A-bên trong Kinh Thánh là ai?
Trong Kinh Thánh, A-bên là một nhân vật xuất hiện sớm nhất, được biết đến như người công chính đầu tiên và cũng là nạn nhân của vụ giết người đầu tiên. Câu chuyện về A-bên và Ca-in trong Sáng-thế Ký chương 4 mang nhiều bài học sâu sắc về đức tin, sự vâng lời, lòng ghen tị và hậu quả của tội lỗi. Bài viết này sẽ khám phá chi tiết về A-bên, từ bối cảnh gia đình, cuộc đời, cái chết, cho đến ý nghĩa thần học và những áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc ngày nay.
Bối cảnh gia đình của A-bên
A-bên là con trai thứ hai của A-đam và Ê-va. Sáng-thế Ký 4:1-2 chép: "A-đam ăn ở cùng Ê-va là vợ mình; người thọ thai và sanh Ca-in, mà nói rằng: Tôi đã được một người với Đức Giê-hô-va. Người lại sanh em là A-bên. A-bên làm nghề chăn chiên, còn Ca-in thì nghề làm ruộng." Tên "A-bên" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "הֶבֶל" (Hevel), có nghĩa là "hơi thở", "sương khói", ám chỉ sự ngắn ngủi, tạm bợ của đời người. Điều này như một lời tiên tri về cuộc đời ngắn ngủi và bi thảm của ông.
Gia đình đầu tiên này sống bên ngoài vườn Ê-đen sau khi A-đam và Ê-va phạm tội. Họ phải lao động vất vả, và dường như đã nhận được sự chỉ dẫn nào đó từ Đức Chúa Trời về cách dâng tế lễ (dù không được ghi rõ trong Kinh Thánh).
Nghề nghiệp và của lễ dâng lên Đức Chúa Trời
Ca-in trở thành người trồng trọt, còn A-bên là người chăn chiên. Sau một thời gian, cả hai đều dâng lên Đức Chúa Trời của lễ: "Vả, cái ngày sau, Ca-in dùng thổ sản làm của dâng cho Đức Giê-hô-va. A-bên cũng dâng chiên đầu lòng trong bầy mình cùng mỡ nó. Đức Giê-hô-va đoái xem A-bên và nhận lễ vật của người; nhưng chẳng đoái xem Ca-in và cũng chẳng nhận lễ vật của người. Ca-in lấy làm giận lắm mà gằm nét mặt." (Sáng-thế Ký 4:3-5).
Tại sao Chúa nhậm của A-bên mà không nhậm của Ca-in?
Nhiều người cho rằng sự khác biệt nằm ở loại lễ vật: A-bên dâng sinh tế có máu, còn Ca-in dâng thực vật. Tuy nhiên, Kinh Thánh không nói rằng của lễ thực vật là không được chấp nhận; sau này trong luật Môi-se, cả của lễ chay (bằng ngũ cốc) và sinh tế đều được quy định. Vấn đề chính là thái độ và đức tin của người dâng. Tân Ước giải thích rõ: "Bởi đức tin, A-bên đã dâng cho Đức Chúa Trời một tế lễ tốt hơn của Ca-in, và được xưng công bình, vì Đức Chúa Trời làm chứng về lễ vật của người; và bởi đức tin ấy dầu chết rồi, hãy còn nói." (Hê-bơ-rơ 11:4).
Đức tin của A-bên thể hiện qua việc ông vâng theo sự hướng dẫn của Đức Chúa Trời (có lẽ Ngài đã truyền dạy cách dâng tế), và ông dâng chiên đầu lòng cùng mỡ – phần tốt nhất, quý giá nhất của bầy. Điều này cho thấy lòng thành kính, sự tôn trọng và đức tin nơi Chúa. Ngược lại, Ca-in dâng "thổ sản" một cách tùy tiện, không có sự chọn lựa kỹ lưỡng, và quan trọng hơn là lòng ông không ngay thẳng. Chính Đức Chúa Trời đã cảnh báo Ca-in: "Nếu ngươi làm lành, há chẳng ngước mặt lên sao? Còn chẳng làm lành, thì tội lỗi rình đợi trước cửa, thèm ngươi lắm; nhưng ngươi phải quản trị nó." (Sáng-thế Ký 4:7). Lời này cho thấy Ca-in đã không "làm lành" – tức là ông không có tấm lòng ngay thẳng và không dâng của lễ trong đức tin.
Cơn giận của Ca-in và cái chết của A-bên
Thay vì ăn năn, Ca-in để cơn giận chiếm hữu. Ông rủ A-bên ra đồng và giết em mình (Sáng-thế Ký 4:8). Đây là vụ giết người đầu tiên được ghi lại trong Kinh Thánh. Hậu quả, Ca-in bị Đức Chúa Trời xét xử và trở thành kẻ lang thang.
A-bên trở thành người tử đạo đầu tiên, đổ máu vì sự công chính. Sự chết của ông là lời cảnh báo nghiêm trọng về sức tàn phá của tội lỗi và sự ghen tị.
A-bên trong Tân Ước – biểu tượng của đức tin và sự công chính
Các tác giả Tân Ước nhiều lần nhắc đến A-bên, khẳng định địa vị của ông như một tấm gương đức tin và công chính.
- Hê-bơ-rơ 11:4 (đã dẫn) – A-bên được xưng công bình bởi đức tin, và dù chết rồi vẫn còn nói.
- Ma-thi-ơ 23:35 – Chúa Giê-su phán: "hầu cho hết thảy máu người công bình đổ ra trên mặt đất sẽ đổ lại trên các ngươi, từ máu A-bên là người công bình cho đến máu Xa-cha-ri..." Ở đây A-bên được gọi là "người công bình".
- 1 Giăng 3:12 – "không nên như Ca-in, là kẻ thuộc về ma quỷ, giết em mình. Vì sao nó giết? Vì công việc nó là dữ, còn công việc em nó là công bình." A-bên đại diện cho người làm việc công bình.
- Hê-bơ-rơ 12:24 – So sánh máu của Chúa Giê-su với máu của A-bên: "anh em đã tới gần... Đức Chúa Jêsus, Đấng trung bảo của giao ước mới, và đến gần huyết rưới ra, là huyết nói tốt hơn huyết của A-bên."
Máu A-bên kêu lên điều gì?
Sáng-thế Ký 4:10 ghi lại lời Đức Chúa Trời với Ca-in: "Tiếng của máu em ngươi từ dưới đất kêu thấu đến Ta." Máu A-bên kêu lên để đòi công lý, đòi sự báo thù cho tội ác. Tuy nhiên, máu của Chúa Giê-su thì "nói tốt hơn" – kêu lên sự tha thứ, hòa giải và ân điển (Hê-bơ-rơ 12:24).
Bài học ứng dụng cho đời sống Cơ Đốc
Qua câu chuyện của A-bên, chúng ta rút ra nhiều bài học quý báu cho hành trình đức tin:
1. Dâng cho Chúa với đức tin và lòng thành
A-bên dâng lễ vật bằng đức tin, chọn phần tốt nhất (chiên đầu lòng và mỡ). Chúng ta cũng được kêu gọi dâng cho Chúa thời gian, tài năng, vật chất với tấm lòng yêu mến, vâng phục và đức tin. Của lễ đẹp lòng Chúa không phải là giá trị vật chất lớn lao mà là tấm lòng chân thật (Giăng 4:24). Hãy tự hỏi: Tôi có đang dâng cho Chúa cách miễn cưỡng, hình thức, hay với tất cả lòng thành và đức tin?
2. Cẩn thận với lòng ghen tị và giận dữ
Ca-in đã để lòng ghen tị và giận dữ dẫn đến tội ác. Ghen tị là một trong những tội lỗi nguy hiểm nhất vì nó phá hủy mối quan hệ và có thể đưa đến những hành động tàn bạo. Kinh Thánh dạy: "Giận mà chớ phạm tội; đừng cho mặt trời lặn mà cơn giận hãy còn" (Ê-phê-sô 4:26). Chúng ta cần nhận diện và kiểm soát những cảm xúc tiêu cực, vâng theo Lời Chúa, và học cách vui mừng với phước lành của người khác.
3. Sống công chính giữa thế gian bất chính
A-bên sống công chính mặc dù bị anh mình ghét bỏ. Cuộc đời ngắn ngủi của ông là lời chứng về sự trung tín với Chúa. Chúa Giê-su phán: "Phước cho những kẻ chịu bắt bớ vì sự công bình, vì nước thiên đàng là của họ." (Ma-thi-ơ 5:10). Dù phải đối diện với áp lực, chúng ta vẫn được kêu gọi sống thánh khiết, làm sáng danh Chúa.
4. Đặt hy vọng nơi sự phục sinh
Hê-bơ-rơ 11:4 nói rằng A-bên "dầu chết rồi, hãy còn nói". Điều này cho thấy sự chết không phải là hết; những người thuộc về Chúa sẽ sống lại. A-bên, qua đức tin, vẫn tiếp tục nói với chúng ta ngày nay. Chúng ta có niềm hy vọng vững chắc nơi Chúa Giê-su, Đấng đã sống lại và ban sự sống đời đời cho những ai tin Ngài. Dù có thể phải chịu khổ vì đức tin, chúng ta biết rằng phần thưởng trên trời là lớn lao.
5. Nhìn lên Chúa Giê-su, máu quý hơn máu A-bên
Máu A-bên kêu đòi công lý, nhưng máu Chúa Giê-su mở ra con đường tha thứ và hòa giải với Đức Chúa Trời. Chúng ta cần nhận biết rằng tội lỗi của chúng ta đã được tẩy sạch nhờ huyết Chúa Giê-su, và chúng ta được kêu gọi sống trong sự biết ơn và thờ phượng. Hãy đến với Chúa Giê-su, Đấng đã đổ huyết vì chúng ta, để nhận lãnh sự tha thứ và sức mạnh sống đẹp lòng Ngài.
Kết luận
A-bên là một nhân vật quan trọng trong Kinh Thánh, dạy chúng ta về đức tin, sự công chính và hậu quả của tội lỗi. Câu chuyện của ông là lời cảnh báo về sự ghen tị và giận dữ, đồng thời khích lệ chúng ta sống đẹp lòng Chúa. Dù cuộc đời ngắn ngủi, A-bên vẫn nói với chúng ta qua gương đức tin. Hãy noi theo đức tin của A-bên, nhưng trên hết, hãy đặt đức tin nơi Chúa Giê-su Christ, Đấng đã chiến thắng sự chết và ban sự sống đời đời cho những ai tin cậy Ngài.