Hê-bơ-rơ 6:4-6 có nghĩa là chúng ta có thể đánh mất sự cứu rỗi không?

Đoạn Kinh Thánh Hê-bơ-rơ 6:4-6 là một trong những phân đoạn được tranh luận nhiều nhất trong Tân Ước, thường được đưa ra để thảo luận về tính vĩnh cửu của sự cứu rỗi. Liệu nó có dạy rằng một Cơ Đốc nhân thật có thể đánh mất sự cứu rỗi và rơi vào tình trạng hư mất đời đời không? Để hiểu thấu đáo, chúng ta phải nghiên cứu trong bối cảnh văn học, lịch sử và thần học của sách Hê-bơ-rơ, cũng như đối chiếu với toàn bộ mạch văn của Kinh Thánh.

"Vì chưng những kẻ đã được soi sáng một lần, đã nếm sự ban cho từ trên trời, dự phần về Đức Thánh Linh, nếm đạo lành Đức Chúa Trời và quyền phép của đời sau, nếu vấp ngã, thì không thể khiến họ lại ăn năn nữa, vì họ đóng đinh Con Đức Chúa Trời trên thập tự giá cho mình một lần nữa, làm cho Ngài sỉ nhục tỏ tường." (Hê-bơ-rơ 6:4-6, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Bối Cảnh Của Sách Hê-bơ-rơ: Lời Cảnh Báo Cho Những Người Dao Động

Sách Hê-bơ-rơ được viết cho những tín hữu gốc Do Thái đang đối mặt với sự bắt bớ khủng khiếp, có nguy cơ từ bỏ đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ để quay trở lại với Do Thái giáo (với hệ thống đền tạm và tế lễ). Mục đích của tác giả là thuyết phục họ rằng Chúa Giê-xu là Đấng Christ vượt trội hơn hết mọi điều trong Cựu Ước: vượt trội hơn các thiên sứ (chương 1-2), vượt trội hơn Môi-se (chương 3), vượt trội hơn thầy tế lễ A-rôn và chức tế lễ Lê-vi (chương 4-7), và là của lễ cuối cùng, hoàn hảo (chương 8-10).

Xuyên suốt sách là những lời cảnh báo nghiêm túc (2:1-4; 3:7-4:13; 6:4-8; 10:26-31; 12:25-29) xen kẽ với những lời khích lệ đầy hy vọng. Các lời cảnh báo này nhắm vào những người đang ở trên bờ vực của sự chối bỏ đức tin. Chúng không nhằm gieo rắc nỗi sợ hãi cho những tín hữu chân thật đang chiến đấu với tội lỗi, mà là tiếng chuông báo động cho những người chỉ có mối quan hệ hời hợt, ngoài da với Phúc Âm.

Giải Nghĩa Chi Tiết Hê-bơ-rơ 6:4-6: Phân Tích Ngôn Ngữ Gốc

Chúng ta hãy phân tích năm cụm từ mô tả những kinh nghiệm của những người được nhắc đến trong câu 4-5:

1. "Được soi sáng một lần" (φωτισθέντας - phōtisthentas): Động từ Hy Lạp này không chỉ về sự cứu rỗi, mà về sự hiểu biết, mặc khải, giáo dục chân lý. Nó được dùng trong Hê-bơ-rơ 10:32 để nói về việc họ "đã được soi sáng" sau khi tiếp nhận lẽ thật. Điều này có thể ám chỉ việc đã nghe Phúc Âm và trí tuệ đã được khai sáng về nó.
2. "Nếm sự ban cho từ trên trời" (γευσαμένους τε τῆς δωρεᾶς τῆς ἐπουρανίου - geusamenous te tēs dōreas tēs epouraniou): "Nếm" (geusamenous) không giống như "ăn no" hay "tiêu hóa". Nó là trải nghiệm bề ngoài, tạm thời. Chúa Giê-xu đã "nếm sự chết" (Hê-bơ-rơ 2:9) cho mọi người, nhưng điều đó không có nghĩa Ngài bị sự chết nuốt chửng. Họ đã trải nghiệm những phước lành ban đầu của Phúc Âm.
3. "Dự phần về Đức Thánh Linh" (μετόχους γενηθέντας πνεύματος ἁγίου - metochous genēthentas pneumatos hagiou): Cụm từ "dự phần" (metochous) có nghĩa là tham dự, chia sẻ, cộng tác. Đây có thể là việc trải nghiệm quyền năng và sự hiện diện của Đức Thánh Linh trong cộng đồng tín hữu (như trong Ma-thi-ơ 7:22-23, những người nhân danh Chúa nói tiên tri, đuổi quỷ nhưng cuối cùng bị Chúa từ bỏ).
4. "Nếm đạo lành Đức Chúa Trời" (καλὸν γευσαμένους θεοῦ ῥῆμα - kalon geusamenous theou rhēma): Một lần nữa, từ "nếm" được dùng. Họ đã trải nghiệm Lời hứa tốt lành của Đức Chúa Trời, có lẽ qua sự giảng dạy và cộng đồng.
5. "Và quyền phép của đời sau" (δυνάμεις τε μέλλοντος αἰῶνος - dynameis te mellontos aiōnos): Họ đã chứng kiến hoặc trải nghiệm những dấu kỳ phép lạ, những biểu hiện của quyền năng thời đại mới mà Đấng Christ mang đến.

Điểm then chốt: Tất cả những mô tả này đều nói về kinh nghiệm bên ngoài và trí tuệ, chứ không nhất thiết nói về sự biến đổi bên trong của một tấm lòng được tái sinh. Họ đã ở rất gần với thực tại của vương quốc Đức Chúa Trời, thậm chí tham dự vào những lợi ích của nó trong cộng đồng, nhưng có thể chưa từng thật sự ăn năn và đặt đức tin cá nhân nơi Chúa Giê-xu để được tái sinh bởi Đức Thánh Linh (Giăng 3:3).

Hành Động "Vấp Ngã" Và Tình Trạng "Không Thể Lại Ăn Năn"

Câu 6 mô tả hành động: "nếu vấp ngã" (παραπεσόντας - parapesontas). Từ này có nghĩa là "sa ngã bên cạnh", "rời bỏ", "phạm tội bội đạo". Nó không phải là một tội lỗi thông thường của Cơ Đốc nhân, mà là sự khước từ có ý thức và dứt khoát đối với Chúa Giê-xu Christ sau khi đã biết rõ về Ngài.

Hậu quả là họ "không thể khiến họ lại ăn năn nữa". Tại sao? Bởi vì họ "đóng đinh Con Đức Chúa Trời trên thập tự giá cho mình một lần nữa, làm cho Ngài sỉ nhục tỏ tường." Đây là chìa khóa thần học. Hành động chối bỏ Chúa Giê-xu sau khi đã thừa nhận Ngài là Cứu Chúa, thực chất là tuyên bố rằng sự chết của Ngài trên thập tự giá là không đủ, không hiệu quả, và cần phải lặp lại. Họ đứng về phía những kẻ chế nhạo, đồng lõa với những người đã đóng đinh Ngài. Họ phỉ báng công việc của Đức Thánh Linh là Đấng làm chứng về Christ (Hê-bơ-rơ 10:29).

Lời cảnh báo ở đây là: Có một điểm không thể quay đầu. Đối với người đã từ chối đến mức độ này, không còn của lễ chuộc tội nào khác (Hê-bơ-rơ 10:26). Trái tim họ có thể trở nên cứng cỏi (Hê-bơ-rơ 3:13). Đây không phải là việc Đức Chúa Trời từ chối tha thứ, mà là thực tế về tình trạng của một con người đã cố tình và triệt để khước từ phương tiện duy nhất của sự tha thứ.

Đối Chiếu Với Giáo Lý Về Sự Bảo Đảm Cứu Rỗi Trong Kinh Thánh

Để hiểu đúng Hê-bơ-rơ 6, chúng ta phải đặt nó trong toàn bộ mạch văn Kinh Thánh về sự bảo toàn của các thánh đồ.

• Chúa Giê-xu dạy: "Ta ban cho nó sự sống đời đời; nó chẳng chết mất bao giờ, và chẳng ai cướp nó khỏi tay ta. Cha ta là Đấng lớn hơn hết đã cho ta chiên đó, và chẳng ai cướp nổi chiên đó khỏi tay Cha. Ta với Cha là một." (Giăng 10:28-30). Quyền năng của Cha và Con bảo đảm sự cứu rỗi của chiên thật.
• Sứ đồ Phao-lô khẳng định: "Vì ta chắc rằng bất kỳ sự chết, sự sống, các thiên sứ, các kẻ cầm quyền, việc bây giờ, việc hầu đến, quyền phép, bề cao, bề sâu, hoặc một vật nào, chẳng có thể phân rẽ chúng ta khỏi sự yêu thương mà Đức Chúa Trời đã chứng cho chúng ta trong Đức Chúa Jêsus Christ, là Chúa chúng ta." (Rô-ma 8:38-39).
• Nguyên tắc tái sinh: Sự sống đời đời bắt đầu từ giây phút tin nhận (Giăng 5:24). Người thật sự được tái sinh bởi Đức Thánh Linh (Tít 3:5) sẽ được Ngài đóng ấn (Ê-phê-sô 1:13-14) và bởi quyền năng của Đức Chúa Trời giữ gìn cho sự cứu rỗi (I Phi-e-rơ 1:3-5).

Vậy, Hê-bơ-rơ 6:4-6 không mâu thuẫn với các giáo lý này. Nó mô tả những người có tất cả kinh nghiệm bên ngoài nhưng thiếu sự tái sinh bên trong. Họ giống như mảnh đất đá sỏi trong ẩn dụ người gieo giống (Ma-thi-ơ 13:20-21) - vui mừng tiếp nhận đạo, nhưng khi gặp hoạn nạn, liền vấp phạm và bỏ đạo. Họ không bao giờ có rễ.

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Phân đoạn này không nhằm khiến tín hữu chân chính hoang mang, nhưng để cho chúng ta vài bài học thiết thực:

1. Tự Xét Lại Mình: "Hãy tự xét để xem mình có đức tin chăng" (II Cô-rinh-tô 13:5). Lời cảnh báo trong Hê-bơ-rơ thúc giục chúng ta kiểm tra xem đức tin của mình có phải là đức tin sống động, đặt trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu và công việc hoàn tất của Ngài trên thập tự giá không, hay chỉ là sự đồng thuận trí óc và tham dự các hoạt động tôn giáo.
2. Kiên Trì và Trưởng Thành: Ngay sau lời cảnh báo, tác giả Hê-bơ-rơ viết: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, dẫu chúng ta nói như vậy, vẫn còn đương trông đợi những sự tốt hơn cho anh em, là những sự thuộc về sự cứu rỗi." (6:9). Ông bày tỏ sự tin tưởng rằng họ sẽ biểu lộ những dấu hiệu của sự cứu rỗi thật: tình yêu thương, sự phục vụ, và sự trưởng thành thuộc linh (6:10-12).
3. Nắm Giữ Sự Trông Cậy Cách Vững Vàng: "...hầu bởi hai điều chẳng thay đổi đó (lời thề và lời hứa của Đức Chúa Trời), trong ấy Đức Chúa Trời chẳng có thể nói dối, chúng ta là kẻ đã trốn tránh, được yên ủi mạnh mẽ, nắm giữ sự trông cậy đã đặt trước mặt chúng ta. Chúng ta giữ sự trông cậy đó như cái neo của linh hồn, vững vàng bền chặt, thấu vào phía trong màn..." (6:18-19). Sự bảo đảm của chúng ta không nằm ở sự kiên trì của bản thân, mà ở tính cách không hề thay đổi và lời thề của chính Đức Chúa Trời.
4. Cảnh Giác Về Sự Cứng Lòng: Chúng ta được kêu gọi khích lệ nhau mỗi ngày, "kẻo trong anh em có ai bị tội lỗi dỗ dành mà cứng lòng chăng" (3:13). Lời cảnh báo trong Hê-bơ-rơ là lời kêu gọi cấp bách về sự tỉnh thức và kiên trì trong cộng đồng đức tin.

Kết Luận: Một Lời Cảnh Báo Nghiêm Túc, Một Lời An Ủi Vững Chắc

Hê-bơ-rơ 6:4-6 không dạy rằng một người thật sự được tái sinh bởi Đức Thánh Linh có thể đánh mất sự cứu rỗi. Thay vào đó, nó mô tả một cách sống động và nghiêm túc về số phận của những người đã trải nghiệm những ơn phúc và sự mặc khải của Phúc Âm, thậm chí tham dự vào cộng đồng của Đức Thánh Linh, nhưng cuối cùng lại quay lưng và khước từ Chúa Giê-xu Christ một cách có ý thức và dứt khoát. Hành động này cho thấy họ chưa bao giờ thật sự được tái sinh.

Đối với Cơ Đốc nhân chân chính, phân đoạn này là một lời kêu gọi:

1. Hãy tránh xa sự dửng dưng thuộc linh.
2. Hãy bám chặt lấy Chúa Giê-xu Christ, là "cái neo... thấu vào phía trong màn" (6:19).
3. Hãy an nghỉ trong lời hứa và lời thề bất di bất dịch của Đức Chúa Trời, Đấng là nền tảng cho sự bảo đảm cứu rỗi của chúng ta.

Sự cứu rỗi là bởi ân điển, qua đức tin, và là công trình của Đức Chúa Trời từ đầu đến cuối (Ê-phê-sô 2:8-10; Phi-líp 1:6). Lời cảnh báo trong Hê-bơ-rơ đóng vai trò như một tấm biển báo nguy hiểm trên con đường hẹp, không phải để khiến người hành hương sợ hãi rời bỏ con đường, mà để họ cảnh giác và bám chặt lấy Người Dẫn Đường vĩ đại của mình là Chúa Giê-xu Christ.