Ý Nghĩa Của Thành Giốp-bê Trong Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin của dân Y-sơ-ra-ên từ đồng vắng tiến vào Đất Hứa, có những địa danh trở thành cột mốc quan trọng, mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về sự chiến thắng, ân điển và chủ quyền của Đức Chúa Trời. Một trong những địa danh như vậy là thành Giốp-bê (hay Giê-ri-cô). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá vị trí, lịch sử, và quan trọng hơn cả là ý nghĩa thuộc linh đa tầng của thành Giốp-bê được mặc khải qua Kinh Thánh.
Thành Giốp-bê (Jericho), trong tiếng Hê-bơ-rơ là Yĕriychô (יְרִיחוֹ), có thể bắt nguồn từ gốc từ chỉ "mùi thơm" hoặc "mặt trăng". Thành này nằm ở phía tây sông Giô-đanh, trong đồng bằng thuộc đất Ca-na-an, cách Biển Chết khoảng 10km về phía bắc. Vị trí của Giốp-bê cực kỳ chiến lược: nó là "cánh cổng" vào vùng đất miền núi của Ca-na-an. Đối với dân Y-sơ-ra-ên vừa vượt qua sông Giô-đanh một cách kỳ diệu, Giốp-bê chính là chướng ngại vật đầu tiên, kiên cố nhất, và mang tính biểu tượng nhất mà họ phải đối mặt.
Khảo cổ học cho thấy Giốp-bê là một trong những thành có người ở lâu đời nhất thế giới. Trong Kinh Thánh, nó được miêu tả là một thành kiên cố, đóng kín cửa vì sợ dân Y-sơ-ra-ên: "Vả, Giê-ri-cô đóng cửa mình cách nghiêm nhặt trước mặt dân Y-sơ-ra-ên, không người nào vào ra" (Giô-suê 6:1). Sự kiên cố này khiến chiến thắng của dân Y-sơ-ra-ên không phải là thành tựu quân sự thông thường, mà hoàn toàn là một phép lạ thể hiện quyền năng và giao ước của Đức Chúa Trời.
Câu chuyện chi tiết được chép trong Giô-suê chương 6. Sau khi các thám tử do Giô-suê sai đi được kỹ nữ Ra-háp che giấu và giúp đỡ (Giô-suê 2), Đức Giê-hô-va đã ban cho Giô-suê một chiến thuật hoàn toàn khác thường:
"Vậy, hãy đi vòng chung quanh thành phố một lần, hết thảy người chiến sĩ; phải làm như vậy trong sáu ngày. Bảy thầy tế lễ sẽ đi trước hòm giao ước cầm bảy cây kèn tiếng vang; nhưng qua ngày thứ bảy, các ngươi phải đi vòng chung quanh thành bảy lần, và bảy thầy tế lễ sẽ thổi kèn lên. Khi những thầy tế lễ thổi kèn vang, các ngươi nghe tiếng kèn, thì hết thảy dân sự phải la tiếng lớn lên; thì vách thành sẽ sập xuống, rồi dân sự sẽ lên, mỗi người ngay trước mặt mình." (Giô-suê 6:3-5)
Chi tiết này mang ý nghĩa thần học sâu sắc:
- Hòm Giao Ước làm trung tâm: Hòm Giao Ước tượng trưng cho sự hiện diện và ngôi vua của Đức Chúa Trời. Cuộc diễu hành không phải do tướng lĩnh dẫn đầu, mà do các thầy tế lễ khiêng Hòm. Điều này khẳng định Chúa mới là Đấng chỉ huy trận chiến.
- Sự vâng lời tuyệt đối: Chiến thuật này không hợp lý về mặt quân sự, nhưng đòi hỏi đức tin và sự vâng lời trọn vẹn. Mệnh lệnh được lặp đi lặp lại chi tiết (6:3, 4, 6, 7, 8, 10, 15, 16). Sự vâng lời của dân sự là điều kiện để quyền năng Chúa được bày tỏ.
- Con số bảy: Số bảy (7 thầy tế lễ, 7 cây kèn, 7 ngày, 7 lần vào ngày thứ 7) là con số biểu tượng cho sự trọn vẹn, hoàn tất trong Kinh Thánh. Nó cho thấy chiến thắng tại Giốp-bê là một sự hoàn tất trọn vẹn theo kế hoạch thần thượng, mở đầu hoàn toàn mới cho dân sự trong Đất Hứa.
Kết quả là tường thành sập đổ, và dân Y-sơ-ra-ên "đánh lấy thành" (6:20). Tuy nhiên, họ phải tận diệt mọi vật trong thành và đem vàng, bạc, đồ đồng, đồ sắt vào kho của Đức Giê-hô-va, đồng thời phải giữ lời thề với Ra-háp và gia đình bà (6:17-19, 22-25). Lời nguyền rủa được Giô-suê tuyên bố trên kẻ nào dám xây lại thành này (6:26) sau này ứng nghiệm trên A-hi (I Các Vua 16:34).
Giữa lòng thành kiên cố và bị nguyền rủa ấy, lại có một tia sáng của đức tin và ân điển: Ra-háp. Bà là một kỹ nữ, một người ngoại bang, thuộc về dân tộc sẽ bị tận diệt. Thế nhưng, qua lời thuật của các thám tử, bà đã tuyên xưng đức tin mạnh mẽ:
"Vì chúng tôi có hay rằng Đức Giê-hô-va đã đoạn xứ Ê-díp-tô khỏi các ngươi... Vừa khi chúng tôi nghe các điều đó, thì lòng chúng tôi sợ hãi... Vì Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi, là Đức Chúa Trời ở trên trời cao kia và dưới đất thấp này." (Giô-suê 2:10-11)
Hành động che giấu các thám tử của Ra-háp bị coi là phản bội về mặt chính trị, nhưng trong cái nhìn của đức tin, đó là hành động liều mình vì Đức Chúa Trời chân thật. Gia đình bà được cứu nhờ vào dây chỉ đỏ treo nơi cửa sổ (Giô-suê 2:18). Hình ảnh này là một hình bóng mạnh mẽ về sự cứu chuộc qua huyết (màu đỏ), tương tự như huyết bôi trên mày cửa nhà dân Y-sơ-ra-ên trong đêm Vượt Qua (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:13). Đáng chú ý, Ra-háp không chỉ được cứu sống, mà còn được nhập vào tuyển dân Y-sơ-ra-ên, kết hôn với Sa-môn, trở thành mẹ của Bô-ô, và cuối cùng được liệt kê trong gia phả của Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 1:5). Điều này cho thấy ân điển của Đức Chúa Trời vượt trên mọi hàng rào chủng tộc, địa vị xã hội và quá khứ tội lỗi, đáp ứng bởi đức tin chân thật.
Thành Giốp-bê không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà còn là một ẩn dụ đầy quyền năng cho đời sống đức tin của mỗi chúng ta.
1. Giốp-bê Là Những "Thành Lũy" Trong Đời Sống Chúng Ta: Sứ đồ Phao-lô viết: "Vì chúng ta đánh trận, chẳng phải theo thịt và huyết, bèn là... đánh đổ các đồn lũy... và mọi sự cao tự nổi lên nghịch cùng sự hiểu biết Đức Chúa Trời" (II Cô-rinh-tô 10:3-5). "Thành Giốp-bê" trong đời sống chúng ta có thể là:
- Những tội lỗi, thói quen xấu đã ăn sâu, tưởng chừng "kiên cố".
- Những nỗi sợ hãi, lo lắng, nghi ngờ ngăn cản chúng ta bước vào "Đất Hứa" của sự an nghỉ và phước hạnh trong Chúa.
- Những tư tưởng, triết lý trần gian chống lại lẽ thật của Đức Chúa Trời.
- Những mối quan hệ hoặc hoàn cảnh dường như bế tắc, không lối thoát.
2. Chiến Thuật Thuộc Linh: Vâng Lời, Kiên Nhẫn & Thờ Phượng: Chúng ta không đánh bại những "thành Giốp-bê" này bằng sức mạnh ý chí hay mưu kế riêng. Bài học từ Giốp-bê dạy chúng ta:
- Đặt Sự Hiện Diện Chúa (Hòm Giao Ước) làm trung tâm: Tìm kiếm Chúa, cầu nguyện, và để Lời Ngài dẫn dắt trước mọi hành động.
- Vâng lời từng bước, dù có vẻ vô lý: Đức Chúa Trời có thể kêu gọi chúng ta "đi vòng quanh" trong sự cầu nguyện, nhịn ăn, kiên trì chờ đợi, hoặc làm một điều gì đó khiêm nhường trước khi phép lạ xảy ra.
- Dùng "tiếng kèn" của lời cầu nguyện ngợi khen và "tiếng la" của đức tin: Thờ phượng và tuyên xưng chiến thắng của Chúa trước khi chúng ta thấy kết quả. Sự ngợi khen đánh đổ ách của kẻ thù (II Sử Ký 20:21-22).
3. Dây Chỉ Đỏ Của Sự Cứu Chuộc: Gia đình Ra-háp được an toàn nhờ dây chỉ đỏ. Ngày nay, chúng ta được cứu bởi huyết báu của Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con của Đức Chúa Trời. Khi đối diện với sự đoán phạt và sự chết (hình ảnh của sự hủy diệt Giốp-bê), niềm tin đặt nơi huyết Chúa Giê-xu là dấu hiệu bảo đảm cho sự cứu rỗi và an toàn đời đời của chúng ta.
4. Phá Đổ Nhưng Không Tái Xây Sự Rủa Sả: Lời nguyền trên kẻ tái xây Giốp-bê nhắc nhở chúng ta: Đừng bao giờ xây dựng lại những gì Đức Chúa Trời đã phá đổ trong đời sống mình. Khi Chúa đã giải phóng chúng ta khỏi một tội lỗi, một mối liên hệ độc hại, hay một lối sống cũ, đừng quay lại và tái thiết nó. Hãy để nó hoang vu dưới sự rủa sả, và tiếp tục tiến về phía trước trong Đất Hứa thuộc linh.
Thành Giốp-bê đứng trong Kinh Thánh như một chứng tích hùng hồn về hai nguyên tắc vĩnh cửu: sự đoán phạt công bình của Đức Chúa Trời trên tội lỗi và sự cứng lòng, và sự cứu chuộc kỳ diệu của ân điển Ngài dành cho bất cứ ai có đức tin. Nó đánh dấu khởi đầu của một kỷ nguyên mới cho dân Chúa, một khởi đầu được thiết lập bởi chính quyền năng siêu nhiên của Ngài, chứ không bởi tay người.
Đối với Cơ Đốc nhân ngày nay, câu chuyện Giốp-bê là lời động viên mạnh mẽ rằng, bất kể "thành lũy" nào chúng ta đối mặt - dù là sự kiêu ngạo, nghiện ngập, tuyệt vọng, hay bất kỳ sự trói buộc nào - chiến thắng đã được đảm bảo khi chúng ta đặt đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, vâng lời Ngài cách kiên nhẫn, và tiến bước với sự thờ phượng trên môi. Hãy nhìn lên dây chỉ đỏ của huyết Chúa Giê-xu, nhớ rằng ân điển đã cứu một Ra-háp, và tin chắc rằng những bức tường của nan đề lớn nhất cũng sẽ phải sập đổ trước mặt Vua vinh hiển của chúng ta.
"Vả, nhờ đức tin các tường thành Giê-ri-cô bị sập sau khi người ta đi vòng quanh bảy ngày. Nhờ đức tin, kỵ nữ Ra-háp không chết với kẻ chẳng tin, vì nàng đã lấy ý tử tế tiếp rước các kẻ do thám." (Hê-bơ-rơ 11:30-31).