Đôi mắt là đèn của thân thể" (Ma-thi-ơ 6:22) – Chúa Giê-su có ý gì?

Trong Bài Giảng Trên Núi vĩ đại, một trong những giáo huấn nền tảng về vương quốc Đức Chúa Trời, Chúa Giê-su đã đưa ra một tuyên bố hình tượng đầy thách thức: “Con mắt là đèn của thân thể. Nếu mắt ngươi sáng sủa thì cả thân thể ngươi sẽ được sáng láng” (Ma-thi-ơ 6:22, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu nói này không chỉ là một nhận xét sinh lý học, mà là một ẩn dụ thuộc linh sâu sắc về nguồn định hướng, nhận thức và tâm điểm của đời sống con người. Để thấu hiểu trọn vẹn ý Chúa, chúng ta cần đào sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ nguyên bản và sự liên kết thần học của lời dạy này.

Câu nói về “đôi mắt” nằm trong một phân đoạn quan trọng của Ma-thi-ơ đoạn 6, từ câu 19 đến 34, nơi Chúa Giê-su dạy về thái độ đúng đắn đối với của cải và sự lo lắng đời này. Ngay trước đó, Ngài phán: “Các ngươi chớ chứa của cải ở dưới đất… nhưng hãy chứa của cải ở trên trời… Vì chưng của cải ngươi ở đâu, thì lòng ngươi cũng ở đó” (Ma-thi-ơ 6:19-21). Ngay sau câu nói về đôi mắt, Ngài cảnh báo: “Nếu mắt ngươi xấu, thì cả thân thể ngươi phải tối tăm” (câu 23), và kết luận: “Chẳng ai có thể làm tôi hai chủ… Các ngươi không thể vừa làm tôi Đức Chúa Trời lại vừa làm tôi Ma-môn nữa” (câu 24).

Như vậy, ẩn dụ “đôi mắt là đèn” chính là chiếc chìa khóa nối giữa khái niệm “kho tàng” và “chủ”. Nó giải thích cơ chế nội tại: **lòng bạn (kho tàng) được định hướng bởi cái nhìn của bạn (đôi mắt), và cái nhìn đó sẽ xác định chủ nhân mà bạn phục vụ.**

Để hiểu sắc thái, chúng ta cần xem xét từ ngữ Hy Lạp nguyên bản:

• “Đèn” (Lucnos - λύχνος): Từ này không chỉ một nguồn sáng mạnh mẽ như mặt trời (helios), mà là một cây đèn dầu cầm tay, một vật dụng cung cấp ánh sáng để định hướng, tìm đường trong bóng tối. Nó tượng trưng cho khả năng nhận biết, phán đoán và dẫn đường nội tâm.
• “Sáng sủa” (Haplous - ἁπλοῦς): Đây là một từ rất giàu nghĩa. Nghĩa cơ bản là “đơn giản, không pha trộn, tập trung vào một mục đích duy nhất”. Nó cũng mang nghĩa “rộng rãi, hào phóng”. Một con mắt “haplous” là con mắt tập trung vào một điểm, không bị chia rẽ, không có động cơ ẩn giấu, và hướng đến điều tốt lành, rộng lượng. Nó tương phản trực tiếp với sự “xấu” (poneros).
• “Xấu” (Ponēros - πονηρός): Từ này thường được dịch là “ác”, “độc ác”, “xấu xa”. Trong bối cảnh này, nó mô tả một con mắt “quắt lại”, ích kỷ, tham lam, đầy ganh ghét, hoặc có tầm nhìn đôi (nhìn về hai chủ). Trong văn hóa Do Thái thời đó, “con mắt xấu” (evil eye) là một thành ngữ chỉ lòng tham lam, bủn xỉn và đố kỵ (xem Châm Ngôn 28:22).

Vậy, Chúa Giê-su muốn nói: Khả năng nhận thức và định hướng tâm linh của bạn (đèn) phụ thuộc vào việc nó có trong sáng, tập trung và rộng rãi (haplous) hay bị che mờ bởi sự ích kỷ, tham lam và chia đôi lòng (poneros).

Chúa Giê-su tuyên bố: “Nếu mắt ngươi sáng sủa thì cả thân thể ngươi sẽ được sáng láng; nhưng nếu mắt ngươi xấu, thì cả thân thể ngươi phải tối tăm” (Ma-thi-ơ 6:22b-23a). “Thân thể” ở đây không chỉ là thể xác, mà là toàn bộ con người: tâm trí, ý chí, cảm xúc, hành động và linh hồn.

• Mắt Sáng Sủa (Haplous): Khi tâm trí và tấm lòng của bạn tập trung đơn sơ vào Đức Chúa Trời, vào Nước Thiên đàng và sự công bình của Ngài (Ma-thi-ơ 6:33), toàn bộ đời sống bạn sẽ được chiếu sáng. Bạn có sự khôn ngoan thuộc linh để phân biệt đúng sai, có sự bình an trong lòng, và các quyết định, hành động của bạn được dẫn dắt bởi ánh sáng của lẽ thật. Như Thi Thiên 119:105 công bố: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” Con mắt tập trung vào Chúa sẽ dẫn toàn thân thể vào ánh sáng của Ngài.
• Mắt Xấu (Poneros): Khi tầm nhìn của bạn bị thu hút và trói buộc bởi của cải thế gian (Ma-môn), bởi lòng tham, sự đố kỵ, hay bất kỳ điều gì khác ngoài Chúa, toàn bộ con người bạn sẽ chìm trong tối tăm. Sự tối tăm này là sự mù quáng thuộc linh. Bạn mất khả năng phán đoán thuộc linh, lòng đầy lo âu, ganh ghét, và cuộc sống trở nên rối ren, vì không có ánh sáng thật để dẫn đường. Chúa Giê-su đã cảnh báo nghiêm trọng: “Vậy, nếu sự sáng trong mắt ngươi chỉ là tối tăm, thì sự tối tăm nầy sẽ lớn biết bao!” (Ma-thi-ơ 6:23b). Đây là thảm kịch của việc tưởng mình thấy đường, nhưng thực ra đang đi trong bóng tối dày đặc (Giăng 9:41).

Khái niệm này không mới, nhưng được Chúa Giê-su làm sáng tỏ và đặt vào trung tâm của mối quan hệ với Đức Chúa Trời.

• Châm Ngôn 4:25-27: “Mắt ngươi hãy ngó thẳng về phía trước, Và mí mắt khá xem ngay trước mặt ngươi. Hãy ban bằng cái nẻo của chân ngươi, Thì các đường lối ngươi sẽ được vững chắc. Chớ xây qua bên hữu hay bên tả; Hãy dời chân ngươi khỏi sự ác.” Đây chính là hình ảnh của con mắt “haplous” – tập trung, không xao lãng.
• Lu-ca 11:34-36: Phiên bản song song còn nhấn mạnh hơn: “Vậy, hãy coi chừng kẻo sự sáng trong mình ngươi hóa ra sự tối chăng. Nếu cả thân thể ngươi sáng láng, không có phần nào tối tăm, thì nó sẽ được sáng láng hết thảy, cũng như khi đèn có ngọn soi sáng cho ngươi.” Lu-ca nhấn mạnh đến mục đích cuối cùng: trở nên hoàn toàn đầy ánh sáng.
• Thi Thiên 101:3: Vua Đa-vít quyết định: “Tôi chẳng sẽ để vật gì đê mê trước mặt tôi; Tôi ghét công việc kẻ bội nghịch, Nó sẽ không dính díu với tôi.” Đây là sự lựa chọn thực tế để bảo vệ “con mắt” của mình.

Lời dạy này vô cùng thiết thực trong thế giới đa dạng và phân tán ngày nay.

1. Kiểm Tra “Kho Tàng” Của Bạn: Hãy tự hỏi: Tôi đang đầu tư thời gian, năng lượng, suy nghĩ và tài chính của mình vào đâu nhiều nhất? Câu trả lời sẽ cho thấy “ánh sáng” nội tâm của bạn thực sự đang chiếu vào điều gì. Hãy cố ý “chứa của cải trên trời” qua việc đầu tư cho công việc Nhà Chúa, giúp đỡ người nghèo, và phát triển đời sống cầu nguyện, học Lời Chúa.
2. Thanh Lọc “Cửa Sổ Tâm Hồn”: Những gì chúng ta xem, đọc, nghe hàng ngày chính là thức ăn cho đôi mắt thuộc linh. Chúng ta cần cẩn trọng với phương tiện truyền thông, giải trí, và mạng xã hội. Phi-líp 4:8 dạy: “Rốt lại, hỡi anh em, phàm điều chi chân thật, điều chi đáng tôn, điều chi công bình, điều chi thanh sạch, điều chi đáng yêu chuộng, điều chi có tiếng tốt, điều chi có nhân đức đáng khen, thì anh em phải nghĩ đến.” Hãy đặt tiêu chuẩn này lên những gì mình tiếp nhận.
3. Phát Triển Con Mắt “Haplous” – Tập Trung Đơn Sơ: Trong một thế giới đòi hỏi đa nhiệm, đời sống thuộc linh cần sự tập trung đơn sơ vào Chúa Giê-su (Hê-bơ-rơ 12:2). Thực hành sự thinh lặng, tĩnh tâm, tạm ngưng những tiếng ồn để chỉ nhìn biết một mình Ngài. Sự cầu nguyện chân thành, không hình thức, là biểu hiện của con mắt haplous hướng về Cha.
4. Chữa Lành “Con Mắt Xấu” – Sự Tham Lam và Đố Kỵ: Hãy xưng nhận và từ bỏ thái độ so sánh, lòng tham muốn có được những gì người khác có, và sự bủn xỉn. Hãy tập có “con mắt rộng rãi” (nghĩa khác của haplous) qua việc dâng hiến cách vui vẻ và giúp đỡ người khác cách quảng đại. Điều này chữa lành tầm nhìn bị méo mó bởi Ma-môn.
5. Tìm Kiếm Ánh Sáng Tập Thể Trong Hội Thánh: Chúng ta không tự chiếu sáng cho mình. Giao thông với các tín hữu trưởng thành, lắng nghe lời giảng dạy lành mạnh, và cùng nhau tìm kiếm Chúa giúp điều chỉnh và củng cố “thị lực” thuộc linh cho nhau (Châm Ngôn 27:17).

Cuối cùng, lời dạy “Đôi mắt là đèn của thân thể” đặt trước chúng ta một sự lựa chọn quan trọng và cấp bách: Bạn sẽ để nguồn sáng nội tâm của mình được cung cấp bởi điều gì? Bởi sự phù hoa, tham lam và chia rẽ của thế gian (dẫn đến tối tăm), hay bởi Đấng Christ, là “ánh sáng của thế gian” (Giăng 8:12), Đấng ban cho sự sáng thật và sự sống?

Chúa Giê-su chính là sự biểu hiện trọn vẹn của con mắt “haplous” – Ngài luôn luôn nhìn thấy và làm theo ý muốn của Cha (Giăng 5:19). Khi chúng ta tin nhận Ngài, Thánh Linh Ngài ban cho chúng ta khả năng mới để nhìn thấy Nước Đức Chúa Trời (Giăng 3:3). Hãy để ánh sáng của Ngài, qua Lời Ngài, chiếu rọi vào mọi ngõ ngách của tâm hồn, thanh tẩy tầm nhìn của chúng ta, để toàn bộ con người chúng ta – “cả thân thể” – có thể bước đi trong ánh sáng của tình yêu, sự thánh khiết và sự tự do thật sự. Hãy cầu nguyện như tác giả Thi Thiên: “Xin Chúa hãy mở mắt tôi, để tôi thấy sự lạ lùng trong luật pháp của Chúa” (Thi Thiên 119:18). Khi con mắt thuộc linh của chúng ta sáng lên bởi Đấng Christ, chúng ta không chỉ được sáng láng, mà còn có thể phản chiếu ánh sáng của Ngài cho một thế giới đang ở trong tối tăm.