Máu Tượng Trưng Cho Sự Sống: Ý Nghĩa Thần Học Từ Phục Truyền Luật Lệ Ký 12:23
Trong thế giới hiện đại, máu thường chỉ được xem như một thành phần sinh học. Thế nhưng, trong Kinh Thánh, đặc biệt là dưới lăng kính của giao ước và luật pháp mà Đức Chúa Trời ban cho dân Y-sơ-ra-ên, máu mang một ý nghĩa thần học sâu sắc và thiêng liêng. Câu Kinh Thánh trọng tâm của chúng ta, Phục Truyền Luật Lệ Ký 12:23, đưa ra một tuyên bố nền tảng: “Chỉ phải giữ lòng mình, chớ ăn huyết; vì huyết là sự sống, chớ nên ăn sự sống cùng thịt.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Lệnh cấm này không đơn thuần là một quy tắc vệ sinh hay ăn uống, mà là một cửa ngõ dẫn chúng ta vào sự hiểu biết về sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, giá trị của sự sống, và cuối cùng là dẫn đến chính sự chuộc tội qua huyết của Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai triển ý nghĩa của biểu tượng này trong bối cảnh Cựu Ước và sự ứng nghiệm trọn vẹn của nó trong Tân Ước.
Để thấu hiểu trọn vẹn câu Kinh Thánh này, chúng ta phải đặt nó vào bối cảnh rộng lớn hơn. Sách Phục Truyền Luật Lệ Ký (Deuteronomy) là những lời giảng giải, nhắc nhở và khích lệ cuối cùng của Môi-se cho thế hệ dân Y-sơ-ra-ên mới sắp bước vào Đất Hứa. Chương 12 tập trung vào việc thờ phượng thuần nhất: dân sự phải phá hủy mọi nơi thờ phượng của dân Ca-na-an và chỉ dâng của lễ tại “nơi mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi sẽ chọn trong những chi phái các ngươi, đặng đặt danh Ngài và làm chỗ ở Ngài” (Phục Truyền 12:5). Trong bối cảnh đó, các luật lệ về việc ăn thịt và đổ huyết được đưa ra (câu 15-28).
Có một sự phân biệt rõ ràng: Khi giết thú để ăn thịt (không phải dâng làm của lễ), họ được phép làm điều đó trong các thành mình (câu 15). Tuy nhiên, điều kiện tuyệt đối là: “Chỉ các ngươi chớ ăn huyết; phải đổ huyết nó trên đất như nước” (Phục Truyền 12:16). Câu 23 mà chúng ta nghiên cứu chính là lời giải thích cho mệnh lệnh đó: “vì huyết là sự sống”. Từ ngữ Hê-bơ-rơ được dùng ở đây cho “sự sống” là “nephesh” (נֶפֶשׁ), một từ phong phú thường được dịch là “linh hồn”, “mạng sống”, hoặc “bản thể”. Như vậy, câu Kinh Thánh này tuyên bố rằng máu (“dam” - דָּם) chính là hiện thân vật chất, là phương tiện chứa đựng của “nephesh” – mạng sống. Ăn huyết đồng nghĩa với việc tiêu thụ chính mạng sống, một hành động xâm phạm quyền tối cao thuộc về Đức Chúa Trời – Đấng ban sự sống.
Nguyên tắc “huyết là sự sống” không bắt nguồn từ Phục Truyền, mà đã được thiết lập từ rất sớm trong lịch sử cứu chuộc. Ngay sau trận lụt Nô-ê, khi Đức Chúa Trời thiết lập giao ước mới với loài người và cho phép họ ăn thịt động vật, Ngài đã phán: “Song các ngươi không nên ăn thịt còn hồn sống, nghĩa là có máu” (Sáng Thế Ký 9:4). Đây là giao ước phổ quát cho toàn thể nhân loại.
Trong hệ thống tế lễ của Luật Pháp Môi-se, nguyên tắc này được áp dụng một cách nghiêm túc và chi tiết. Lê-vi Ký 17:10-14 nhấn mạnh điều này với sự trang nghiêm: “Phàm người nào... ăn huyết chi, thì ta sẽ nổi giận cùng kẻ ăn đó, diệt nó khỏi giữa dân sự mình. Vì sanh mạng của xác thịt ở trong huyết; ta đã cho các ngươi huyết rưới trên bàn thờ đặng làm lễ chuộc tội cho linh hồn mình; vì nhờ sanh mạng mà huyết chuộc tội... nên ta đã phán cùng dân Y-sơ-ra-ên rằng: Trong vòng các ngươi không ai nên ăn huyết.” Đoạn này bổ sung một lớp nghĩa vô cùng quan trọng: Máu không chỉ là “sự sống” (nephesh), mà còn là “vật chuộc tội” (kaphar - כָּפַר). Mạng sống (nephesh) của con sinh tế được thế cho mạng sống của người có tội, và sự trao đổi thiêng liêng này được thực hiện qua huyết đổ ra và rưới trên bàn thờ. Huyết, vì chứa đựng sự sống, thuộc quyền sở hữu độc tôn của Đức Chúa Trời. Chỉ một mình Ngài có quyền quy định cách sử dụng nó: hoặc phải đổ xuống đất (trả về cho Đấng Tạo Hóa) khi giết thú để ăn, hoặc phải dâng lên cho Ngài trên bàn thờ để làm lễ chuộc tội. Ăn huyết là chiếm đoạt thứ thuộc về Đức Chúa Trời cho mục đích tầm thường của con người, một sự xúc phạm đến sự thánh khiết và quyền tối thượng của Ngài.
Các của lễ và huyết của chiên, bò đực trong Cựu Ước chỉ là “hình bóng” (Cô-lô-se 2:17) và “cái bóng” (Hê-bơ-rơ 10:1) của thực tại thiêng liêng sẽ đến. Tân Ước mặc khải rằng tất cả những biểu tượng ấy đều chỉ về Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con của Đức Chúa Trời.
Chúa Giê-xu đã trực tiếp tái khẳng định và nâng cao ý nghĩa của huyết. Trong Bữa Tiệc Ly, Ngài cầm lấy chén và phán: “Này là huyết ta, huyết của sự giao ước đã đổ ra cho nhiều người được tha tội” (Ma-thi-ơ 26:28). Ở đây, chúng ta thấy sự kết nối trọn vẹn: Huyết = Sự Sống = Sự Chuộc Tội. Huyết của Ngài chính là sự sống thần thượng, vô tội, và trường tồn. Nó được đổ ra không phải trên bàn thờ bằng đá, mà trên thập tự giá. Nó không chỉ chuộc tội cho một người hay một dân tộc, mà cho “nhiều người” – tức là cho cả nhân loại tin nhận.
Sứ đồ Giăng cũng chép lời chứng của Chúa Giê-xu: “Nếu các ngươi không ăn thịt của Con người, cùng không uống huyết Ngài, thì chẳng có sự sống trong các ngươi đâu. Ai ăn thịt Ta và uống huyết Ta thì có sự sống đời đời” (Giăng 6:53-54). Lời này gây vấp phạm cho nhiều người, nhưng nó mặc khải một chân lý thuộc linh sâu nhiệm: Sự sống đời đời (zoe aionios - ζωὴ αἰώνιος) chỉ có thể được tiếp nhận qua sự đồng nhất với sự chết và sự sống của Christ, được biểu thị qua biểu tượng “ăn” và “uống” Ngài bằng đức tin. Huyết Ngài ban cho chúng ta sự sống, vì Ngài là sự sống.
Thư Hê-bơ-rơ, cuốn sách giải nghĩa Cựu Ước dưới ánh sáng của Chúa Christ, đã trình bày sự siêu việt của huyết Đấng Christ: “Vả, hầu hết mọi vật đã nhờ huyết mà được sạch theo luật pháp, và không đổ huyết thì không có sự tha thứ... nhưng hiện nay Đấng Christ đã hiện ra một lần, cuối cùng các thời đại, đặng cất tội đi bằng sự hi sinh của chính mình Ngài... nên huyết của Đấng Christ... sẽ càng linh nghiệm hơn mà rửa sạch lương tâm anh em khỏi công việc chết, đặng hầu việc Đức Chúa Trời hằng sống” (Hê-bơ-rơ 9:22, 26, 14). Huyết của những con sinh tế chỉ có thể “che đậy” tội lỗi tạm thời và làm sạch nghi lễ bề ngoài, nhưng huyết của Christ, là sự sống vĩnh hằng của chính Con Đức Chúa Trời, có quyền năng “cất tội đi” và “rửa sạch lương tâm”.
Vậy, nguyên tắc “huyết là sự sống” và lệnh cấm ăn huyết trong Phục Truyền 12:23 còn áp dụng cho Cơ Đốc nhân ngày nay không? Công đồng đầu tiên tại Giê-ru-sa-lem đã xử lý vấn đề này khi các tín hữu ngoại bang gia nhập Hội Thánh. Các sứ đồ và trưởng lão quyết định chỉ đặt trên họ một vài gánh nặng cần thiết, trong đó có: “... phải kiêng ăn của cúng thần tượng, máu và thú vật chết ngột” (Công Vụ 15:29). Lý do được đưa ra là để tránh gây vấp phạm cho các tín hữu gốc Do Thái, những người vẫn hết sức nhạy cảm với luật lệ này, và có lẽ cũng để phân biệt với các tập tục ngoại giáo thường ăn tiết canh. Tuy nhiên, trọng tâm thần học đã chuyển dịch. Phao-lô sau này dạy rằng “mọi vật thật là thánh sạch” (Rô-ma 14:14, 20) đối với người có đức tin, nhưng chúng ta phải hành xử trong tình yêu thương, tránh làm gương mờ và gây vấp phạm cho anh em yếu đuối trong đức tin (Rô-ma 14:13-21).
Từ nền tảng đó, chúng ta có thể rút ra những bài học ứng dụng thiết thực:
1. Tôn Trọng Sự Sống: Nguyên tắc “huyết là sự sống” dạy chúng ta có cái nhìn tôn trọng và thánh đối với sự sống. Sự sống là món quà thiêng liêng từ Đức Chúa Trời, dù là sự sống con người hay loài vật. Điều này dẫn đến thái độ quý trọng sức khỏe, bảo vệ sự sống, và lên án mọi hành vi cách khinh thường hay hủy hoại sự sống một cách vô cớ.
2. Sống Với Lòng Biết Ơn Về Huyết Chuộc Tội: Mỗi khi đọc hay suy ngẫm về lệnh cấm ăn huyết trong Cựu Ước, nó phải trở thành một tấm bảng chỉ đường, dẫn chúng ta đến với thập tự giá. Chúng ta nhớ rằng mình được cứu không phải bởi tuân giữ luật ăn uống, mà bởi “Huyết báu của Christ, như huyết của chiên con không vít, không chỗ trách được” (I Phi-e-rơ 1:19). Điều này nuôi dưỡng lòng biết ơn sâu xa và thái độ tôn kính đối với sự hy sinh của Chúa.
3. Sự Thận Trọng Trong Tự Do: Trong những vấn đề không rõ ràng (như việc ăn tiết canh, các món có máu), nguyên tắc Kinh Thánh là: (1) Lương tâm bình an trước mặt Chúa (I Cô-rinh-tô 10:25-26), (2) Tình yêu thương đối với anh em (I Cô-rinh-tô 8:13), và (3) Làm mọi sự cho sự vinh hiển của Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 10:31). Nếu một việc gì đó khiến anh em mình vấp phạm hay tổn thương, thì tự do của chúng ta phải được kiềm chế bởi tình yêu.
4. “Uống Huyết” Christ Mỗi Ngày: Ứng dụng thuộc linh quan trọng nhất là chúng ta được mời gọi “uống huyết Ngài” mỗi ngày – không theo nghĩa thể chất, nhưng theo nghĩa thuộc linh, là tiếp nhận sự sống của Ngài, nương dựa vào công giá chuộc tội trọn vẹn của huyết Ngài, và để sự sống đời đời (zoe) của Ngài tuôn chảy trong đời sống chúng ta. Điều này được thực hiện qua sự cầu nguyện, đọc Lời Chúa, và thông công với Ngài.
Lời tuyên bố “huyết là sự sống” trong Phục Truyền 12:23 là một viên đá góc trong nền thần học Kinh Thánh về sự thánh khiết, sự chuộc tội và quyền tể trị của Đức Chúa Trời trên sự sống. Nó bắt nguồn từ giao ước với Nô-ê, được thể chế hóa trong luật pháp Môi-se, và tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn, trường tồn và có quyền năng trong chính huyết của Con Đức Chúa Trời, là Chúa Giê-xu Christ. Đối với Cơ Đốc nhân ngày nay, nghiên cứu về luật này không phải để trở lại dưới ách của luật pháp, mà để càng thêm kinh ngạc, biết ơn và tôn thờ về ân điển kỳ diệu của Đức Chúa Trời. Ngài đã dùng chính “sự sống” (nephesh) trong huyết của Con Ngài để chuộc lấy sự sống (nephesh) đã hư mất của chúng ta. Chúng ta được kêu gọi sống một đời sống tôn trọng sự sống, thận trọng trong tự do, và trên hết, luôn sống trong nhận thức đầy đủ rằng: “Sự sống của ta, ấy là Christ” (Phi-líp 1:21a).