Những câu Kinh Thánh nào nói về việc lắng nghe?

Trong thời đại ồn ào của thông tin và ý kiến, nghệ thuật lắng nghe dường như đang bị mai một. Thế nhưng, trong cái nhìn của Kinh Thánh, lắng nghe không đơn thuần là một kỹ năng giao tiếp, mà là một thái độ tâm linh căn bản, là nền tảng của mối tương giao với Đức Chúa Trời và với nhau. Từ Sáng-thế-ký đến Khải-huyền, Kinh Thánh đầy dẫy những lời kêu gọi, mệnh lệnh, lời hứa và cảnh báo xoay quanh hành động này. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát những câu Kinh Thánh then chốt về việc lắng nghe, khám phá ý nghĩa nguyên ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin hôm nay.

Để hiểu sâu sắc, chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc. Trong Cựu Ước, từ Hê-bơ-rơ thường dùng là "shama" (שָׁמַע). Từ này mang một ý nghĩa phong phú vượt xa khái niệm thụ động "nghe thấy" âm thanh. "Shama" bao hàm việc lắng nghe chú ý, hiểu, vâng theo và thậm chí hành động dựa trên điều đã nghe. Khi Đức Chúa Trời phán dân Y-sơ-ra-ên phải "nghe" (shama), Ngài đang kỳ vọng một sự đáp ứng toàn diện từ tấm lòng đến hành động.

"Hỡi Y-sơ-ra-ên! hãy nghe: Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai. Ngươi phải hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi." (Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:4-5)

Trong Tân Ước, từ Hy Lạp "akouō" (ἀκούω) cũng có phạm trù tương tự. Nó không chỉ dừng lại ở thính giác vật lý, mà còn chỉ sự lĩnh hội, chú ý và vâng phục. Chúa Giê-xu thường kết thúc những lời dạy dỗ quan trọng bằng cụm từ: "Ai có tai mà nghe, hãy nghe!" (Ma-thi-ơ 11:15). Lời kêu gọi này nhấn mạnh rằng cần có một thái độ tâm linh chủ động để tiếp nhận và đáp ứng với lẽ thật thuộc linh.

Chủ đề xuyên suốt Kinh Thánh là lời mời gọi con dân Chúa lắng nghe tiếng Ngài. Đây là bước đầu tiên và thiết yếu cho mọi mối quan hệ và sự phát triển thuộc linh.

A. Lắng Nghe Để Sống và Nhận Phước:
Sách Châm-ngôn, kho tàng khôn ngoan của Đức Chúa Trời, bắt đầu bằng lời kêu gọi này: "Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha, Chớ bỏ phép tắc của mẹ con" (Châm-ngôn 1:8). Tác giả mô tả sự khôn ngoan như một người đang kêu la ngoài đường (Châm-ngôn 1:20-21), và lời cảnh báo nghiêm khắc được đưa ra cho những ai từ chối lắng nghe: "Bởi vì chúng nó ghét sự hiểu biết, Không chọn lấy sự kính sợ Đức Giê-hô-va, Không chịu nghe lời khuyên dạy ta, Và khinh bỉ mọi sự quở trách ta; Vậy nên chúng nó sẽ ăn bông trái của đường lối mình, Và no nê về mưu chước của riêng mình." (Châm-ngôn 1:29-31). Ngược lại, lời hứa dành cho người biết lắng nghe thật trọng đại: "Phước cho người nào nghe ta, Hằng canh giữ ở nơi cửa ta mỗi ngày, Đợi ở bên trụ cửa nhà ta. Vì ai tìm được ta, thì gặp sự sống, Và sẽ được ơn của Đức Giê-hô-va." (Châm-ngôn 8:34-35).

B. Lắng Nghe Chúa Giê-xu – Tiếng Nói Tối Cao:
Tân Ước đưa chủ đề lắng nghe lên một tầm cao mới, tập trung vào Đấng Christ. Trong sự kiện Hiển Dung, từ trời có tiếng phán: "Đây là Con yêu dấu của ta, đẹp lòng ta mọi đường; hãy nghe lời Người!" (Ma-thi-ơ 17:5). Đây là mệnh lệnh rõ ràng: thẩm quyền tối hậu thuộc về Chúa Giê-xu. Sự vâng theo Ngài là thước đo tình yêu và đức tin thật: "Ai yêu mến ta sẽ vâng giữ lời ta, Cha ta sẽ thương yêu người, chúng ta đều đến cùng người và ở trong người. Kẻ chẳng yêu mến ta, thì không vâng giữ lời ta..." (Giăng 14:23-24a). Qua dụ ngôn người gieo giống (Ma-thi-ơ 13:1-23), Chúa Giê-xu giải thích rằng "nghe" Lời Chúa cách hiệu quả là nghe và "hiểu" (câu 23). Đó không phải là nghe qua loa, mà là để Lời thấm sâu vào tấm lòng, cải biến đời sống và kết quả gấp trăm.

Kinh Thánh không chỉ dạy chúng ta nghe Chúa, mà còn dạy chúng ta lắng nghe nhau. Đây là phương thuốc cho sự chia rẽ và kiêu ngạo.

A. Chậm Nói, Chậm Giận, Hay Nghe:
Sứ đồ Gia-cơ đưa ra lời khuyên thực tế mạnh mẽ: "Hỡi anh em yêu dấu, mọi người phải mau nghe mà chậm nói, chậm giận" (Gia-cơ 1:19). Trật tự ở đây rất quan trọng: mau nghe trước, rồi mới đến chậm nói và chậm giận. Sự vội vàng trong lời nói và sự nóng giận thường bắt nguồn từ việc chúng ta đã không thật sự lắng nghe để hiểu, mà chỉ nghe để trả lời hoặc phán xét.

B. Lắng Nghe Trong Sự Khiêm Nhường:
Thái độ khiêm nhường là điều kiện tiên quyết cho việc lắng nghe hiệu quả. Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Mỗi người trong anh em chớ chăm về lợi riêng mình, nhưng phải chăm về lợi kẻ khác nữa." (Phi-líp 2:4). Việc "chăm về lợi kẻ khác" đòi hỏi chúng ta phải đặt mình vào vị trí của họ, thật lòng lắng nghe những quan tâm, nhu cầu và góc nhìn của họ. Điều này đòi hỏi phải hạ cái tôi xuống.

Kinh Thánh cũng ghi lại nhiều bài học đau thương về hậu quả của việc bịt tai lại. Dân Y-sơ-ra-ên trong đồng vắng thường xuyên "không nghe" (shama) tiếng Chúa, dẫn đến sự phàn nàn, nổi loạn và phải lang thang bốn mươi năm (Dân-số Ký 14:22). Các tiên tri như Giê-rê-mi và Ê-sai đã than khóc vì dân sự có tai mà không nghe (Ê-sai 6:9-10, Giê-rê-mi 6:10). Trong Tân Ước, sự cứng lòng không chịu lắng nghe lẽ thật được xem là dấu hiệu của một tấm lòng chưa được biến đổi (Công vụ 7:51-57).

Làm thế nào để chúng ta trở thành những người biết lắng nghe trong đời sống Cơ Đốc? Dưới đây là một số bước thực hành:

1. Lắng Nghe Chúa Qua Lời Ngài Mỗi Ngày: Dành thời gian tĩnh nguyện không chỉ để đọc, mà để suy gẫm (Gióp 37:14; Thi-thiên 119:15). Hãy đặt câu hỏi: "Chúa đang phán gì với tôi qua phân đoạn này?" Hãy viết xuống những cảm nhận và cam kết vâng theo.

2. Lắng Nghe Trong Khi Cầu Nguyện: Biến buổi cầu nguyện thành cuộc đối thoại hai chiều. Sau khi trình dâng nhu cầu, hãy dành thì giờ thinh lặng để Chúa có thể đặt để những tư tưởng, hình ảnh hay câu Kinh Thánh vào lòng bạn (Thi-thiên 46:10).

3. Lắng Nghe Anh Em Trong Chúa: Trong các mối tương giao, hãy thực hành lắng nghe chủ động. Tập trung hoàn toàn, không ngắt lời, đặt câu hỏi để làm rõ ("Ý anh/chị là...?"), và tóm tắt lại điều mình đã nghe để đảm bảo hiểu đúng trước khi phản hồi. Điều này thể hiện sự tôn trọng và yêu thương thật sự.

4. Lắng Nghe Dưới Sự Dạy Dỗ: Khi nghe giảng, hãy đến với tấm lòng sẵn sàng đón nhận lẽ thật, chứ không phải chỉ để phê bình phong cách của người giảng. Hãy như người Bê-rê, "sẵn lòng chịu lấy lời, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11).

5. Lắng Nghe Tiếng Chúa Qua Những Hoàn Cảnh: Đôi khi Chúa dùng những hoàn cảnh khó khăn, sự bình an trong lòng, hay lời khuyên của một người bạn trưởng thành trong đức tin để phán với chúng ta. Hãy nhạy bén thuộc linh (Hê-bơ-rơ 5:14).

Lắng nghe, theo ngôn ngữ Kinh Thánh, là một hành động sống còn của đức tin. Đó là cửa ngõ dẫn chúng ta vào sự khôn ngoan, phước hạnh và mối tương giao mật thiết với Đức Chúa Trời. Đó cũng là chất keo gắn kết Hội Thánh trong tình yêu thương và sự hiểu biết lẫn nhau. Trong một thế giới đầy tiếng ồn, ước mong mỗi chúng ta trở thành những môn đệ có "tai mà nghe", luôn nghiêng mình lắng nghe tiếng Chúa Giê-xu yêu dấu, và cũng sẵn lòng lắng nghe anh chị em mình với lòng khiêm nhường và kiên nhẫn. Hãy nhớ lời hứa cho người biết lắng nghe: "Phước cho kẻ đọc cùng những kẻ nghe lời tiên tri nầy, và giữ theo điều đã viết ra đây" (Khải-huyền 1:3).