Chủ Nghĩa Hòa Bình Qua Lăng Kính Kinh Thánh
Trong một thế giới đầy dẫy xung đột, bạo lực và chia rẽ, khát vọng về hòa bình là một khao khát chính đáng và sâu sắc của nhân loại. Tuy nhiên, quan niệm về “chủ nghĩa hòa bình” (pacifism) – thường được hiểu là lập trường từ chối mọi hình thức bạo lực và chiến tranh vì lý do đạo đức hay tôn giáo – cần được soi rọi dưới ánh sáng Lời Chúa để có được cái nhìn cân bằng, thần học vững chắc và thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc. Kinh Thánh không đưa ra một giáo điều đơn giản, nhưng mở ra một hành trình khám phá phong phú về bản chất của hòa bình, nguồn gốc thật sự của nó, và vai trò của người tin Chúa trong một thế giới bất an.
Nền tảng đầu tiên và quan trọng nhất cho mọi thảo luận về hòa bình trong Kinh Thánh bắt nguồn từ chính Đức Chúa Trời và mối quan hệ của con người với Ngài. Từ Hê-bơ-rơ “Shalom” (שלום) mang ý nghĩa sâu rộng hơn nhiều so với “không có chiến tranh”. Nó bao hàm sự trọn vẹn, bình an, thịnh vượng, hài hòa, và sự lành mạnh trong mọi mối quan hệ: với Đức Chúa Trời, với chính mình, với người khác và với cả tạo vật.
Sự sa ngã của con người (Sáng Thế Ký 3) chính là sự phá vỡ Shalom căn bản này. Tội lỗi đem đến sự thù nghịch với Đức Chúa Trời (Ê-sai 59:2), và từ đó, bạo lực, ghen ghét và xung đột lan tràn (Sáng Thế Ký 4:8, 6:11). Do đó, hòa bình thật không thể đạt được chỉ bằng nỗ lực ngoại giao hay cấm vận vũ khí của con người, mà phải bắt đầu từ sự hòa thuận với Đức Chúa Trời.
Sứ đồ Phao-lô tuyên bố trọng tâm của Phúc Âm: “Vậy chúng ta đã được xưng công bình bởi đức tin, thì được hòa thuận với Đức Chúa Trời, bởi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta” (Rô-ma 5:1). Chúa Giê-xu Christ, “Hoàng Tử Bình An” (Ê-sai 9:5), chính là Đấng trung bảo hòa giải. Qua sự chết trên thập tự giá, Ngài đã “làm cho hòa cả muôn vật với chính mình, bởi huyết của thập tự giá, đặng nhờ đó mà muôn vật đều được hòa thuận với Ngài” (Cô-lô-se 1:20). Hòa bình đầu tiên và quan trọng nhất là hòa bình thuộc linh, được ban cho bởi ân điển, qua đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Bài giảng trên núi của Chúa Giê-xu thường được xem là “tuyên ngôn” cho lối sống hòa bình triệt để:
- “Phước cho những kẻ làm cho người hòa thuận, vì sẽ được gọi là con Đức Chúa Trời!” (Ma-thi-ơ 5:9). Từ Hy Lạp “eirēnopoioi” (εἰρηνοποιοί) có nghĩa đen là “những người kiến tạo hòa bình”. Đây không phải là thái độ thụ động, mà là hành động chủ động, tích cực để gây dựng sự hòa thuận.
- “Song ta nói cùng các ngươi: Đừng chống cự kẻ dữ. Trái lại, nếu ai vả má bên hữu ngươi, hãy đưa má bên kia cho họ nữa... Hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi” (Ma-thi-ơ 5:39-44). Đây là một tiêu chuẩn đạo đức cao nhất, phá vỡ vòng xoáy “ác trả ác”, thể hiện tình yêu vô điều kiện của Cha trên trời.
Tuy nhiên, giải thích những lời dạy này một cách cực đoan và tách rời khỏi toàn bộ mặc khải Kinh Thánh có thể dẫn đến những nghịch lý. Chính Chúa Giê-xu, khi thấy sự bất kính trong nhà Cha Ngài, đã “lấy dây làm roi mà đuổi hết thảy bay bán ra khỏi đền thờ” (Giăng 2:15), thể hiện sự thánh khiết công chính đôi khi cần hành động quyết liệt. Ngài cũng dạy các môn đồ mang gươm (Lu-ca 22:36-38), và không lên án viên đội trưởng vì nghề nghiệp của ông (Ma-thi-ơ 8:5-13). Điều này cho thấy Chúa Giê-xu nhấn mạnh đến thái độ nội tâm (không thù hận, sẵn sàng chịu thiệt thòi cá nhân, yêu thương kẻ thù) hơn là một quy tắc tuyệt đối về hành vi trong mọi hoàn cảnh xã hội-pháp lý phức tạp.
Cựu Ước ghi lại nhiều cuộc chiến, thậm chí do chính Đức Giê-hô-va truyền lệnh (ví dụ: Giô-suê 6-12). Điều này dường như mâu thuẫn với tinh thần hòa bình. Cần hiểu rằng trong bối cảnh lịch sử cứu rỗi, Đức Chúa Trời đã dùng dân Y-sơ-ra-ên như một công cụ để thi hành sự phán xét công bình của Ngài trên các dân tộc gian ác thờ thần tượng (Phục-truyền 9:4-5). Đây là “chiến tranh chủ quyền” của Đức Chúa Trời, không phải là mô hình cho các quốc gia ngày nay.
Đồng thời, Cựu Ước cũng tràn ngập khải tượng về một thời đại hòa bình vĩnh cửu dưới sự cai trị của Đấng Mê-si: “Ngài sẽ làm ra sự phán xét trong các nước, đoán định về nhiều dân. Bấy giờ họ sẽ lấy gươm rèn lưỡi cày, lấy giáo rèn lưỡi liềm; nước nầy chẳng giá gươm lên nghịch cùng nước khác, và cũng không tập sự chiến tranh nữa” (Ê-sai 2:4). Các tiên tri luôn kêu gọi công lý và sự công bình như nền tảng cho hòa bình thật (Ê-sai 32:17).
Các thư tín Tân Ước phát triển sâu sắc chủ đề này, đặc biệt nhấn mạnh đến đời sống và trách nhiệm của Hội Thánh:
- Sự Hòa Thuận Trong Hội Thánh: Phao-lô khuyên “Hãy cố sự hòa thuận với mọi người” (Rô-ma 12:18). Ông kêu gọi Hội Thánh sống trong sự hiệp một và hòa thuận (Ê-phê-sô 4:3, Cô-lô-se 3:15).
- Hòa Bình Là Trái Của Thánh Linh: Bình an là một trong chín trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22), chứng tỏ nó là kết quả của đời sống được Thánh Linh điều khiển.
- Vai Trò Của Nhà Nước: Phao-lô dạy rằng nhà cầm quyền “là đầy tớ của Đức Chúa Trời để làm ích cho ngươi... là kẻ báo thù để thịnh nộ trên kẻ làm dữ” (Rô-ma 13:4). Điều này thừa nhận rằng trong thế giới sa ngã, Chúa có thể dùng chính quyền (và cả quân đội, cảnh sát) như một công cụ để duy trì trật tự, bảo vệ người lành và trừng phạt kẻ ác, nhằm ngăn chặn sự hỗn loạn còn tệ hại hơn. Đây là quan điểm về “công lý chuyển hóa” hay “quyền lực được ủy thác”.
Sứ đồ Gia-cơ chỉ ra nguồn gốc của chiến tranh: “Bởi đâu có chiến tranh, bởi đâu có sự tranh cạnh giữa anh em? Há chẳng phải bởi sự đam mê thúc đẩy trong chi thể anh em sao?” (Gia-cơ 4:1). Chiến tranh bắt nguồn từ tội lỗi trong lòng người.
Dựa trên nghiên cứu toàn bộ Kinh Thánh, chúng ta có thể rút ra những nguyên tắc ứng dụng sau:
- Bắt Đầu Từ Sự Bình An Trong Chúa: Cá nhân mỗi tín hữu phải kinh nghiệm sự bình an với Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu. Đây là nguồn sức mạnh để đối diện với xung đột. “Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ gìn giữ lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Phi-líp 4:7).
- Sống Như Người Kiến Tạo Hòa Bình (Peacemaker): Trong gia đình, Hội Thánh, công sở và xã hội, chúng ta được kêu gọi chủ động giải hòa, lắng nghe, nói lời chân thật trong yêu thương (Ê-phê-sô 4:15), và sẵn sàng tha thứ.
- Yêu Thương Và Cầu Nguyện Cho Kẻ Thù: Dù trong hoàn cảnh nào, nguyên tắc nội tâm này không thay đổi. Chúng ta được kêu gọi yêu thương, làm ơn và cầu thay cho cả những người chống đối, bách hại mình, tin cậy sự phán xét cuối cùng thuộc về Chúa.
- Phân Biệt Giữa Vai Trò Cá Nhân Và Vai Trò Xã Hội/Công Dân: Một Cơ đốc nhân với tư cách cá nhân phải theo đuổi hòa bình, sẵn sàng chịu thiệt. Tuy nhiên, với tư cách là công dân hoặc người được ủy thác trách nhiệm (như cảnh sát, thẩm phán, lãnh đạo quốc gia), họ có thể có trách nhiệm sử dụng lực lượng hợp pháp để bảo vệ người vô tội, ngăn chặn kẻ ác – như một biểu hiện của tình yêu thương đối với người lân cận và sự công bình.
- Là Tiếng Nói Cho Công Lý Và Hòa Giải: Hội Thánh được kêu gọi làm chứng cho công lý của Nước Đức Chúa Trời, lên tiếng cho người bị áp bức, và trở thành cộng đồng của sự hòa giải, nơi mọi rào cản (chủng tộc, giai cấp) đều bị phá đổ trong Đấng Christ (Ga-la-ti 3:28).
- Hy Vọng Cánh Chung: Chúng ta không ảo tưởng rằng có thể tạo dựng hòa bình vĩnh cửu trên đất này. Sứ mạng tối thượng của Hội Thánh là rao truyền Phúc Âm hòa thuận (2 Cô-rinh-tô 5:18-20). Niềm hy vọng trọn vẹn của chúng ta đặt nơi sự trở lại của Chúa Giê-xu, Đấng sẽ thiết lập vương quốc hòa bình và công lý vĩnh cửu (Khải Huyền 21:3-4).
Kinh Thánh trình bày một quan điểm về hòa bình vừa căn nguyên (bắt nguồn từ sự hòa giải với Đức Chúa Trời), vừa năng động (đòi hỏi sự dấn thân kiến tạo), vừa thực tế (nhận biết thực tại của tội lỗi và nhu cầu về công lý). Chủ nghĩa hòa bình tuyệt đối theo nghĩa từ chối mọi hình thức bạo lực dường như không phải là mệnh lệnh rõ ràng cho mọi tín hữu trong mọi hoàn cảnh. Thay vào đó, Kinh Thánh kêu gọi chúng ta trở thành “những người kiến tạo hòa bình” – sống với tấm lòng hòa thuận, theo đuổi hòa bình và công lý, yêu thương kẻ thù, tin cậy Đức Chúa Trời là Đấng phán xét sau cùng, và trung thành với sứ mạng rao truyền Phúc Âm hòa bình cho một thế giới tan vỡ. Hòa bình đích thực không phải là sự vắng bóng của xung đột, mà là sự hiện diện của công lý, sự hòa giải và tình yêu thương của Đấng Christ ở giữa chúng ta.