Khái Niệm Tiên Tri Cá Nhân Và Sự Phù Hợp Với Kinh Thánh
Trong bối cảnh đời sống tâm linh đương đại, cụm từ "tiên tri cá nhân" (personal prophet) thường được nhắc đến, ám chỉ một cá nhân được cho là nhận được những sứ điệp, lời tiên tri trực tiếp từ Đức Chúa Trời cho đời sống của một tín hữu khác. Khái niệm này phổ biến trong một số nhóm, nhưng cũng gây ra nhiều tranh cãi và thắc mắc. Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta cần lấy Kinh Thánh làm nền tảng duy nhất cho đức tin và thực hành (Sola Scriptura). Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh cách cẩn thận để trả lời câu hỏi: Khái niệm "tiên tri cá nhân" có thật sự phù hợp với giáo lý Kinh Thánh toàn vẹn hay không?
I. Phân Tích Khái Niệm "Tiên Tri" Trong Kinh Thánh
Trước khi đánh giá khái niệm "tiên tri cá nhân", chúng ta phải hiểu chức vụ và ân tứ tiên tri theo Kinh Thánh.
A. Chức Vụ Tiên Tri Thời Cựu Ước: Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ navi (נָבִיא) có nghĩa cơ bản là "người được kêu gọi" hoặc "người tuyên bố". Chức vụ tiên tri thời Cựu Ước là những người được Đức Chúa Trời đặt lên một cách đặc biệt (Phục truyền 18:18) để làm phát ngôn viên của Ngài. Họ có hai nhiệm vụ chính: 1) Rao truyền Lời Đức Chúa Trời cho dân sự (thường là sự cáo trách, kêu gọi ăn năn và hứa về Đấng Mết-si-a); 2) Bày tỏ ý chỉ của Đức Chúa Trời trong những tình huống cụ thể (ví dụ: tiên tri Nathan với vua Đa-vít trong 2 Sa-mu-ên 12). Họ là những kênh mặc khải trực tiếp trước khi Kinh Thánh được hoàn tất.
B. Ân Tứ Tiên Tri Trong Tân Ước: Sang thời Tân Ước, sứ đồ Phao-lô liệt kê "ân tứ nói tiên tri" (Greek: prophēteia - προφητεία) là một trong những ân tứ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 12:10). Ông cũng nói đến "chức vụ tiên tri" như một trong những ân tứ Chúa ban cho Hội Thánh (Ê-phê-sô 4:11). Tuy nhiên, bản chất và mục đích có sự thay đổi quan trọng. Trong bối cảnh Hội Thánh, ân tứ này không nhằm mặc khải thêm giáo lý mới hay Kinh Thánh mới, vì Lời Đức Chúa Trời đã được ban cho một lần đủ cả cho các thánh đồ (Giu-đe 1:3). Thay vào đó, sứ đồ Phao-lô định nghĩa rõ: "Kẻ nói tiên tri, thì nói với người ta để gây dựng, khuyên bảo và yên ủi" (1 Cô-rinh-tô 14:3). Mục đích là để gây dựng Hội Thánh (1 Cô-rinh-tô 14:4,12).
II. Sự Hướng Dẫn Cá Nhân Của Đức Chúa Trời: Kinh Thánh Dạy Gì?
Một lý do khiến khái niệm "tiên tri cá nhân" nảy sinh là ước muốn được Đức Chúa Trời hướng dẫn cụ thể trong các quyết định đời sống (hôn nhân, nghề nghiệp, đầu tư...). Kinh Thánh khẳng định Đức Chúa Trời hướng dẫn con cái Ngài, nhưng Ngài làm điều đó chủ yếu qua các phương cách sau:
1. Qua Lời Hằng Sống Của Ngài (Kinh Thánh): Đây là phương cách chính yếu và đầy đủ nhất. "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành" (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Lời Chúa là "đèn cho chân tôi, ánh sáng cho đường lối tôi" (Thi thiên 119:105). Sự hướng dẫn cho các nguyên tắc sống, đạo đức, thuộc linh đã được bày tỏ đầy đủ. Việc tìm kiếm một "lời tiên tri cá nhân" bên ngoài Lời Chúa có nguy cơ coi nhẹ tính đầy đủ và thẩm quyền của Kinh Thánh.
2. Qua Sự Cầu Nguyện Và Sự Nhóm Lại Của Đức Thánh Linh: Đức Thánh Linh là Đấng dẫn dắt mọi tín hữu vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Sự dẫn dắt này luôn phù hợp với Lời đã được mặc khải (Kinh Thánh). Rô-ma 8:14 chép: "Vì hết thảy kẻ nào được Thánh Linh của Đức Chúa Trời dắt dẫn, đều là con của Đức Chúa Trời". Sự dẫn dắt này diễn ra trong mối tương giao cá nhân với Chúa qua sự cầu nguyện, và thường qua sự bình an của Chúa trong lòng (Cô-lô-se 3:15).
3. Qua Sự Khôn Ngoan Và Sự Dạy Dỗ Từ Hội Thánh: Đức Chúa Trời ban cho Hội Thánh các mục sư, giáo sư (Ê-phê-sô 4:11) để giúp con dân Ngài hiểu và áp dụng Lời Chúa vào đời sống. Sự khuyên bảo khôn ngoan từ những người trưởng thành trong đức tin là một phương cách Chúa dùng (Châm ngôn 11:14, 15:22).
4. Qua Các Hoàn Cảnh Và Sự Quan Phòng: Đức Chúa Trời mở và đóng các cánh cửa (1 Cô-rinh-tô 16:9, Công vụ 16:6-7), nhưng việc giải thích hoàn cảnh phải luôn được kiểm chứng bởi Lời Chúa và sự cầu nguyện.
III. Nguy Hiểm Của Khái Niệm "Tiên Tri Cá Nhân" Phi Kinh Thánh
Khi một cá nhân được xem là "tiên tri cá nhân" – người thường xuyên nhận và truyền đạt những lời "mặc khải" trực tiếp từ Đức Chúa Trời cho đời sống người khác – nó tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nghiêm trọng trái với Kinh Thánh:
1. Làm Giảm Giá Trị Thẩm Quyền Tối Cao Của Kinh Thánh: Hệ thống này vô tình (hoặc cố ý) đặt những lời tiên tri cá nhân ngang hàng hoặc thậm chí cao hơn Lời Đức Chúa Trời đã được chép. Nó tạo ra một "lẽ thật" song song bên ngoài Kinh Thánh, đi ngược nguyên tắc Sola Scriptura.
2. Tạo Sự Lệ Thuộc Thuộc Linh Sai Lầm: Tín hữu có thể trở nên lệ thuộc vào "tiên tri" hơn là học biết lẽ thật và nghe tiếng Chúa cách cá nhân qua Kinh Thánh. Điều này cản trở sự trưởng thành thuộc linh (Hê-bơ-rơ 5:12-14).
3. Mở Cửa Cho Sự Lừa Dối Và Tà Giáo: Kinh Thánh cảnh báo rõ về những tiên tri giả (Ma-thi-ơ 7:15, 24:11, 24). Nếu không có tiêu chuẩn Kinh Thánh khách quan để thử nghiệm, bất kỳ ai cũng có thể tuyên bố "Chúa phán với tôi rằng...". Những lời tiên tri về tài chính, hôn nhân, hay tương lai có thể bị lạm dụng để thao túng, bóc lột.
4. Làm Mờ Nhạt Chức Vụ Trung Bảo Duy Nhất Của Chúa Giê-xu Christ: Tân Ước nhấn mạnh: "Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung bảo ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ" (1 Ti-mô-thê 2:5). Mỗi tín hữu đều có thể đến trực tiếp với Chúa Cha qua Chúa Giê-xu. Không cần một "tiên tri" đóng vai trò trung gian mới.
IV. Tiêu Chuẩn Kinh Thánh Để Thử Nghiệm Các Lời Tiên Tri
Kinh Thánh không cấm ân tứ nói tiên tri trong Hội Thánh, nhưng ra lệnh phải thử nghiệm mọi sự (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:20-21). Một lời nói tiên tri (dù là cho cá nhân hay tập thể) PHẢI được đem ra soi xét dưới những tiêu chuẩn sau:
- 1. Phải Tôn Cao Chúa Giê-xu Christ: "Bởi đó, hãy nhận biết Thánh Linh của Đức Chúa Trời: phàm thần nào xưng Đức Chúa Jêsus Christ lấy xác thịt mà ra đời, thần ấy là bởi Đức Chúa Trời" (1 Giăng 4:2). Lời tiên tri phải tôn cao Chúa Giê-xu là Chúa và là Đấng Cứu Thế, không tôn cao con người.
- 2. Phải Phù Hợp Với Lẽ Thật Đã Mặc Khải Trong Kinh Thánh: Đây là tiêu chuẩn tối thượng (Ê-sai 8:20). Nếu một lời tiên tri dạy điều trái với giáo lý Kinh Thánh, nó phải bị bác bỏ ngay lập tức, bất kể "cảm nhận" hay phép lạ đi kèm (Phục truyền 13:1-5).
- 3. Đời Sống Của Người Nói Tiên Tri: Người đó có bày tỏ bông trái của Đức Thánh Linh không (Ma-thi-ơ 7:16-20)? Họ có khiêm nhường, vâng phục Lời Chúa và được Hội Thánh địa phương công nhận không?
- 4. Mục Đích Là Gây Dựng, Khuyên Bảo, Yên Ủi: Lời đó có gây dựng đức tin, khích lệ sống thánh khiết, hướng về Chúa không? Hay nó gây sợ hãi, kiểm soát, tập trung vào vật chất hay sự tò mò về tương lai?
- 5. Sự Ứng Nghiệm (Đối Với Lời Tiên Tri Về Tương Lai): Phục truyền 18:22 dạy: "Khi tiên tri nhân danh Đức Giê-hô-va nói, ví bằng lời không xảy đến và không ứng nghiệm, ấy là lời mà Đức Giê-hô-va chẳng có phán". Một tiên tri thật không sai lầm.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
Thay vì tìm kiếm một "tiên tri cá nhân", Cơ Đốc nhân chúng ta được kêu gọi:
1. Chuyên Tâm Vào Sự Học Hỏi Và Vâng Giữ Lời Chúa: Hãy làm giàu mình trong Lời Chúa mỗi ngày. Sự hiểu biết Kinh Thánh sâu sắc là "hệ thống định vị" an toàn nhất cho mọi quyết định (Thi thiên 119:105).
2. Nuôi Dưỡng Mối Tương Giao Cá Nhân Với Chúa Qua Sự Cầu Nguyện: Học tập lắng nghe tiếng Chúa qua sự suy gẫm Lời Ngài và sự nhỏ nhẹ của Đức Thánh Linh trong lòng. Hãy cầu xin sự khôn ngoan từ nơi Chúa (Gia-cơ 1:5).
3. Sống Trong Sự Gắn Bó Với Hội Thánh Địa Phương: Tìm kiếm sự dạy dỗ, khuyên bảo từ những người lãnh đạo thuộc linh trưởng thành, trung tín với Kinh Thánh. Hãy để Hội Thánh là môi trường an toàn để chia sẻ, cầu thay và nhận sự khích lệ (Hê-bơ-rơ 10:24-25).
4. Có Thái Độ Cẩn Trọng Và Biện Giác Thuộc Linh: Đừng vội tin theo mọi lời tuyên bố thuộc linh. Hãy "thử nghiệm cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào" (Rô-ma 12:2). Nếu có ai nói "Chúa bảo tôi nói với bạn...", hãy lịch sự nhưng cương quyết đem lời ấy ra so với Kinh Thánh và cầu nguyện.
5. Tập Trung Vào Đại Mạng Lệnh Và Sự Tăng Trưởng Thuộc Linh: Mục đích của chúng ta là trở nên giống Chúa Giê-xu và rao truyền Phúc Âm của Ngài. Sự hướng dẫn của Chúa luôn nhắm đến mục đích cao cả này.
Kết Luận
Kinh Thánh không ủng hộ khái niệm "tiên tri cá nhân" như một chức vụ hay một hệ thống trung gian đặc biệt để nhận sự hướng dẫn từ Đức Chúa Trời cho đời sống tín hữu. Thay vào đó, Kinh Thánh bày tỏ một con đường rõ ràng, an toàn và đầy đủ: Mỗi con cái Chúa, được Đức Thánh Linh ngự trị, có đặc quyền và trách nhiệm tìm kiếm ý muốn Ngài trực tiếp qua Lời Chúa, sự cầu nguyện, sự dạy dỗ của Hội Thánh và sự khôn ngoan Chúa ban. Ân tứ nói tiên tri trong Hội Thánh Tân Ước phải được thực hành trong trật tự, dưới sự kiểm định của Lời Chúa, và với mục đích gây dựng cộng đồng đức tin.
Hãy cảnh giác với bất kỳ giáo lý nào tìm cách thêm thắt, thay thế hay làm giảm giá trị thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh. Sự an toàn thuộc linh của chúng ta nằm ở nơi Lẽ thật đã được mặc khải trong Chúa Giê-xu Christ, được ghi chép trong Kinh Thánh, và được Đức Thánh Linh làm sáng tỏ trong lòng chúng ta. Hãy giữ vững nền tảng ấy, và bạn sẽ kinh nghiệm được sự dẫn dắt đáng tin cậy, trọn vẹn của Đức Chúa Trời trên mỗi bước đường đời.
"Xin Chúa lấy lòng nhân từ mà dạy dỗ tôi, để tôi được sống; Vì luật pháp Ngài là điều tôi ưa thích." (Thi thiên 119:77)