nhận câu trả lời, dù nó có thể thách thức chính mình.
Ngược lại, câu hỏi của sự vô tín xuất phát từ:
Lòng kiêu ngạo, muốn đặt mình lên trên Lời Chúa.
Ý định bắt bẻ, tìm lỗi, hoặc biện minh cho tội lỗi.
Thái độ nhạo báng, không thực sự mong đợi hay muốn một câu trả lời.
Sứ đồ Gia-cơ khuyên: “Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho.” (Gia-cơ 1:5, 1925). Lời cầu xin này cũng là một dạng đặt câu hỏi lên Đức Chúa Trời, và Chúa hứa sẽ đáp lại cách rộng rãi, với điều kiện chúng ta đến với thái độ tin cậy, không nghi ngờ (Gia-cơ 1:6).
1. Trong Sự Cầu Nguyện Cá Nhân: Hãy biến sự cầu nguyện thành một cuộc đối thoại thật sự. Thay vì chỉ liệt kê nhu cầu, hãy dành thời gian để hỏi Chúa: “Lạy Chúa, Ngài muốn con học điều gì qua hoàn cảnh này?”, “Tính cách nào của Ngài mà con chưa thật sự hiểu?”, “Điều gì trong đời sống con đang cản trở mối tương giao với Ngài?” Hãy lắng nghe câu trả lời qua Lời Ngài, qua sự cáo trách của Thánh Linh và qua những sự dẫn dắt trong tâm thần.
2. Trong Việc Nghiên Cứu Kinh Thánh:
Đừng đọc một cách thụ động. Hãy trang bị cho mình những công cụ “5W1H” (Ai, Cái gì, Ở đâu, Khi nào, Tại sao, Như thế nào). Khi đọc một phân đoạn, hãy tự hỏi:
- Tác giả muốn nói gì với độc giả ban đầu?
- Bối cảnh lịch sử, văn hóa là gì?
- Từ khóa then chốt (tiếng Hy Lạp/Hê-bơ-rơ) có nghĩa gì? (Ví dụ: “tình yêu” agapē khác với philia hay eros thế nào?).
- Liên kết của phân đoạn này với toàn bộ sách và cả Kinh Thánh ra sao?
- Chúa đang phán điều gì với tôi hôm nay qua phân đoạn này?
3. Trong Mối Quan Hệ Với Chúa và Với Nhau: Hãy học theo gương Đa-vít, chân thật với Chúa về những thắc mắc, nỗi đau và sự bối rối của mình. Đồng thời, trong Hội Thánh, hãy tạo dựng một văn hóa an toàn nơi các tín hữu, đặc biệt là thanh thiếu niên, có thể tự do đặt câu hỏi về đức tin mà không sợ bị kết án là “yếu đuối” hay “có vấn đề”. Những nhà lãnh đạo thuộc linh chân chính nên là những người sẵn sàng lắng nghe và cùng tìm kiếm câu trả lời từ Lời Chúa.
4. Khi Đối Diện Với Những Giáo Lý Phức Tạp hay Hoàn Cảnh Khó Hiểu: Thay vì vội vàng chấp nhận một câu trả lời đơn giản hóa hoặc rơi vào hoài nghi, hãy kiên nhẫn đào sâu. Hãy hỏi những người trưởng thành trong đức tin, tham khảo các tài liệu giải kinh uy tín, và trên hết, tiếp tục cầu nguyện và tra xem Kinh Thánh. Ê-sai 1:18 (1925) ghi lời Đức Giê-hô-va phán: “Bây giờ hãy đến, cho chúng ta biện luận cùng nhau.” Đức Chúa Trời mời gọi chúng ta vào một cuộc “biện luận” – một cuộc thảo luận có qua có lại – với Ngài.
Một đức tin chưa từng bị chất vấn thường là một đức tin nông cạn, dễ vỡ khi gặp sóng gió. Ngược lại, một đức tin dám đối diện với những câu hỏi hóc búa nhất – về sự đau khổ, về sự chậm trễ, về những mầu nhiệm khó hiểu – và kiên trì tìm kiếm câu trả lời nơi Đức Chúa Trời và Lời không hề dối của Ngài, là một đức tin được tôi luyện, trưởng thành và vững chắc như khối đá.
Hãy can đảm Hãy Đặt Câu Hỏi. Hãy hỏi với tấm lòng khiêm nhường và thành thật. Hãy hỏi trong sự cầu nguyện. Hãy hỏi với cuốn Kinh Thánh mở ra. Bạn sẽ khám phá rằng Đức Chúa Trời, Đấng là Chân Lý, không sợ những câu hỏi của con cái Ngài. Ngài là Nguồn của mọi câu trả lời. Như lời trong Giê-rê-mi 29:13 (1925) đã hứa: “Các ngươi sẽ tìm ta, và gặp được, khi các ngươi tìm kiếm ta hết lòng.” Hành trình tìm kiếm, với những câu hỏi chân thành, chính là con đường dẫn đến sự gặp gỡ thâm sâu hơn với chính Đức Chúa Trời.