Cơ Đốc nhân nên nhìn nhận hài kịch như thế nào?

Trong thế giới hiện đại, hài kịch hiện diện khắp nơi: từ những chương trình truyền hình, video trực tuyến, meme trên mạng xã hội, cho đến những câu chuyện tiếu lâm trong đời sống thường nhật. Tiếng cười là một phần không thể thiếu của con người. Tuy nhiên, với tư cách là những Cơ Đốc nhân, chúng ta thường đặt ra câu hỏi: “Chúng ta nên nhìn nhận hài kịch như thế nào? Ranh giới giữa sự vui vẻ lành mạnh và sự giải trí độc hại là gì?” Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Lời Chúa để tìm kiếm một cái nhìn cân bằng, khôn ngoan và tôn vinh Đấng Christ về chủ đề này.

Trước khi xem xét hài kịch, chúng ta phải hiểu Kinh Thánh nói gì về chính bản chất của niềm vui và tiếng cười. Điều này xuất phát từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và công trình sáng tạo của Ngài.

1. Đức Chúa Trời Là Nguồn Của Mọi Sự Vui Mừng: Không ai ban cho chúng ta khả năng cảm nhận niềm vui và bật cười ngoài Đấng Tạo Hóa. Sự sáng tạo của Ngài đa dạng và phong phú, bao gồm cả những sinh vật có hành vi khiến con người thích thú (ví dụ: loài chim công, gấu trúc...). Thi Thiên 16:11 chép: “Chúa sẽ chỉ cho tôi biết con đường sự sống; Trước mặt Chúa có trọn sự khoái lạc, Và bên hữu Chúa có điều vui sướng vô cùng.” Niềm vui trọn vẹn nhất được tìm thấy trong sự hiện diện của Chúa.

2. Tiếng Cười Là Món Quà Của Đấng Tạo Hóa: Trong Truyền Đạo 3:4, Sô-lô-môn viết dưới sự cảm thúc của Đức Thánh Linh rằng có “một kỳ khóc, một kỳ cười; một kỳ than vãn, một kỳ nhảy múa.” Điều này cho thấy tiếng cười là một phần hợp lệ, được Đức Chúa Trời ấn định trong nhịp điệu của đời sống con người. Nó không phải là điều xấu xa tự thân.

3. Tấm Lòng Vui Vẻ Như Một Phương Thuốc: Châm Ngôn 17:22 dạy: “Lòng vui vẻ vốn một phương thuốc hay; Còn trí nao sờn làm xương cốt khô héo.” Từ “vui vẻ” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “śāmēaḥ”, mang nghĩa vui mừng, hân hoan. Một tấm lòng vui vẻ, bao gồm cả những tiếng cười chân thành, có giá trị chữa lành cho tâm linh và thể xác. Điều này hoàn toàn đối lập với tinh thần u sầu, nặng nề.

Tuy nhiên, không phải mọi thứ gây cười đều tốt. Kinh Thánh đưa ra những tiêu chuẩn rõ ràng để chúng ta có thể “thử nghiệm” các thần linh (1 Giăng 4:1), và áp dụng vào việc lựa chọn hình thức giải trí, bao gồm hài kịch.

1. Nguyên Tắc Về Sự Tinh Sạch Của Tư Tưởng Và Lời Nói:
Phi-líp 4:8 là kim chỉ nam: “Rốt lại, hỡi anh em, phàm điều chi chơn thật, điều chi đáng tôn, điều chi công bình, điều chi thanh sạch, điều chi đáng yêu chuộng, điều chi có tiếng tốt, điều chi có nhân đức đáng khen, thì anh em phải nghĩ đến.” Hài kịch chúng ta tiêu thụ có đưa tâm trí chúng ta hướng đến những điều này không, hay nó cố tình vi phạm chúng?
Ê-phê-sô 5:4 cảnh báo rõ ràng: “Chớ nói lời tục tỉu, chớ giễu cợt, chớ nói chuyện phàm tục, là những điều không đáng, nhưng thà cảm tạ ơn Chúa thì hơn.” Từ “giễu cợt” trong tiếng Hy Lạp là “εὐτραπελία” (eutrapelia), nguyên thủy có thể chỉ sự dí dỏm, nhưng trong ngữ cảnh này (đi cùng với lời tục tỉu và chuyện phàm tục) nó mang nghĩa lối nói đùa thô tục, khiếm nhã, thiếu đứng đắn. Hài kịch dựa trên sự chế giễu thô bạo, nói xấu, hoặc các chủ đề tà dâm rõ ràng vi phạm nguyên tắc này.

2. Nguyên Tắc Về Tình Yêu Thương:
Lu-ca 6:31 ghi lại lời dạy vàng của Chúa Giê-xu: “Các ngươi muốn người ta làm cho mình thể nào, hãy làm cho người ta thể ấy.” Hài kịch thường lấy một nhóm người nào đó làm “bia” để chế giễu (ví dụ: một sắc tộc, giới tính, nghề nghiệp, ngoại hình, khuyết tật). Liệu chúng ta có muốn mình bị chế giễu như vậy không? Rô-ma 13:10 khẳng định: “Sự yêu thương không làm hại kẻ lân cận; vậy yêu thương là sự làm trọn luật pháp.” Hài kịch chân chính không cần phải “làm hại” hoặc hạ thấp nhân phẩm của người khác để tạo tiếng cười.

3. Nguyên Tắc Về Sự Xây Dựng:
Ê-phê-sô 4:29 viết: “Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói, hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến.” Mặc dù ngữ cảnh là về lời nói trực tiếp, nguyên tắc này có thể áp dụng rộng hơn: Điều chúng ta tiếp nhận có “ích lợi” gì không? Hài kịch có thể xây dựng bằng cách giảm bớt căng thẳng, kết nối mọi người, hoặc thậm chí dùng sự mỉa mai nhẹ nhàng để phơi bày những điều phi lý, giả dối trong xã hội (một hình thức “lời lành” cảnh tỉnh).

Có thể phân loại hài kịch dựa trên nội dung và phương pháp để giúp Cơ Đốc nhân có sự phân biệt rõ ràng hơn.

1. Hài Kịch Lấy Con Người Làm Trung Tâm (Thường Là Độc Hại):

• Chế giễu cá nhân (Personal Mockery): Nhắm vào những điểm yếu, ngoại hình, sai lầm không thể thay đổi của một cá nhân. Đây là điều Kinh Thánh lên án mạnh mẽ (Châm Ngôn 11:12; 14:21).
• Hài kịch tục tĩu (Vulgar/Crude Humor): Dựa hoàn toàn vào những đề tài tình dục thô thiển, ngôn ngữ thô tục. Trực tiếp vi phạm Ê-phê-sô 5:3-4.
• Hài kịch giễu nhại tôn giáo (Blasphemous/Sacrilegious Humor): Lấy Chúa, Đức Thánh Linh, Kinh Thánh, hoặc các nghi lễ thiêng liêng làm trò đùa một cách báng bổ và thiếu tôn trọng. Đây là sự vi phạm nghiêm trọng (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:7).

2. Hài Kịch Lấy Tình Huống Và Sự Phi Lý Làm Trung Tâm (Có Thể Chấp Nhận Hoặc Lành Mạnh):

• Hài kịch tình huống (Situational Comedy): Khai thác sự ngộ nghĩnh, bối rối từ những tình huống đời thường. Loại này thường vô hại nếu không đi kèm yếu tố tục tĩu.
• Hài kịch quan sát (Observational Humor): Chỉ ra những điều kỳ quặc, mâu thuẫn hài hước trong cuộc sống, văn hóa mà mọi người đều thấy nhưng ít để ý. Nó có thể rất thông minh.
• Tự trào (Self-Deprecating Humor): Lấy chính bản thân mình ra làm trò đùa. Cần khôn ngoan để không biến thành sự tự hạ thấp bản thân thái quá, nhưng nó có thể là cách khiêm nhường, kết nối với người khác.

Làm thế nào để chúng ta áp dụng những nguyên tắc này vào đời sống hằng ngày?

1. Thiết Lập Bộ Lọc Cá Nhân Dựa Trên Lương Tâm Đã Được Lời Chúa Dạy Dỗ: Mỗi Cơ Đốc nhân cần có một bộ câu hỏi kiểm tra nhanh:
- Nội dung này có khiến tôi cười với người khác hay cười nhạo người khác không?
- Nó có tôn vinh Chúa Giê-xu và phù hợp với Phi-líp 4:8 không?
- Nó có thúc đẩy tình yêu thương, sự tử tế và lòng trắc ẩn không?
- Sau khi xem/nghe, tâm trí tôi có đầy dẫy sự thanh sạch và biết ơn, hay là những hình ảnh, ngôn từ ô uế?
- Nếu Chúa Giê-xu ngồi cạnh tôi lúc này, tôi có cảm thấy thoải mái khi thưởng thức nó không? (Thực tế, Ngài đang hiện diện).

2. Chủ Động Lựa Chọn Và Từ Chối: Đừng để mình bị động trước làn sóng giải trí. Hãy chủ động tìm kiếm những nghệ sĩ hài, chương trình có lối thể hiện thông minh, sạch sẽ và thậm chí tích cực. Sẵn sàng tắt đi hoặc rời khỏi nếu nội dung vi phạm niềm tin của mình. Điều này đòi hỏi dũng cảm và sự trưởng thành thuộc linh.

3. Phát Triển Khiếu Hài Hước Lành Mạnh Của Riêng Bạn: Là con cái Chúa, chúng ta có thể và nên có khiếu hài hước. Hãy tập trung vào sự hài hước từ những điều tốt đẹp, ngộ nghĩnh trong cuộc sống, trong các mối quan hệ, thay vì chế giễu. Một nụ cười chia sẻ trong tình yêu thương là một món quà.

4. Nhận Biết Mục Đích Tối Thượng Của Niềm Vui: Cuối cùng, mọi niềm vui trần gian, kể cả tiếng cười hay hài kịch, đều là phản chiếu mờ nhạt của niềm vui trọn vẹn trên thiên đàng và trong Chúa. Nê-hê-mi 8:10 nói: “…Vì sự vui vẻ của Đức Giê-hô-va là sức lực của các ngươi.” Nguồn sức mạnh thật sự đến từ niềm vui trong Chúa, không phải từ sự kích thích tạm thời của giải trí thế gian.

Sự nhìn nhận của Cơ Đốc nhân về hài kịch phải được đặt dưới ánh sáng của thập tự giá. Chúa Giê-xu, Đấng mà Ê-sai 53:3 mô tả là “bị người ta khinh dể, chán bỏ…”, chính là Đấng đã từng chịu sự chế giễu cay độc nhất (Ma-thi-ơ 27:27-31). Vì thế, chúng ta, là những người theo Ngài, phải đặc biệt nhạy cảm với loại hài kịch dựa trên sự đau khổ và sỉ nhục của người khác.

Đồng thời, Chúa Giê-xu cũng là Đấng mang đến niềm vui trọn vẹn. Sự phục sinh của Ngài là chiến thắng tối thượng trước tội lỗi và sự chết, mang lại nền tảng vững chắc nhất cho niềm vui chân thật. Chúng ta được tự do để cười, để vui mừng, để tận hưởng sự dí dỏm thông minh và lành mạnh mà Đấng Tạo Hóa cho phép.

Hãy sống với tâm trí được Chúa Christ đổi mới (Rô-ma 12:2). Hãy để Đức Thánh Linh, Đấng ban cho chúng ta mọi sự vui mừng bình an (Rô-ma 14:17; Ga-la-ti 5:22), hướng dẫn chúng ta trong mọi lĩnh vực, kể cả giải trí. Khi đó, chúng ta có thể kinh nghiệm và chia sẻ một đời sống trọn vẹn, nơi tiếng cười không phải là công cụ để hạ thấp, mà là một phương tiện để kết nối, giải tỏa và thậm chí phản chiếu chút ánh sáng của niềm vui thiên thượng trong một thế giới đầy thương tổn.