Những câu Kinh Thánh nào nói về việc nuôi dạy con cái?

Nuôi dạy con cái là một trong những trách nhiệm cao quý và đầy thử thách mà Đức Chúa Trời giao phó cho các bậc cha mẹ. Trong xã hội với nhiều triết lý giáo dục khác nhau, Lời Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh vẫn là nền tảng vững chắc, bất biến và đầy khôn ngoan để hướng dẫn chúng ta trong sứ mạng thiêng liêng này. Bài viết nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát các phân đoạn Kinh Thánh then chốt, khám phá những nguyên tắc đời đời của Đức Chúa Trời dành cho việc nuôi dạy một thế hệ kế tiếp kính sợ Chúa.

Trước khi đi vào các phương pháp cụ thể, chúng ta phải hiểu quan điểm của Đức Chúa Trời về nguồn gốc và mục đích của con cái. Điều này định hình toàn bộ triết lý giáo dục của chúng ta.

Thi-thiên 127:3 tuyên bố rõ ràng: “Kìa, con cái là cơ nghiệp bởi Đức Giê-hô-va mà ra; Bông trái của tử cung là phần thưởng.” Từ “cơ nghiệp” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “nachalah” (נַחֲלָה), mang ý nghĩa một phần tài sản thừa kế, một di sản. Con cái không phải là tài sản sở hữu của cha mẹ, mà là “bởi Đức Giê-hô-va mà ra” – chúng là món quà, là sự ủy thác thiêng liêng từ chính Đức Chúa Trời. Cha mẹ là những người quản gia được Chúa giao phó để quản lý, chăm sóc và phát triển “cơ nghiệp” quý giá này cho mục đích của Ngài.

Mục đích tối thượng được bày tỏ trong Ma-la-chi 2:15: “Vậy hãy cẩn thận trong tâm thần mình, chớ đãi cách phụ bạc vợ của buổi đang thì. Vì Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên có phán rằng Ngài ghét sự ly dị, và ghét kẻ lấy áo che sự hung bạo, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy; vậy hãy cẩn thận trong tâm thần mình, chớ đãi cách phụ bạc.” Mặc dù ngữ cảnh nói về hôn nhân, nguyên tắc được rút ra là Đức Chúa Trời muốn con cái thuộc linh ("godly offspring" trong bản tiếng Anh). Mục tiêu của Đức Chúa Trời là có được một dòng dõi thánh, những đứa trẻ được nuôi dưỡng để biết Ngài và sống vì Ngài. Đây chính là la bàn cho mọi quyết định trong việc nuôi dạy con.

Kinh Thánh giao trách nhiệm chính yếu cho cha mẹ, đặc biệt là người cha, trong việc giáo dục thuộc linh và đạo đức cho con cái. Điều răn quan trọng trong Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:6-7 đưa ra mô hình:

“Các lời mà ta truyền cho ngươi ngày nay sẽ ở tại trong lòng ngươi; khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc lúc ngươi nằm, hay là khi chổi dậy.”

Nguyên tắc ở đây là sự dạy dỗ tích hợp. Lời Chúa phải ở “trong lòng” cha mẹ trước. Việc dạy dỗ không bị giới hạn trong giờ “học Kinh Thánh” trang trọng, mà diễn ra tự nhiên trong mọi bối cảnh của đời sống: “khi ngồi trong nhà… đi ngoài đường… lúc nằm… khi chổi dậy.” Đó là một quá trình liên tục, gắn kết Lời Chúa với những trải nghiệm hàng ngày.

Trách nhiệm này được nhấn mạnh lại trong Tân Ước. Ê-phê-sô 6:4 khuyên các người cha: “Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó.” Câu này trình bày hai mặt của việc dạy dỗ. Mặt tiêu cực: “chớ chọc cho con cái mình giận dữ” – cảnh báo chống lại sự độc đoán, thiếu công bằng, trêu chọc hay đàn áp có thể làm con cái nản lòng, oán giận. Mặt tích cực: “hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng”. Cụm từ “sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa” trong tiếng Hy Lạp là “paideia kai nouthesia Kyriou” (παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου). - “Paideia” (παιδεία): bao hàm toàn bộ quá trình giáo dục, đào tạo, kỷ luật, rèn luyện nhân cách. Nó là sự uốn nắn toàn diện. - “Nouthesia” (νουθεσία): nhấn mạnh đến sự khuyên bảo, cảnh tỉnh, hướng dẫn bằng lời nói, đặt vào trong tâm trí. Việc nuôi nấng phải được thực hiện trong khuôn khổ và theo tiêu chuẩn “của Chúa”, không phải theo ý muốn hay sở thích nhất thời của cha mẹ.

Một chủ đề thường bị hiểu lầm nhưng lại xuyên suốt Kinh Thánh về việc dạy dỗ con cái là sự sửa phạt. Châm-ngôn 13:24 dạy: “Người nào kiêng roi vọt ghét con trai mình; Song ai thương con cái mình thì lo sửa trị nó cho sớm.” Từ “roi vọt” (tiếng Hê-bơ-rơ: “shebet” (שֵׁבֶט)) không nhất thiết chỉ về sự đánh đập bạo lực, mà biểu tượng cho hình thức kỷ luật thích hợp và có chủ đích. Trái ngược với văn hóa ngày nay cho rằng bỏ mặc là yêu thương, Kinh Thánh tuyên bố rằng thất bại trong việc thiết lập giới hạn và sửa trị chính là một hình thức của sự ghét bỏ, vì nó bỏ mặc đứa trẻ cho sự hư mất của tính ích kỷ và tội lỗi.

Châm-ngôn 22:6 là câu Kinh Thánh nền tảng: “Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.” Từ “dạy” ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là “chanak” (חָנַךְ), có nghĩa đen là “mài giũa cho sắc”, “cống hiến”, hay “khai trương”. Nó gợi ý một quá trình huấn luyện có chủ ý, uốn nắn theo một con đường đã định sẵn. “Con đường” ở đây chính là lối sống theo Lời Chúa. Lời hứa không phải là một sự đảm bảo tự động, mà là một nguyên tắc: khi một đứa trẻ được huấn luyện kỹ càng về con đường của sự khôn ngoan và kính sợ Chúa, thì xu hướng, thói quen và nền tảng đó sẽ định hình suốt đời nó.

Sự sửa phạt phải luôn xuất phát từ tình yêu thương và vì lợi ích tối cao của đứa trẻ, không phải từ sự tức giận hay trả thù của cha mẹ. Châm-ngôn 3:11-12 nói: “Hỡi con, chớ khinh sự sửa phạt của Đức Giê-hô-va… Vì Đức Giê-hô-va sửa phạt kẻ Ngài yêu, Như một người cha sửa phạt con trai mình mà người lấy làm đẹp lòng.” Đức Chúa Trời là Cha hoàn hảo, và Ngài sửa phạt con cái Ngài vì yêu thương. Đây là hình mẫu cho các bậc cha mẹ.

Nội dung trọng tâm của việc dạy dỗ con cái trong Kinh Thánh xoay quanh mối quan hệ với Đức Chúa Trời và các giá trị đạo đức xuất phát từ mối quan hệ đó.

Châm-ngôn 1:7 tuyên bố nguyên tắc nền tảng của sự khôn ngoan: “Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ ngu muội khinh sự khôn ngoan và lời giáo huấn.” Nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất của cha mẹ Cơ Đốc là dạy con cái biết và kính sợ Đức Chúa Trời – không phải nỗi sợ hãi kinh khiếp, mà là lòng tôn kính, thờ phượng, và ý thức về sự thánh khiết, uy quyền và tình yêu của Ngài.

Châm-ngôn 22:15 cho thấy bản chất con người: “Sự ngu dại vốn buộc vào lòng con trẻ; Song roi răn trị sẽ làm cho sự ấy lìa xa nó.” Bản tính tội lỗi (sự ngu dại) là có thật. Vai trò của sự dạy dỗ và kỷ luật là uốn nắn, hướng dẫn đứa trẻ ra khỏi bản tính đó và đi vào con đường khôn ngoan.

Sách Châm-ngôn đầy những lời dạy cụ thể mà cha mẹ cần truyền đạt cho con: tính trung thực (Châm 12:22), sự chăm chỉ (Châm 6:6-11), lòng hiếu thảo (Châm 23:22), việc chọn bạn (Châm 13:20), kiểm soát cơn giận (Châm 29:11), và sự trong sạch (Châm 20:11).

Tân Ước tiếp tục và làm sâu sắc thêm các nguyên tắc này. Cô-lô-se 3:21 bổ sung cho Ê-phê-sô 6:4: “Hỡi các người làm cha, chớ hề chọc giận con cái mình, e chúng nó ngã lòng chăng.” Điều này nhấn mạnh đến hậu quả tinh thần của việc dạy dỗ sai lầm: sự ngã lòng (mất tinh thần, nản chí).

Gương mẫu của sự dạy dỗ được thấy nơi chính Chúa Giê-xu. Khi các môn đồ tìm cách ngăn trẻ con đến với Ngài, Mác 10:14 chép: “Đức Chúa Jêsus thấy vậy, bèn giận, mà phán cùng môn đồ rằng: Hãy để con trẻ đến cùng ta, đừng cấm chúng nó; vì nước Đức Chúa Trời thuộc về những kẻ giống như con trẻ ấy.” Chúa Giê-xu quý trọng trẻ em và muốn chúng được đưa đến với Ngài. Đây là hình ảnh đẹp nhất cho mục tiêu của việc nuôi dạy con cái: đem con cái đến với Chúa Giê-xu.

Lời hứa quý báu cho cả gia đình được chép trong Công-vụ 16:31: “Hãy tin Đức Chúa Jêsus, thì ngươi và cả nhà đều sẽ được cứu.” Lời hứa này khích lệ các bậc cha mẹ tin cậy Chúa cho sự cứu rỗi của cả gia đình, và sống đời tin kính để làm chứng cho con cái.