Ai có tóc đỏ trong Kinh Thánh?
Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, đôi khi những chi tiết tưởng chừng nhỏ nhặt như ngoại hình lại mở ra cho chúng ta những bài học thuộc linh sâu sắc. Câu hỏi về nhân vật nào có tóc đỏ trong Kinh Thánh không chỉ đơn thuần là tìm kiếm một đặc điểm thể chất, mà còn dẫn dắt chúng ta vào những câu chuyện đầy ý nghĩa về sự lựa chọn, ân điển, và cái nhìn của Đức Chúa Trời đối với con người. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát các phân đoạn Kinh Thánh có liên quan, phân tích ngữ nghĩa từ nguyên gốc Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay.
Nhân vật được Kinh Thánh mô tả rõ ràng nhất có liên quan đến đặc điểm tóc/ lông đỏ chính là Ê-sau, con trai cả của Y-sác và là anh song sinh của Gia-cốp.
Sáng-thế Ký 25:25 chép: "Các con trai đầu hết đi ra ửng đỏ, mình mẩy đầy lông, như một áo tơi lông; và đặt tên là Ê-sau." Bản Tin Lành 1925 dùng từ "ửng đỏ" để mô tả màu da/ lông của Ê-sau lúc mới sinh. Từ gốc Hê-bơ-rơ ở đây là " admoni" (אַדְמוֹנִי), xuất phát từ gốc "adom" (אדום) có nghĩa là "đỏ". Từ này không chỉ mô tả màu tóc mà thường chỉ chung một người có mái tóc hung đỏ hoặc nước da ửng đỏ. Đây là đặc điểm nổi bật giúp nhận dạng Ê-sau.
Đặc điểm ngoại hình này trở nên quan trọng trong câu chuyện Gia-cốp lừa cha mình là Y-sác để chiếm lấy phước lành dành cho con trưởng. Sáng-thế Ký 27:11 ghi lại lời Gia-cốp nói với mẹ: "Nhưng Ê-sau, anh tôi, là người có lông, còn tôi lại là người trơn láng." Từ "có lông" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "sa'ir" (שָׂעִיר), cũng có nghĩa là "người có nhiều lông" hoặc "dê đực", gợi ý đến bộ lông dày và thô. Để đánh lừa Y-sác đã mù lòa, Rê-be-ca và Gia-cốp đã phải lấy da dê con phủ lên tay và cổ Gia-cốp (Sáng-thế Ký 27:16). Khi Y-sác sờ thấy, ông nói: "Tiếng nói thì là tiếng của Gia-cốp; nhưng tay lại là tay của Ê-sau." (Sáng-thế Ký 27:22). Chi tiết "lông" gắn liền với Ê-sau trở thành chìa khóa trong sự lừa dối này.
Biểu tượng học từ câu chuyện Ê-sau cho thấy, đôi khi đặc điểm ngoại hình có thể trở thành một "dấu ấn" nhưng không định nghĩa số phận thuộc linh của một người. Ê-sau, dù là con trưởng, lại khinh thường quyền trưởng nam (Sáng-thế Ký 25:34), và sự lựa chọn theo dục vọng trần tế của ông đã khiến ông đánh mất phước lành. Mái tóc/ làn da "ửng đỏ" của ông không phải là nguyên nhân của tội lỗi, nhưng câu chuyện của ông cảnh báo chúng ta về việc coi trọng của cải thuộc thể hơn giá trị thuộc linh.
Một nhân vật quan trọng khác thường được một số truyền thống và học giả đề cập đến là Vua Đa-vít. Kinh Thánh mô tả Đa-vít khi còn trẻ trong 1 Sa-mu-ên 16:12 (Bản Truyền Thống 1925): "Người có mặt mày hồng hồng, con mắt xinh lịch, và hình dung tốt đẹp." Cụm từ "mặt mày hồng hồng" trong tiếng Việt có thể gợi ý đến nước da hồng hào, khỏe mạnh.
Tuy nhiên, từ gốc Hê-bơ-rơ được dùng ở đây là "admoni" (אַדְמוֹנִי) – cùng một từ được dùng để mô tả Ê-sau. Điều này khiến nhiều nhà nghiên cứu Kinh Thánh và truyền thống Do Thái giáo tin rằng Đa-vít cũng sở hữu mái tóc hung đỏ hoặc nước da ửng đỏ. Bản dịch NIV tiếng Anh dịch là "ruddy" (hồng hào, ửng đỏ).
Sự tương đồng về từ ngữ này tạo nên một sự đối chiếu thú vị: cả Ê-sau và Đa-vít đều được mô tả là "admoni". Ê-sau, người săn bắn, mạnh mẽ, sống theo xác thịt. Đa-vít, người chăn chiên, nhạy cảm, là người "theo lòng Đức Chúa Trời" (Công vụ 13:22). Điều này nhấn mạnh một chân lý quan trọng: Đức Chúa Trời nhìn thấy lòng chứ không nhìn thấy dáng vẻ bề ngoài (1 Sa-mu-ên 16:7). Cùng một đặc điểm ngoại hình, nhưng hai số phận và tấm lòng hoàn toàn khác biệt. Đức Chúa Trời đã chọn Đa-vít, không phải dựa trên màu tóc hay da, mà dựa trên tấm lòng của chàng.
Ngoài hai nhân vật chính trên, Kinh Thánh còn có những ám chỉ khác đến màu đỏ liên quan đến tóc:
- Người phung: Trong Lê-vi Ký 13, khi mô tả dấu hiệu bệnh phung, có đề cập đến lông tại vết thương chuyển thành "trắng ửng đỏ" (Lê-vi Ký 13:19, 24, 43). Từ "ửng đỏ" ở đây cũng liên quan đến gốc "đỏ". Điều này cho thấy màu đỏ đôi khi được liên kết với sự ô uế, bệnh tật về mặt nghi lễ theo Luật Pháp Cựu Ước.
- Sam-sôn: Mặc dù không có câu Kinh Thánh nào trực tiếp nói Sam-sôn có tóc đỏ, nhưng sự mạnh mẽ, tính cách nóng nảy và biểu tượng sức mạnh nơi mái tóc của ông khiến một số truyền thuyết dân gian liên tưởng. Tuy nhiên, đây chỉ là suy đoán, không có cơ sở kinh thánh.
- Giu-đa Ích-ca-ri-ốt: Trong nghệ thuật Cơ Đốc giáo phương Tây sau này, Giu-đa thường được miêu tả với mái tóc đỏ, có lẽ như một biểu tượng cho sự phản bội và dục vọng, lấy cảm hứng gián tiếp từ hình tượng Ê-sau. Điều này hoàn toàn không xuất phát từ Kinh Thánh.
Màu đỏ (tiếng Hê-bơ-rơ: "adom") trong văn hóa Kinh Thánh mang nhiều ý nghĩa: máu (sự sống, sự chuộc tội, hoặc bạo lực), tội lỗi (Ê-sai 1:18), nhưng cũng là màu của sự cứu chuộc qua huyết của Chiên Con. Vì vậy, việc liên kết màu tóc đỏ với bản chất xấu là một sự diễn giải văn hóa sai lệch, không phải là giáo lý Kinh Thánh.
Từ việc nghiên cứu về những nhân vật có tóc đỏ trong Kinh Thánh, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học quý báu:
1. Đức Chúa Trời Nhìn Thấy Lòng: Bài học vĩ đại nhất từ sự tương phản giữa Ê-sau và Đa-vít. Chúng ta thường vội vàng đánh giá người khác (hoặc chính mình) dựa trên ngoại hình, chủng tộc, hay các đặc điểm thể chất. Nhưng Đức Chúa Trời phán: "Loài người xem thấy bề ngoài, nhưng Đức Giê-hô-va nhìn thấy trong lòng." (1 Sa-mu-ên 16:7). Trong Đấng Christ, "không còn phân biệt…" (Ga-la-ti 3:28). Đức tin chúng ta phá đổ mọi định kiến dựa trên hình thức bên ngoài.
2. Cảnh Giác Với Sự Khinh Thường Những Điều Thuộc Linh: Ê-sau đánh đổi quyền trưởng nam (biểu tượng của phước lành và giao ước) cho một món ăn. Đôi khi chúng ta cũng dễ dàng đánh đổi sự bình an, sự thánh khiết, hay thời gian tương giao với Chúa để đổi lấy những thú vui, công việc, hay mối quan hệ tầm thường. Hãy học để trân trọng những phước hạnh thuộc linh mà Đấng Christ đã mua bằng giá quá đắt.
3. Được Chọn Và Sử Dụng Bởi Ân Điển: Đa-vít, dù có ngoại hình thế nào, vẫn là một người chăn chiên nhỏ bé, là con út trong nhà. Sự lựa chọn của Đức Chúa Trời dành cho ông hoàn toàn là bởi ân điển và sự thương xót, không phải do ngoại hình hay thành tích. Điều này an ủi chúng ta: chúng ta được cứu và được Ngài dùng không phải vì chúng ta "đẹp" hay "giỏi" theo tiêu chuẩn thế gian, mà bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu (Ê-phê-sô 2:8-9).
4. Sự Khác Biệt Là Một Phần Trong Sự Sáng Tạo Của Đức Chúa Trời: Màu tóc, màu da, các đặc điểm thể chất là sự đa dạng trong sự sáng tạo kỳ diệu của Đức Chúa Trời. Chúng không nên là nguyên nhân cho sự kỳ thị hay kiêu ngạo. Mỗi chúng ta đều được tạo nên cách lạ lùng (Thi Thiên 139:14). Thay vì chú ý đến sự khác biệt bề ngoài, hãy nhìn thấy hình ảnh Đức Chúa Trời trong mỗi người (Sáng-thế Ký 1:27).
Việc tìm hiểu "Ai có tóc đỏ trong Kinh Thánh?" dẫn chúng ta vượt xa hơn một chi tiết lịch sử hay ngoại hình. Nó đưa chúng ta đến với câu chuyện về Ê-sau và Đa-vít, hai con người mang đặc điểm tương đồng nhưng có những lựa chọn và số phận trái ngược. Qua đó, Kinh Thánh một lần nữa nhấn mạnh chân lý bất biến: Đức Chúa Trời nhìn thấu tấm lòng. Ngài không cứu và cũng không từ chối ai vì màu da, mái tóc, hay vẻ bề ngoài. Sự cứu rỗi duy nhất đến bởi ân điển thông qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã đổ huyết báu ra vì mọi người thuộc mọi màu da, mọi dân tộc.
Là Cơ đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để có cái nhìn của Đức Chúa Trời: yêu thương người khác không phải vì hình thức, nhưng vì linh hồn của họ có giá trị vô cùng trước mặt Chúa. Hãy sống mỗi ngày với tấm lòng hướng về Ngài, trân quý những điều thuộc linh, và rao truyền tình yêu của Đấng Christ cho mọi người, bất kể bề ngoài của họ thế nào. "Hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương các con." (Giăng 13:34).