Kinh Thánh nói gì về việc trút bỏ cảm xúc?

Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều đối diện với một thực tế: chúng ta là những con người mang đầy cảm xúc. Từ nỗi buồn sâu thẳm, cơn giận bùng phát, cho đến nỗi sợ hãi day dứt, những cảm xúc này thường khiến chúng ta bối rối, tự hỏi liệu việc trải nghiệm và bày tỏ chúng có phù hợp với đời sống tin kính hay không. Kinh Thánh, một cách đáng kinh ngạc, không lảng tránh thực tế phức tạp của đời sống cảm xúc con người. Thay vào đó, Kinh Thánh cung cấp một khuôn mẫu vừa chân thực vừa đầy khôn ngoan về việc nhận biết, xử lý và cuối cùng là trút bỏ những cảm xúc của chúng ta trong ánh sáng của lẽ thật và ân điển Đức Chúa Trời.

Trước khi tìm hiểu về việc "trút bỏ", chúng ta phải hiểu gốc rễ của cảm xúc. Con người được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng Thế Ký 1:27), và chính Đức Chúa Trời là Đấng bày tỏ cảm xúc: Ngài vui mừng (Xa-cha-ri 3:17), buồn rầu (Sáng Thế Ký 6:6), và ghen tương (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:5). Do đó, cảm xúc không phải là thứ xấu xa; chúng là một phần của sự tạo dựng tốt lành. Tuy nhiên, sau sự sa ngã, cảm xúc cũng bị bẻ cong bởi tội lỗi, trở nên hỗn loạn và có thể dẫn chúng ta xa khỏi ý muốn Ngài.

Kinh Thánh đầy ắp những nhân vật bày tỏ cảm xúc cách mạnh mẽ. Đa-vít trong Thi Thiên là hình mẫu rõ nhất về việc trút bỏ cảm xúc trước mặt Đức Chúa Trời. Ông kêu la trong sự tuyệt vọng: "Lạy Đức Giê-hô-va, xin hãy nghe lời cầu nguyện tôi, để tai Ngài nghe tiếng nài xin của tôi... Vì linh hồn tôi tràn đầy sự hoạn nạn, mạng sống tôi đã gần âm phủ" (Thi Thiên 88:1-3). Ông cũng bày tỏ cơn giận và khao khát báo thù (Thi Thiên 137:8-9), rồi cuối cùng giao phó sự phán xét cho Đức Giê-hô-va. Điều đáng chú ý là những lời than vãn này đều nằm trong Sách Thánh, cho thấy Đức Chúa Trời đón nhận sự chân thật thẳm sâu của lòng chúng ta.

Chính Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, cũng trải qua trọn vẹn phổ cảm xúc của con người: Ngài khóc thương (Giăng 11:35), nổi giận thánh khiết (Mác 11:15-17), cảm thấy buồn bã và sầu não đến chết được (Ma-thi-ơ 26:38), và trên thập tự giá, Ngài trút bỏ nỗi đau cùng cực bằng lời kêu từ Thánh Thiên 22: "Ê-li, Ê-li, lam-ma-sa-bách-ta-ni?" nghĩa là: "Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?" (Ma-thi-ơ 27:46). Sự chân thật của Chúa Giê-xu cho chúng ta sự tự do để đến với Đức Chúa Trời trong mọi trạng thái cảm xúc.

Khái niệm "trút bỏ" được tìm thấy rõ ràng trong 1 Phi-e-rơ 5:7: "Hãy trao mọi điều lo lắng mình cho Ngài, vì Ngài hay săn sóc anh em." Từ "trao" trong nguyên văn Hy Lạp là epirrhiptō (ἐπιρρίπτω), mang nghĩa ném hết lên trên, quăng gánh nặng của mình lên một ai đó. Đây không phải là sự than vãn thụ động, mà là một hành động chủ động, có ý thức của đức tin, giao phó điều đang đè nặng lòng mình cho Đấng có khả năng gánh vác nó.

Khuôn mẫu Kinh Thánh cho thấy việc trút bỏ cảm xúc lành mạnh có ba chiều kích gắn kết:

1. Hướng Thẳng Lên Trên (Vertical): Trút Bỏ Cho Đức Chúa Trời Qua Sự Cầu Nguyện Và Than Vãn.
Đây là bước đầu tiên và căn bản. Phi-líp 4:6-7 dạy: "Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện, nài xin, và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời." Từ "trình" (gnōrizō) có nghĩa là làm cho biết, bày tỏ ra. Thi Thiên là sách giáo khoa về việc này. Hầu hết các bài than vãn (như Thi Thiên 13, 22, 88) đều theo cấu trúc: (1) Kêu la với Chúa về nỗi đau, (2) Nhắc lại các phẩm tính và công việc của Chúa trong quá khứ, (3) Bày tỏ sự tin cậy và ngợi khen. Cảm xúc được thừa nhận, nhưng cuối cùng được định hướng lại vào bản tính thành tín của Đức Chúa Trời.

2. Hướng Vào Trong (Internal): Trút Bỏ Trong Sự Tỉnh Sức Và Nhận Biết Chân Lý.
Sau khi bày tỏ với Chúa, chúng ta cần để lòng mình được Ngài phán với Lời Ngài. Đây là quá trình "đổi mới tâm thần" (Rô-ma 12:2). Thường thì cảm xúc của chúng ta bị kích động bởi những lời nói dối hoặc nhận thức sai lầm. Chúa Giê-xu phán: "...hãy học theo ta; vì ta có lòng nhu mì, khiêm nhường..." (Ma-thi-ơ 11:29). Từ Hy Lạp anapauō (ἀναπαύω) trong câu này nghĩa là "nghỉ ngơi, được làm mới lại". Việc trút bỏ đích thực dẫn đến sự nghỉ ngơi, và sự nghỉ ngơi đó đến từ việc nhìn biết Chúa và chân lý của Ngài.

3. Hướng Ra Ngoài (Horizontal): Trút Bỏ Cách Khôn Ngoan Với Hội Thánh.
Ga-la-ti 6:2 dạy: "Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ." Đức Chúa Trời thiết lập Hội Thánh như một thân thể để cùng nhau gánh vác. Tuy nhiên, sự chia sẻ này phải khôn ngoan (Châm Ngôn 11:13, 15:22) và với mục đích gây dựng, khích lệ, và hướng về lẽ thật (Ê-phê-sô 4:15, 29). Nó không phải là việc phàn nàn để nuôi dưỡng sự cay đắng, mà là tìm kiếm sự cầu thay, khuyên bảo dựa trên Lời Chúa.

Kinh Thánh cũng cảnh báo rõ ràng về những cách trút bỏ cảm xúc đi ngược lại ý muốn Đức Chúa Trời:

• Giận mà không phạm tội: Ê-phê-sô 4:26-27 dạy: "Vậy, hãy chiến thắng cơn giận, và đừng phạm tội; chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn, cũng đừng cho ma quỷ nhân dịp." Được phép giận, nhưng không được để cơn giận dẫn đến hành động tội lỗi (như thù hận, lăng mạ, báo thù) hoặc để nó tồn đọng lâu ngày trở thành sự cay đắng (Hê-bơ-rơ 12:15).
• Lời nói vô độ: Châm Ngôn 29:11 cảnh báo: "Kẻ ngu muội tỏ hết cơn giận mình; nhưng người khôn ngoan cầm giữ và làm nguôi đi." Trút bỏ không có nghĩa là mất kiểm soát miệng lưỡi (Gia-cơ 3:5-10).
• Nuôi dưỡng sự oán giận: Việc "trút bỏ" chỉ trở thành than vãn vô ích nếu chúng ta không chịu tha thứ. Chúa Giê-xu dạy chúng ta phải tha thứ (Ma-thi-ơ 6:14-15), vì chính Ngài đã trút bỏ sự phán xét cho Cha khi bị đóng đinh, và cầu nguyện cho những kẻ hành hạ mình: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì" (Lu-ca 23:34).

Bước 1: Nhận Diện và Đặt Tên. Hãy thành thật với chính mình và với Chúa. Đừng nói "Con ổn" khi lòng đang tan nát. Hãy dừng lại, cầu xin Đức Thánh Linh (Đấng dò xét mọi sự, 1 Cô-rinh-tô 2:10) chỉ cho bạn cảm xúc thật sự đang ẩn sau sự bực dọc, mệt mỏi của bạn: đó là nỗi sợ, sự tổn thương, cảm giác bị bỏ rơi hay cơn giận?

Bước 2: Đem Đến Chân Đèn. Mang cảm xúc đó đến trước mặt Chúa trong sự cầu nguyện. Hãy dùng chính lời của Thi Thiên. Bạn có thể nói: "Lạy Chúa, con cảm thấy giống như Đa-vít trong Thi Thiên 13: 'Hỡi Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ quên con cho đến chừng nào?...' Điều con đang trải qua là..." Hãy kể ra hết, không giấu giếm.

Bước 3: Lắng Nghe Lẽ Thật. Sau khi đã trút bỏ, hãy im lặng và để Lời Chúa đáp lời. Tìm một câu Kinh Thánh về bản tính của Chúa (như Ngài là thành tín, yêu thương, chủ quyền) hoặc một lời hứa (như Rô-ma 8:28, Hê-bơ-rơ 13:5). Hãy cố tình dùng lẽ thật đó để thách thức những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực.

Bước 4: Hành Động Theo Đức Tin, Không Theo Cảm Xúc. Cảm xúc có thể là tín hiệu, nhưng không nên là người chỉ huy. Hãy hỏi: "Dù cảm thấy thế này, nhưng đức tin đòi hỏi tôi phải làm gì?" Đó có thể là bước đi tha thứ, viết một lá thư hòa giải, phục vụ người khác, hoặc đơn giản là tiếp tục làm bổn phận trong ngày. Hành động đức tin thường làm dịu đi cơn lốc cảm xúc.

Bước 5: Tìm Một Người Bạn Thuộc Linh Tin Cậy. Đừng cô lập bản thân. Hãy chọn một anh chị em trưởng thành trong đức tin và nói: "Tôi đang vật lộn với một số cảm xúc và đã cầu nguyện về điều đó. Bạn có thể lắng nghe và cầu thay cho tôi được không?" Mục tiêu là tìm sự hỗ trợ và cầu nguyện, không phải sự đồng tình với sự than vãn.

Hành trình trút bỏ cảm xúc theo Kinh Thánh không phải là con đường dẫn đến sự tê liệt cảm xúc hay cuồng loạn cảm xúc. Đó là con đường dẫn đến sự bình an vượt quá mọi sự hiểu biết (Phi-líp 4:7). Chúa Giê-xu đã hứa: "Ta để sự bình an lại cho các ngươi; ta ban sự bình an ta cho các ngươi..." (Giăng 14:27). Sự bình an này không phủ nhận những sóng gió của cảm xúc, nhưng nó giữ cho tấm lòng và trí óc chúng ta được bình yên trong Christ giữa cơn bão.

Hãy can đảm mang mọi gánh nặng lòng mình đến với Chúa. Ngài không kinh ngạc, không thất vọng, cũng không xua đuổi bạn. Trong Christ, bạn được tự do để là con người thật của mình — với tất cả những vết nứt và cảm xúc hỗn độn — và cũng được tự do để kinh nghiệm sự chữa lành và biến đổi dần dần bởi ân điển Ngài. Hãy trút bỏ, để rồi được nhẹ nhàng bước đi trong sự nghỉ ngơi của Đấng Cứu Rỗi.