Thiên Sứ Moroni Là Ai?

Trong bối cảnh đa dạng tín ngưỡng và thần học ngày nay, cái tên "Moroni" thường xuất hiện trong các cuộc thảo luận liên quan đến Cơ Đốc giáo, đặc biệt là từ góc nhìn của một số giáo phái. Là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta cần dùng Lời Đức Chúa Trời – Kinh Thánh – làm thước đo chân lý tuyệt đối và nền tảng duy nhất cho đức tin và sự thực hành (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Bài viết này sẽ khảo sát nhân vật Moroni dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích về thiên sứ, sự mặc khải, và rút ra những bài học vững chắc cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Trước khi đi vào phân tích Kinh Thánh, cần hiểu rằng nhân vật Moroni được đề cập chính yếu trong Sách Mặc Môn (The Book of Mormon), một thánh thư của Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giê Su Ky Tô (The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints). Theo truyền thống của giáo phái này, Moroni là một nhà tiên tri cuối cùng của dân tộc Nê Phi cổ đại, con trai của tiên tri Mô Rô Ni. Ông được cho là người đã chôn giấu các bảng khắc bằng vàng chứa lịch sử và giáo lý, và sau đó, vào thế kỷ 19, đã hiện ra với Joseph Smith dưới dạng một thiên sứ vinh hiển để chỉ chỗ các bảng khắc đó, từ đó dịch ra Sách Mặc Môn.

Để đánh giá bất kỳ tuyên bố nào về thiên sứ hay sự mặc khải mới, chúng ta phủi quay về nguyên tắc nền tảng trong Kinh Thánh.

1. Thẩm quyền và Sự Đầy Đủ Của Kinh Thánh: Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng về sự đầy đủ và trọn vẹn của mình. Khải Huyền 22:18-19 cảnh báo nghiêm khắc: "Tôi ngỏ cho kẻ nào nghe lời tiên tri trong sách nầy: Nếu ai thêm vào sách tiên tri nầy điều gì, thì Đức Chúa Trời sẽ thêm cho người ấy tai nạn đã ghi chép trong sách nầy. Và kẻ nào bớt điều gì trong những lời ở sách tiên tri nầy, thì Đức Chúa Trời sẽ cất lấy phần họ về cây sự sống và thành thánh, mà đã chép ra trong sách nầy." Mặc dù trực tiếp nói về sách Khải Huyền, nguyên tắc này phản ánh sự tôn trọng tính toàn vẹn của Lời Đức Chúa Trời. Kinh Thánh là đủ để "khiến người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành" (2 Ti-mô-thê 3:17).

2. Chức Năng Của Các Thiên Sứ: Trong Kinh Thánh, các thiên sứ (malak trong tiếng Hê-bơ-rơ, nghĩa là "sứ giả"; angelos trong tiếng Hy Lạp, cùng nghĩa) là những tôi tớ được Đức Chúa Trời sai đi để thi hành ý muốn Ngài, truyền đạt thông điệp cụ thể, và bảo vệ dân sự Ngài (Hê-bơ-rơ 1:14). Họ không bao giờ tìm vinh quang cho riêng mình (Khải Huyền 19:10; 22:8-9) và luôn dẫn dắt người ta thờ phượng và tập trung vào Đấng Christ. Đặc biệt, sau khi Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã hoàn thành công cuộc cứu chuộc, Ngài là sự mặc khải tối cao và đầy đủ của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 1:1-2).

3. Lời Cảnh Báo Về Các Sứ Giả Khác: Sứ đồ Phao-lô nghiêm khắc cảnh báo Hội thánh Ga-la-ti: "Nhưng nếu có ai, hoặc chính chúng tôi, hoặc thiên sứ trên trời, truyền cho anh em một tin lành nào khác với Tin Lành mà chúng tôi đã truyền cho anh em, thì người ấy đáng bị a-na-thema!" (Ga-la-ti 1:8). Điều này nhấn mạnh rằng thông điệp Tin Lành về ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Ê-phê-sô 2:8-9) là bất biến. Bất kỳ "thiên sứ" hay sứ giả nào rao giảng một "tin lành khác" – một sứ điệp thêm hoặc bớt vào công việc trọn vẹn của Christ trên thập tự giá – đều không đến từ Đức Chúa Trời.

Khi đặt câu chuyện về thiên sứ Moroni và Sách Mặc Môn dưới sự xem xét của các nguyên tắc Kinh Thánh trên, chúng ta thấy có những điểm khác biệt căn bản:

1. Về Thẩm Quyền Mặc Khải: Kinh Thánh dạy rằng Chúa Giê-xu Christ là Lời (Logos) nhập thể, là sự mặc khải trọn vẹn và cuối cùng của Đức Chúa Trời (Giăng 1:1, 14; Hê-bơ-rơ 1:3). Sự mặc khải cho sự cứu rỗi đã được hoàn tất. Việc một thiên sứ hiện ra sau thời Tân Ước để ban một bộ thánh thư mới, được cho là có thẩm quyền ngang hàng hoặc bổ sung Kinh Thánh, đi ngược lại lời dạy về sự đầy đủ của Kinh Thánh và vị trí tối cao của Đấng Christ.

2. Về Nội Dung Tin Lành: Tin Lành trong Kinh Thánh dạy rằng sự cứu rỗi là bởi ân điển duy nhất qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ và công lao duy nhất của Ngài trên thập tự giá (Rô-ma 3:24, 28; Ê-phê-sô 2:8-9). Trong khi đó, một số giáo lý chính từ Sách Mặc Môn và các giáo lý phát sinh sau đó, như sự cứu rỗi bởi ân điển "sau những gì chúng ta có thể làm hết sức" (2 Nê Phi 25:23), mang một sắc thái khác. Điều này, theo tiêu chuẩn của Ga-la-ti 1:8, có thể được xem như một "tin lành khác", làm lu mờ sự trọn vẹn của công việc Christ.

3. Về Bản Chất Của Đức Chúa Trời: Kinh Thánh dạy rõ ràng về Đức Chúa Trời Ba Ngôi: Một Đức Chúa Trời duy nhất hiện hữu trong ba Ngôi vị – Cha, Con (Chúa Giê-xu), và Thánh Linh (Ma-thi-ơ 28:19). Đây là một mầu nhiệm, nhưng được nhất quán xuyên suốt Kinh Thánh. Quan điểm từ Sách Mặc Môn và giáo lý Mặc Môn sau này thường trình bày Cha, Con và Thánh Linh là ba Đức Chúa Trời riêng biệt trong "sự hiệp một", cùng với những giáo lý về Đức Chúa Trời có thân thể xác thịt vinh hiển. Điều này khác biệt căn bản với giáo lý Kinh Thánh được Hội thánh lịch sử tuyên xưng.

Từ sự phân tích trên, chúng ta có thể rút ra những bài học thiết thực và vững chắc cho đức tin và nếp sống của mình:

1. Bám Vững Lấy Kinh Thánh Làm Nền Tảng Duy Nhất: Trong một thế giới có nhiều tiếng nói và giáo lý, Cơ Đốc nhân được kêu gọi "phải có lòng yêu thương, và làm nên trọn của cầm giữ là sự thông biết thâm sâu của Đức Chúa Trời, kẻo anh em bị dỗ dành" (Cô-lô-se 2:2-4). Hãy đào sâu vào Kinh Thánh, Lời sống và linh nghiệm của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 4:12). Sự hiểu biết cá nhân phải được kiểm chứng liên tục với Lời Chúa, dưới sự dẫn dắt của Thánh Linh (Giăng 16:13).

2. Tập Trung Vào Chúa Giê-xu Christ, Trung Tâm Của Mọi Sự: Mọi sự giảng dạy, thiên sứ, hay khải tượng phải quy về Chúa Giê-xu và tôn cao Ngài. Nếu bất kỳ điều gì làm giảm bớt thân vị, công lao, hoặc sự vinh hiển của Đấng Christ, chúng ta phải cảnh giác. Cô-lô-se 2:9-10 khẳng định: "Vì sự đầy đủ của bổn tánh Đức Chúa Trời thảy đều ở trong Đấng ấy như có hình... anh em có sự đầy đủ trong Ngài." Chúng ta không cần thêm bất cứ điều gì ngoài Đấng Christ.

3. Sử Dụng Sự Phân Biện Thuộc Linh: Đừng tin cậy mù quáng vào mọi linh tuyên bố hay hiện tượng (1 Giăng 4:1). Hãy "thử các thần" bằng cách kiểm tra xem họ có tuyên xưng Giê-xu Christ là Chúa, đã đến trong xác thịt không (1 Giăng 4:2-3), và thông điệp của họ có phù hợp với Tin Lành đã được rao truyền bởi các sứ đồ không (Giu-đe 1:3). Thánh Linh ban cho chúng ta sự khôn ngoan để phân biệt (1 Cô-rinh-tô 12:10).

4. Sống Và Rao Truyền Tin Lành Thuần Túy: Thay vì sa vào những tranh cãi vô bổ, hãy tập trung vào việc sống và chia sẻ Tin Lành giản dị nhưng quyền năng: Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã chết vì tội lỗi chúng ta, sống lại, và ai tin Ngài thì được cứu (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Hãy là chứng nhân cho ân điển và lẽ thật của Ngài (Giăng 1:17).

Qua sự nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thấy rằng chân lý của Đức Chúa Trời đã được bày tỏ trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ và được ghi chép đầy đủ trong Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước. Vai trò của các thiên sứ trong Kinh Thánh luôn phụ thuộc và phục vụ cho mục đích của Đức Chúa Trời, chứ không đưa ra một hệ thống giáo lý hay mặc khải mới thay thế hay bổ sung cho công trình của Christ.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta được mời gọi đặt trọn đức tin nơi Chúa Giê-xu, Đấng "hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi" (Hê-bơ-rơ 13:8). Kinh Thánh là Lời Ngài, "đã ban cho chúng ta mọi điều thuộc về sự sống và sự tin kính" (2 Phi-e-rơ 1:3). Hãy giữ vững đức tin quý báu đó, sống trong ân điển và chân lý của Ngài, và luôn sẵn sàng làm chứng về hy vọng mà chúng ta có trong Christ với tinh thần nhu mì và kính sợ (1 Phi-e-rơ 3:15).

"Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi." (Thi Thiên 119:105)