Người Israel Trong Sách Xuất Hành Vượt Qua Biển Đỏ Hay Biển Sậy?
Một trong những sự kiện vĩ đại và nền tảng nhất trong lịch sử Y-sơ-ra-ên, cũng như trong niềm tin của Cơ Đốc nhân, là phép lạ Đức Chúa Trời giải cứu dân Ngài ra khỏi ách nô lệ Ai Cập bằng cách khiến họ đi ngang qua biển khô cạn. Tuy nhiên, từ ngữ được dịch là "Biển Đỏ" trong hầu hết các bản Kinh Thánh tiếng Việt đã gây ra nhiều thảo luận trong giới nghiên cứu. Cụm từ nguyên bản tiếng Hê-bơ-rơ "yam sûph" (יַם־סוּף) thực chất mang ý nghĩa gì? Dân Y-sơ-ra-ên đã vượt qua Vịnh Suez của Hồng Hải ngày nay, hay là một vùng đất ngập nước, hồ nước mặn với những đám lau sậy? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ngôn ngữ nguyên thủy, bối cảnh địa lý, và quan trọng hơn cả là ý nghĩa thần học bất biến của phép lạ này.
Để hiểu chính xác, chúng ta phải quay về với ngôn ngữ gốc mà Đức Chúa Trời đã dùng để mặc khải. Từ then chốt xuất hiện 24 lần trong Cựu Ước là "yam sûph".
- "Yam" (יַם): Từ này trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa rộng là "biển", "vùng nước lớn", hoặc thậm chí là "phía tây" (vì Địa Trung Hải nằm ở phía tây của Y-sơ-ra-ên). Nó không nhất thiết chỉ một đại dương sâu thẳm.
- "Sûph" (סוּף): Đây là từ then chốt. Nó có nghĩa chính là "sậy", "lau", "cây cói" – những loài thực vật thường mọc ở vùng nước lợ, nước ngọt cạn, hoặc các đầm lầy. "Sûph" không hề có nghĩa là "đỏ".
Vậy, "yam sûph" dịch sát nghĩa là "Biển Sậy" hoặc "Biển Lau". Ví dụ rõ ràng nhất về nghĩa của từ này nằm trong Xuất Ê-díp-tô Ký 2:3,5, khi mẹ của Môi-se để con mình trong một cái thúng trét chai "trên bờ sông" (sông Nile). Câu 5 chép: "Con gái Pha-ra-ôn xuống sông tắm, còn các tì nữ đi dạo trên bờ sông, nàng thấy cái thúng mình giữa đám sậy [sûph], bèn sai con đòi mình vớt lên." Cùng một từ "sûph" này được dùng cho sông Nile và cho "Biển Sậy".
Bản Bảy Mươi (Septuagint - bản dịch tiếng Hy Lạp của Cựu Ước từ thế kỷ thứ 3 TCN) đã dịch "yam sûph" là "eruthra thalassa" (ἐρυθρὰ θάλασσα), có nghĩa là "Biển Đỏ". Có lẽ các dịch giả người Do Thái ở Alexandria (Ai Cập) thời đó đã liên hệ vùng nước này với Vịnh Suez của Biển Đỏ. Cách dịch này được Tân Ước kế thừa (Công Vụ 7:36, Hê-bơ-rơ 11:29) và ảnh hưởng đến hầu hết các bản dịch sau này, kể cả bản Tiếng Việt 1925.
Để xác định vị trí có thể, chúng ta cần dựa vào trình tự hành trình được mô tả trong Kinh Thánh.
- Điểm Xuất Phát & Lộ Trình: Dân Y-sơ-ra-ên không đi thẳng về phía đông bắc (con đường của người Phi-li-tin, là đường ngắn nhất nhưng có quân đội canh phòng - Xuất Ê-díp-tô Ký 13:17). Thay vào đó, họ vòng xuống phía nam, vào vùng hoang mạc. Họ đi từ Ram-se đến Su-cốt, rồi đóng trạm tại Ê-tam, "ở cuối cùng đồng vắng" (Xuất Ê-díp-tô Ký 13:20).
- Chỉ Dẫn của Đức Chúa Trời: Chúa truyền cho họ "phải trở lại và đóng trại trước Phi-ha-hi-rốt, giữa Mít-đôn và biển, đối ngang Ba-anh-Sê-phôn" (Xuất Ê-díp-tô Ký 14:2).
- Vị Trí Các Địa Danh: Tên các địa điểm này (Phi-ha-hi-rốt, Mít-đôn, Ba-anh-Sê-phôn) ngày nay không thể xác định chính xác, nhưng hầu hết các học giả Kinh Thánh đều đồng ý rằng chúng nằm ở phía bắc của Vịnh Suez, gần khu vực các hồ nước mặn (đầm lầy) ngày nay như Hồ Manzala, Hồ Balah, Hồ Timsah. Đây chính là vùng "yam sûph" - vùng nước cạn có nhiều lau sậy.
Việc vượt qua một vùng đầm lầy nước cạn, rộng lớn (có thể dài vài chục cây số) cũng là một phép lạ vĩ đại không kém, và thậm chí còn phù hợp với bối cảnh hơn. Một cơn gió đông thổi mạnh suốt đêm (Xuất Ê-díp-tô Ký 14:21) có thể đẩy lùi những vùng nước cạn này, tạo nên một lối đi bùn lầy đóng bánh (chứ không phải đáy biển sâu khô ráo). Điều này giải thích tại sao xe chiến mã của người Ai Cập bị "mắc kẹt" và "bánh xe trật khỏi trục" (Xuất Ê-díp-tô Ký 14:25). Ở một vùng biển sâu, xe ngựa sẽ chìm ngay lập tức, còn ở vùng bùn lầy, chúng mới bị sa lầy và mắc kẹt một cách hỗn loạn.
Dù là "Biển Đỏ" hay "Biển Sậy", chân lý thần học cốt lõi không hề thay đổi. Việc sa lầy vào cuộc tranh luận địa lý có thể khiến chúng ta đánh mất đi sự vĩ đại của phép lạ. Hãy cùng nhìn vào những ý nghĩa thuộc linh:
1. Sự Giải Cứu Toàn Vẹn: Đức Chúa Trời không chỉ đưa dân Ngài ra khỏi Ai Cập, Ngài còn tiêu diệt hoàn toàn quyền lực của kẻ áp bức đang đuổi theo họ. Biển Sậy trở thành nơi phán xét cuối cùng cho Pha-ra-ôn và cả đạo binh của hắn. Đây là hình bóng về sự cứu rỗi trong Chúa Giê-xu: Ngài không chỉ tha tội, mà còn phá hủy quyền lực của tội lỗi và sự chết (I Cô-rinh-tô 15:54-57).
2. Đức Tin & Sự Vâng Lời: Môi-se vâng lời Chúa, giơ gậy ra trên biển. Dân sự phải bước đi bằng đức tin vào lời hứa của Đức Chúa Trời, dù trước mặt là vùng nước mênh mông. "Hãy đi tới" (Xuất Ê-díp-tô Ký 14:15) là mệnh lệnh. Trong đời sống chúng ta, Chúa thường mở đường ngay trong hoàn cảnh bế tắc nhất, nhưng đòi hỏi chúng ta phải bước đi bằng đức tin.
3. Sự Thánh Khiết & Báp-têm: Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm, đã gọi sự kiện này là thể phép báp-têm (I Cô-rinh-tô 10:1-2). Dân Y-sơ-ra-ên đi qua dưới đám mây (hình bóng về Đức Thánh Linh) và đi ngang qua biển (hình bóng về sự chết và sống lại). Điều này chỉ về báp-têm trong Đấng Christ, nơi chúng ta được đồng chôn và đồng sống lại với Ngài (Rô-ma 6:3-4). Con đường giải cứu duy nhất là đi xuyên qua "vùng nước của sự phán xét" mà Đức Chúa Trời đã mở ra.
"Ấy là nhờ đức tin mà người ta vượt qua Biển-đỏ như đi trên đất khô, còn người Ai-cập thử đi qua, bị nuốt mất tại đó." (Hê-bơ-rơ 11:29, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925)
Lịch sử không chỉ để học, mà để rút ra bài học sống động cho đức tin chúng ta ngày nay.
1. Đối Diện Với "Biển Cả" Của Đời Sống: Mỗi chúng ta đều có những "Biển Sậy" của riêng mình: khủng hoảng tài chính, bệnh tật, mối quan hệ tan vỡ, hay sự áp bức của tội lỗi. Bài học từ Xuất Ê-díp-tô ký dạy chúng ta rằng: Không có hoàn cảnh nào là vô vọng dưới cánh tay quyền năng của Đức Chúa Trời. Ngài có thể mở đường ngay trong chỗ tưởng như bế tắc nhất (Ê-sai 43:16, 19).
2. Lắng Nghe Chỉ Dẫn Từ Lời Chúa: Dân Y-sơ-ra-ên được dẫn dắt bởi trụ mây và trụ lửa. Ngày nay, chúng ta có Lời Chúa (Thi Thiên 119:105) và Đức Thánh Linh (Giăng 16:13) làm Đấng dẫn dắt. Khi đối diện với quyết định, hãy tìm kiếm sự hướng dẫn từ Kinh Thánh và cầu nguyện, thay vì dựa vào sự khôn ngoan riêng.
3. Bước Đi Bằng Đức Tin, Không Bằng Mắt Thấy: Khi nhìn thấy xe chiến mã Ai Cập, dân sự kinh hãi. Nhưng Môi-se nói: "Đức Giê-hô-va sẽ chiến cự cho, còn các ngươi hãy làm thinh." (Xuất Ê-díp-tô Ký 14:14). Ứng dụng: Khi sợ hãi ập đến, hãy dừng lại, yên lặng và nhìn xem sự giải cứu của Đức Chúa Trời (Thi Thiên 46:10). Đức tin thường đòi hỏi một bước đi vào chỗ không chắc chắn, với niềm tin chắc rằng Đấng đã hứa là thành tín.
4. Trở Nên Chứng Nhân Cho Quyền Năng Giải Cứu: Sau khi qua biển an toàn, dân sự ca ngợi Chúa (Xuất Ê-díp-tô Ký 15). Kinh nghiệm giải cứu của chúng ta trở thành bài ca ngợi khen và lời chứng cho người khác. Hãy chia sẻ cách Chúa đã đưa bạn qua những "vùng nước" khó khăn trong đời, để củng cố đức tin cho anh em và làm vinh hiển Danh Ngài.
Từ việc nghiên cứu ngôn ngữ Hê-bơ-rơ, khảo sát địa lý và bối cảnh Kinh Thánh, chúng ta có thể đi đến kết luận rằng dân Y-sơ-ra-ên rất có thể đã vượt qua một vùng nước cạn rộng lớn có nhiều lau sậy (Yam Sûph) nằm ở phía bắc của Biển Đỏ ngày nay, có lẽ là khu vực các hồ nước mặn. Tuy nhiên, điều này không hề giảm bớt tính chất siêu nhiên hay tầm vóc của phép lạ. Trái lại, nó càng làm rõ sự chính xác của Kinh Thánh: Đức Chúa Trời đã dùng những yếu tố tự nhiên (gió đông, địa hình bùn lầy) và thời điểm hoàn hảo để thực hiện một sự can thiệp quyền năng, giải cứu dân Ngài và tiêu diệt kẻ thù.
Trọng tâm của sứ điệp không nằm ở độ sâu của nước, mà ở chiều cao của quyền năng và ân điển của Đức Chúa Trời. Cho dù là "Biển Đỏ" hùng vĩ hay "Biển Sậy" khiêm nhường, thì Đấng đứng sau phép lạ vẫn là một: Giê-hô-va Đức Chúa Trời, Đấng Cứu Rỗi và Đấng Chiến Trận của Y-sơ-ra-ên. Ngày nay, Chúa Giê-xu Christ chính là Con Đường, là "Yam Sûph" mà chúng ta đi qua để từ sự nô lệ của tội lỗi bước vào tự do của con cái Đức Chúa Trời. Hãy vững tin rằng Đấng đã phân rẽ nước biển ngày xưa vẫn đang mở đường cho bạn ngày hôm nay.