Ratramnus và Radbertus là ai?

Trong hành trình tìm hiểu lịch sử Hội Thánh và sự phát triển của giáo lý, chúng ta thường bắt gặp những cuộc tranh luận thần học đã định hình nên niềm tin của Cơ Đốc giáo. Vào thế kỷ thứ 9, một cuộc tranh luận như vậy đã nổ ra giữa hai tu sĩ học giả: Ratramnus (còn được biết đến với tên Bertram) và Radbertus (tên đầy đủ là Paschasius Radbertus). Cuộc đối thoại (hay đối đầu) của họ xoay quanh một chủ đề trung tâm của đức tin Cơ Đốc: bản chất của Bữa Tiệc Thánh (Thánh Thể). Là những Cơ Đốc nhân Tin Lành ngày nay, việc nghiên cứu lại lịch sử này không chỉ giúp chúng ta hiểu về quá khứ mà còn củng cố sự quý trọng của mình đối với chân lý Kinh Thánh về sự hiệp một với Đấng Christ qua biểu tượng đơn giản mà đầy quyền năng.

Để hiểu cuộc tranh luận, trước hết cần đặt nó vào bối cảnh thế kỷ thứ 9 tại Đế chế Frankish (một phần của nước Pháp và Đức ngày nay). Học thuật Cơ Đốc giáo chủ yếu tập trung trong các tu viện. Paschasius Radbertus (khoảng 785–865) là một tu sĩ, và sau này là Viện phụ tại Tu viện Corbie. Ông là một học giả được kính trọng. Vào khoảng năm 831, ông viết một chuyên luận có tên "De Corpore et Sanguine Domini" (Về Thân Thể và Huyết của Chúa) dành tặng cho vua Charles the Bald. Trong tác phẩm này, Radbertus đưa ra một quan điểm mới và rất cụ thể về phép Thánh Thể.

Ngược lại, Ratramnus (mất khoảng 868), cũng là một tu sĩ tại chính tu viện Corbie, nhưng có tư tưởng độc lập hơn. Đáp lại yêu cầu của chính vua Charles the Bald về việc làm rõ vấn đề này, Ratramnus đã viết một tác phẩm cùng tên "De Corpore et Sanguine Domini" vào khoảng năm 840 để phản biện lại quan điểm của Radbertus. Đây chính là khởi nguồn của một trong những cuộc tranh luận thần học quan trọng nhất thời Trung Cổ về Thánh Thể.

Cuộc tranh luận xoay quanh câu hỏi: Bánh và rượu trong Tiệc Thánh có thực sự, theo nghĩa vật chất và thể xác, biến đổi thành thân thể và huyết thật của Chúa Giê-xu Christ không?

Quan điểm của Radbertus (Hướng đến “Biến Thể”): Radbertus lập luận rằng sau khi lời tạ ơn được đọc lên, bánh và rượu không còn là bánh và rượu thông thường nữa, mà đã được biến đổi một cách nhiệm mầu thành chính thân thể và huyết thật mà Đức Chúa Giê-xu đã sinh ra bởi Đức Maria và chịu đóng đinh trên thập tự giá. Ông nhấn mạnh đến sự hiện diện thực tế và vật chất của Christ trong các nguyên tố. Đối với ông, đức tin của người tham dự có thể cảm nhận được sự hiện diện này ngay cả bằng giác quan. Quan điểm này, sau này được gọi là thuyết biến thể (transubstantiation), đã đặt nền móng cho giáo lý chính thức của Giáo hội Công giáo La Mã sau này.

Quan điểm của Ratramnus (Hướng đến “Biểu Tượng & Thuộc Linh”): Ratramnus phản đối cách giải thích quá thiên về vật chất này. Ông phân biệt rõ ràng giữa “chất thể” (substance) và “hình tượng” (figure). Ông đồng ý rằng Christ hiện diện trong Tiệc Thánh, nhưng là một sự hiện diện thuộc linh, nhiệm mầu, và mang tính biểu tượng, chứ không phải là sự hiện diện thân thể vật lý. Bánh vẫn là bánh, rượu vẫn là rượu xét về mặt vật chất, nhưng thông qua đức tin, người tin nhận lãnh nhận những lợi ích thuộc linh của thân và huyết Chúa – tức là sự sống và sự cứu rỗi. Ôn nhấn mạnh đến đức tin của người lãnh nhận. Quan điểm của Ratramnus có nhiều điểm tương đồng với sự hiểu biết của Cải chánh Tin Lành sau này, đặc biệt là của Ulrich Zwingli và phần nào của John Calvin.

Là những nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta cần đặt cả hai quan điểm dưới ánh sáng của Lời Chúa. Cả hai học giả đều dựa vào các phân đoạn chính về Bữa Tiệc Ly.

Ma-thi-ơ 26:26-28 chép: "Khi đương ăn, Đức Chúa Jêsus lấy bánh, tạ ơn rồi, bẻ ra đưa cho môn đồ mà rằng: Hãy lấy ăn đi, nầy là thân thể ta. Ngài lại lấy chén, tạ ơn rồi, đưa cho môn đồ mà rằng: Hết thảy hãy uống đi; vì nầy là huyết ta, huyết của sự giao ước đổ ra cho nhiều người được tha tội."

Từ ngữ then chốt cần xem xét là "nầy là" (tiếng Hy Lạp: τοῦτό ἐστιν - *touto estin*). Trong tiếng Hy Lạp, cụm từ này có thể mang cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, tùy ngữ cảnh. Chúa Giê-xu thường dùng ngôn ngữ biểu tượng: "Ta là cái cửa" (Giăng 10:9), "Ta là cây nho" (Giăng 15:5). Không ai hiểu Ngài là một cánh cửa bằng gỗ hay một cây nho thực vật. Vậy, khi Ngài phán "nầy là thân thể ta," Ngài đang dùng ngôn ngữ của biểu tượng và giao ước để chỉ về sự hy sinh sắp xảy ra của Ngài. Bánh đại diện cho, chỉ về, và truyền đạt thân thể Ngài cho đức tin của chúng ta.

Hơn nữa, I Cô-rinh-tô 11:23-26 nhấn mạnh tính chất tưởng niệm của Tiệc Thánh: "Ấy vậy, mỗi lần anh em ăn bánh nầy, uống chén nầy, thì rao sự chết của Chúa cho tới lúc Ngài đến." Động từ "rao" (tiếng Hy Lạp: καταγγέλλετε - *katangellete*) nghĩa là công bố, loan báo. Hành động này mang tính tưởng niệm và công bố, không phải là một sự tái hiện lại sự hy sinh về mặt vật chất. Chúa Giê-xu không chết lại mỗi lần cử hành Tiệc Thánh; sự hy sinh của Ngài là một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 10:10-12).

Ratramnus, với sự nhấn mạnh vào bản chất biểu tượng và thuộc linh, đã gần với cách giải nghĩa Kinh Thánh theo ngữ cảnh và nguyên tắc "Kinh Thánh tự giải nghĩa Kinh Thánh" hơn. Quan điểm của Radbertus, mặc dù xuất phát từ lòng tôn kính, đã thêm vào Kinh Thánh một lớp nghĩa triết học (ảnh hưởng của Aristotle sau này) về sự biến đổi "bản thể", điều không được Kinh Thánh trực tiếp dạy.

Trong ngắn hạn, quan điểm của Radbertus dần chiếm ưu thế và được Giáo hội La Mã chính thức hóa tại Công đồng Lateran IV (1215) với học thuyết Biến Thể. Tác phẩm của Ratramnus gần như bị lãng quên trong nhiều thế kỷ.

Tuy nhiên, trong thời kỳ Cải chánh Tin Lành thế kỷ 16, các nhà cải cách đã khám phá lại các tác phẩm của Ratramnus. Sách của ông được dịch và in lại, trở thành một vũ khí tranh luận quan trọng chống lại giáo lý Biến Thể. Nó chứng minh rằng ngay trong lòng Giáo hội thời Trung Cổ, đã có những tiếng nói trung thành với sự dạy dỗ đơn sơ, thuộc linh của Kinh Thánh về Tiệc Thánh. Di sản của Ratramnus sống mãi trong các tín điều Tin Lành, vốn xem Tiệc Thánh như một thánh lễ tưởng niệm đầy ý nghĩa và là phương tiện của ân điển qua đó Chúa Thánh Linh nuôi dưỡng đức tin chúng ta nơi công lao cứu chuộc của Đấng Christ, chứ không phải một của lễ hy sinh được tái diễn.

1. Trân Quý Sự Đơn Giản và Chiều Sâu Thuộc Linh của Tiệc Thánh: Cuộc tranh luận nhắc chúng ta đừng phức tạp hóa những điều Chúa đã làm đơn giản. Tiệc Thánh là một mạng lệnh đơn giản: "Hãy làm điều nầy để nhớ đến ta" (Lu-ca 22:19). Mỗi khi bẻ bánh, uống chén, chúng ta hãy tập trung vào Đấng Christ chịu đóng đinh và sống lại, với lòng biết ơn sâu xa, thay vì sa vào những tranh cãi siêu hình về "cách thức" hiện diện.

2. Sống Với Tấm Lòng Biết Ơn Về Sự Hy Sinh Một Lần Đủ Cả: Học thuyết Biến Thực chất là một nỗ lực (sai lầm) để "nắm giữ" và "kiểm soát" sự hy sinh của Christ một cách vật chất. Tin Lành dạy chúng ta sống bởi đức tin, không bởi mắt thấy (II Cô-rinh-tô 5:7). Sự cứu rỗi và ân điển Chúa ban cho chúng ta trong Đấng Christ là trọn vẹn và đầy đủ. Tiệc Thánh là dịp để chúng ta bằng đức tin tiếp nhận và vui hưởng sự trọn vẹn đó.

3. Khiêm Nhường và Trung Thành Trong Việc Giải Nghĩa Kinh Thánh: Radbertus và Ratramnus đều là những học giả kính sợ Chúa. Bài học cho chúng ta là phải luôn khiêm nhường, để Lời Chúa phán với chúng ta, chứ không áp đặt các hệ thống triết học ngoại lai lên trên Kinh Thánh. Nguyên tắc "Sola Scriptura" (Duy Kinh Thánh) của Cải chánh chính là kim chỉ nam để tránh những sai lầm tương tự.

4. Gia Tăng Sự Hiệp Nhất và Tình Yêu Thương Trong Hội Thánh: Tiệc Thánh còn được gọi là "sự bẻ bánh" (Công vụ 2:42), biểu thị sự hiệp một của thân thể Đấng Christ. Thay vì để những khác biệt trong cách hiểu (dù quan trọng) chia rẽ chúng ta, hãy để Tiệc Thánh nhắc nhở rằng chúng ta cùng chia sẻ một thân thể (bánh) và một sự cứu chuộc (chén) trong Đấng Christ. Hãy tập trung vào cốt lõi chung: Đấng Christ chịu đóng đinh vì tội lỗi chúng ta.

Ratramnus và Radbertus đại diện cho hai dòng chảy trong tư tưởng Cơ Đốc giáo về mầu nhiệm Thánh Thể. Mặc dù quan điểm của Radbertus thắng thế về mặt lịch sử và thể chế, nhưng chính lập trường của Ratramnus – với sự nhấn mạnh vào bản chất biểu tượng, thuộc linh và vai trò của đức tin – đã cộng hưởng với chân lý Kinh Thánh mà các nhà Cải chánh Tin Lành sau này khôi phục.

Là con cái Chúa trong thời đại ngày nay, chúng ta được kêu gọi để "giữ lấy lẽ thật" (II Tê-sa-lô-ni-ca 2:15) về ân điển cứu rỗi. Khi dự Tiệc Thánh, hãy đến với lòng tin cậy đơn sơ nơi Lời hứa của Chúa, với tấm lòng tưởng nhớ sâu sắc về thập tự giá, và với đức tin sống động rằng chúng ta đang thật sự, dù một cách thuộc linh, hiệp thông với thân và huyết của Chúa Giê-xu Christ (I Cô-rinh-tô 10:16). Ước gì mỗi lần bẻ bánh, chúng ta không chỉ nhìn về quá khứ, mà còn hướng đến tương lai: "Cho tới lúc Ngài đến" – nơi đó, sự hiệp thông của chúng ta với Cứu Chúa sẽ là trọn vẹn và trực tiếp.