Làm thế nào tôi có thể vượt qua sự kiêu ngạo?

Trong hành trình đức tin, có lẽ không kẻ thù nào tinh vi và nguy hiểm hơn sự kiêu ngạo. Nó là tội lỗi đầu tiên trong vũ trụ, xuất hiện trong lòng thiên sứ sáng láng Lu-xi-phe (Ê-sai 14:12-14), và là cám dỗ nguyên thủy đưa loài người vào sự sa ngã (Sáng Thế Ký 3:5). Sự kiêu ngạo không chỉ là thái độ ngạo mạn bề ngoài; nó là căn bệnh thuộc linh ăn sâu vào tâm lý con người sau khi sa ngã, biểu hiện qua việc con người tôn mình lên làm trung tâm, thay vì Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát bản chất của sự kiêu ngạo dưới ánh sáng Kinh Thánh, những hậu quả nghiêm trọng của nó, và quan trọng nhất là con đường khiêm nhường mà Chúa Giê-xu Christ đã vạch ra cho chúng ta.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ thường được dùng cho "kiêu ngạo" là גָּבַהּ (gābah), mang nghĩa "cao lên, tự tôn lên, tự cao". Tiên tri Ê-xê-chi-ên dùng từ này để mô tả tội lỗi của vua Ty-rơ: "Lòng ngươi đã trở nên kiêu ngạo vì sự đẹp đẽ của ngươi" (Ê-xê-chi-ên 28:17). Trong Tân Ước Hy Lạp, từ then chốt là ὑπερηφανία (hyperēphania), nghĩa đen là "tự tỏ mình ra trên người khác". Kinh Thánh liệt kê nó là tội đầu tiên trong danh sách những điều xấu ra từ lòng người (Mác 7:22).

Theo phân đoạn then chốt Châm Ngôn 6:16-19, sự kiêu ngạo (עֵינַיִם רָמוֹת - 'ênayim rāmôth, "con mắt tự cao") đứng đầu trong bảy điều Đức Giê-hô-va gớm ghiếc. Vị trí này cho thấy tính chất nghiêm trọng nguyên thủy của nó. Sự kiêu ngạo, căn bản, là sự nổi loạn chống lại thẩm quyền tối cao của Đức Chúa Trời. Nó là tiếng nói trong lòng nói rằng: "Ý Ta hơn ý Chúa. Cách của Ta tốt hơn cách của Chúa. Vinh quang thuộc về Ta chứ không thuộc về Chúa."

Sự kiêu ngạo thường rất khéo ngụy trang, đặc biệt trong đời sống tôn giáo. Dưới đây là một số biểu hiện Kinh Thánh cảnh báo:

• Tự Công Bố Mình: Tin rằng thành công, tài sản, hay địa vị của mình là do sức riêng và sự khôn ngoan của mình. Đây là sai lầm của vua Nê-bu-cát-nết-sa khi tuyên bố: "Có phải đây chẳng phải là Ba-by-lôn lớn mà ta đã dựng, bởi quyền năng lớn của ta, để làm đế đô ta, và sự vinh hiển oai nghi của ta chăng?" (Đa-ni-ên 4:30).
• Khinh Dể Người Khác: Xem thường người khác, đặc biệt những người kém cỏi hơn, là dấu hiệu rõ ràng của lòng kiêu ngạo (Lu-ca 18:9-14). Người Pha-ri-si trong ẩn dụ cầu nguyện đã "cầu nguyện với chính mình", so sánh mình với người thâu thuế và cảm tạ Chúa vì mình không như người khác.
• Tự Cho Mình Là Quan Trọng: Luôn tìm kiếm địa vị, danh vọng và sự công nhận từ người khác. Các môn đồ tranh luận xem ai là lớn hơn hết chính là biểu hiện này (Mác 9:33-34).
• Khó Khăn Trong Việc Nhận Sự Sửa Dạy: Người kiêu ngạo khép lòng lại trước lời quở trách. "Sự kiêu ngạo đi trước, sự bại hoại theo sau; Và tánh tự cao đi trước sự sa ngã" (Châm Ngôn 16:18). Họ tin rằng mình biết đủ rồi.
• Lòng Thiếu Biết Ơn: Gốc rễ của sự kiêu ngạo là sự quên ơn. Chúng ta quên rằng mọi điều tốt lành đều đến từ Cha trên trời (Gia-cơ 1:17).

Kinh Thánh không thiếu những cảnh báo nghiêm khắc về hậu quả của sự kiêu ngạo. Châm Ngôn 16:5 tuyên bố: "Phàm ai có lòng kiêu ngạo lấy làm gớm ghiếc cho Đức Giê-hô-va; Quả thật nó sẽ không khỏi bị phạt." Sự kiêu ngạo đặt chúng ta vào thế đối nghịch trực tiếp với Đức Chúa Trời, vì "Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường" (Gia-cơ 4:6, I Phi-e-rơ 5:5).

Lịch sử Y-sơ-ra-ên và các dân tộc là một chuỗi dài những bài học về sự sụp đổ của các cá nhân và vương quốc kiêu ngạo. Vua Hê-rốt trong Công Vụ 12, khi không nhường sự vinh hiển cho Đức Chúa Trời, đã bị một thiên sứ của Chúa đánh và chết. Sự kiêu ngạo không chỉ hủy hoại mối quan hệ với Chúa mà còn phá vỡ các mối quan hệ với người khác, dẫn đến sự cô lập và hủy diệt thuộc linh.

Con người không thể tự mình chiến thắng sự kiêu ngạo bằng ý chí hay nỗ lực thuần túy. Mọi cố gắng "tự khiêm nhường" đều có nguy cơ trở thành một hình thức kiêu ngạo tinh vi hơn. Giải pháp của Phúc Âm không nằm ở việc chúng ta cố gắng hạ mình xuống, mà nằm ở việc chúng ta nhìn lên Thập Tự Giá.

Phi-líp 2:5-11 là phân đoạn then chốt. Sứ đồ Phao-lô kêu gọi chúng ta phải có "cái tâm như Đấng Christ" (câu 5). Ngài đã mô tả một sự tương phản tuyệt đối: Đấng vốn có hình Đức Chúa Trời (trong bản thể và vinh quang) không coi sự bình đẳng với Đức Chúa Trời là sự nên nắm giữ (tiếng Hy Lạp: ἁρπαγμὸς - harpagmos, một thứ để khư khư giữ lấy). Thay vào đó, Ngài đã "tự làm trống mình" (ἐκένωσεν - ekénōsen), mang lấy hình tôi tớ, trở nên giống như loài người, và vâng phục cho đến chết trên cây thập tự.

Thập tự giá là sự kết án tối hậu dành cho sự kiêu ngạo của con người. Tại đó, Con Đức Chúa Trời, Đấng duy nhất có mọi quyền để tôn vinh chính mình, đã từ bỏ mọi vinh quang đó để cứu chuộc những tạo vật kiêu ngạo phản loạn. Khi chúng ta chiêm ngưỡng Chúa Giê-xu Christ—Đấng hoàn toàn xứng đáng với mọi sự tôn cao nhưng đã chọn con đường hạ mình thấp nhất—lòng kiêu ngạo của chúng ta bắt đầu tan vỡ. Chúng ta nhận ra rằng, mọi sự chúng ta "có" thực ra đều là ân điển, và mọi sự chúng ta "là" đều hoàn toàn nhờ vào Ngài.

Dựa trên nền tảng của thập tự giá, đời sống Cơ Đốc nhân là một sự tập luyện để mang lấy ách khiêm nhường của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 11:29). Dưới đây là một số bước thực hành cụ thể:

1. Thường Xuyên Chiêm Ngưỡng Thập Tự Giá: Dành thời gian mỗi ngày để suy ngẫm về Phi-líp 2:5-11 và Ê-sai 53. Hỏi Chúa để Ngài bày tỏ cho bạn sự vĩ đại của tình yêu hi sinh và sự hạ mình của Ngài.
2. Cầu Nguyện Với Lòng Phụ Thuộc: Biến lời cầu nguyện thành hơi thở đầu tiên của mỗi ngày. Lời cầu nguyện chân thật, như của người thâu thuế "Đức Chúa Trời ôi, xin thương xót lấy tôi, vì tôi là kẻ có tội!" (Lu-ca 18:13), đập tan mọi sự tự tín.
3. Sống Trong Sự Vâng Phục Lời Chúa: Khiêm nhường trong tiếng Hê-bơ-rơ (עֲנָוָה - ‘ănāvâ) có liên hệ mật thiết với sự vâng phục. Chúng ta hạ mình khi chúng ta chọn vâng theo Lời Chúa dạy, ngay cả khi đi ngược lại sự khôn ngoan và mong muốn của bản ngã.
4. Phục Vụ Cách Kín Đáo: Tìm kiếm cơ hội để phục vụ người khác mà không cần được công nhận. Hãy làm như Chúa Giê-xu rửa chân cho môn đồ—một công việc của đầy tớ thấp hèn nhất (Giăng 13:1-17).
5. Đón Nhận Sự Sửa Dạy Và Góp Ý: Có một tinh thần có thể dạy dỗ được. "Hãy bằng lòng chịu sự sửa phạt" (Hê-bơ-rơ 12:5). Hãy cảm ơn Chúa khi Ngài dùng một anh em trong Hội Thánh để nhắc nhở, sửa dạy bạn.
6. Thực Hành Lòng Biết Ơn Cụ Thể: Mỗi ngày, hãy viết ra hoặc thầm cảm tạ Chúa về ba điều Ngài ban cho, đặc biệt là những ân điển thuộc linh và sự cứu rỗi. Lòng biết ơn là thuốc giải cho sự kiêu ngạo.
7. Sống Trong Cộng Đồng Hội Thánh: Đừng sống đức tin một mình. Hội Thánh là thân thể, nơi chúng ta cần nhau. Việc thú tội và cầu nguyện cho nhau (Gia-cơ 5:16) giúp chúng ta khiêm nhường và được chữa lành.

Cuối cùng, cần phân biệt sự khiêm nhường theo Kinh Thánh với sự tự hạ giả tạo. Khiêm nhường không phải là nói xấu bản thân hay từ chối những ân tứ Chúa ban. Trái lại, đó là việc nhìn nhận cách chân thật: nhận biết tội lỗi và sự yếu đuối của mình, đồng thời nhận biết ân điển và sự vĩ đại của Đức Chúa Trời. Người khiêm nhường có thể vui mừng trong ân tứ Chúa ban mà không tự tôn, vì họ biết đó là quà tặng. Họ có thể nhận lời khen ngợi mà dẫn người khen về với Chúa.

Sứ đồ Phao-lô là tấm gương: Ông nói "Tôi là người rất hèn mọn hơn hết các thánh đồ" (Ê-phê-sô 3:8), nhưng đồng thời ông cũng nói "hãy bắt chước tôi" (I Cô-rinh-tô 4:16). Ông biết mình là ai trong Đấng Christ: một tội nhân được cứu bởi ân điển, và một sứ đồ được kêu gọi bởi quyền năng Chúa.

Hãy nhớ lời hứa quý báu: "Kẻ nào hạ mình xuống sẽ được tôn lên" (Ma-thi-ơ 23:12). Sự tôn lên này có thể không đến trong đời này, nhưng chắc chắn trong cõi đời đời. Con đường khiêm nhường là con đường của Thầy Chúng Ta, và đó là con đường dẫn đến sự sống thật, tự do thật, và vinh quang thật trong Ngài.

Ước mong mỗi chúng ta, dưới sự hà hơi của Thánh Linh, ngày càng mang lấy tâm tình khiêm nhường của Đấng Christ, để trong mọi sự, Ngài được tôn cao.