Người Thừa Kế Trong Kinh Thánh
Khái niệm "người thừa kế" là một trong những chủ đề nền tảng và phong phú nhất trong toàn bộ Kinh Thánh, đan kết xuyên suốt từ Sáng Thế Ký đến sách Khải Huyền. Nó không chỉ là một thuật ngữ pháp lý hay xã hội, mà là một khái niệm thần học then chốt, mặc khải về mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời với con người, về ân điển, giao ước và hy vọng vĩnh cửu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa đa tầng của "người thừa kế" trong Kinh Thánh, từ nền tảng trong Cựu Ước đến sự ứng nghiệm trọn vẹn và mở rộng trong Tân Ước qua Chúa Giê-xu Christ.
Trong bối cảnh Cựu Ước, từ "thừa kế" (tiếng Hê-bơ-rơ: יוֹרֵשׁ - "yorēsh" hoặc נַחֲלָה - "nachalah" chỉ phần sản nghiệp) gắn liền với hai khía cạnh chính: tài sản đất đai và sự tiếp nối dòng dõi trong một giao ước.
Gốc rễ của lời hứa về người thừa kế bắt đầu với Áp-ra-ham. Đức Giê-hô-va lập giao ước với ông, hứa ban cho dòng dõi ông một xứ sở làm sản nghiệp (Sáng Thế Ký 12:7; 15:7). Điều then chốt là Áp-ra-ham lúc đó không có con. Ê-li-ê-se, người đầy tớ, tạm thời được xem như người thừa kế (Sáng Thế Ký 15:2-3). Nhưng Đức Chúa Trời phán rõ: "Kẻ chính ngươi sanh ra sẽ làm người thừa kế ngươi" (Sáng Thế Ký 15:4). Y-sác, đứa con của lời hứa, trở thành người thừa kế giao ước, kế thừa cả lời hứa về dòng dõi đông như sao trên trời và về đất (Sáng Thế Ký 26:3-4).
Luật pháp Môi-se sau đó quy định rõ ràng về quyền thừa kế, thường ưu tiên cho con trai đầu lòng (Phục Truyền Luật Lệ Ký 21:15-17). Tuy nhiên, câu chuyện lịch sử cho thấy Đức Chúa Trời thường vượt trên tập tục tự nhiên để chọn người thừa kế theo ý muốn và chủ ý của Ngài: Gia-cốp được chọn thay Ê-sau (Sáng Thế Ký 25:23, Rô-ma 9:10-13), Giô-sép được nhận phần gấp đôi (Sáng Thế Ký 48:22), và Ê-phơ-ra-im được đề cao hơn Ma-na-se (Sáng Thế Ký 48:14-20). Điều này cho thấy người thừa kế thật được định đoạt bởi ân điển và chủ quyền của Đức Chúa Trời, chứ không chỉ bởi quyền sinh thành tự nhiên.
Dần dần, khái niệm "sản nghiệp" (nachalah) mở rộng ra. Toàn thể Y-sơ-ra-ên trở thành "cơ nghiệp" của Đức Giê-hô-va (Phục Truyền 9:29) và Đức Giê-hô-va là "cơ nghiệp" của người Lê-vi (Dân Số Ký 18:20). Đất Ca-na-an là "sản nghiệp" của cả dân tộc (Giô-suê 11:23). Tuy nhiên, các tiên tri bắt đầu tiên báo về một sản nghiệp và người thừa kế cuối cùng, vượt trên biên giới địa lý. Thi Thiên 2:8 tiên tri về Đấng Mê-si: "Hãy cầu xin ta, ta sẽ ban cho con các dân tộc làm sản nghiệp con, các đầu cùng đất làm kỷ vật con".
Tân Ước mặc khải trọn vẹn chân dung Người Thừa Kế Tối Cao. Trong tiếng Hy Lạp, từ được dùng là "κληρονόμος" (klēronomos), kết hợp giữa "klēros" (phần, số phận, di sản) và "nomos" (luật, sở hữu), nghĩa là "người nhận lấy phần được chia theo luật".
Chúa Giê-xu Christ được giới thiệu rõ ràng là Con Thừa Kế độc nhất và tối thượng. Thư gửi tín hữu Hê-bơ-rơ mở đầu: "Đức Chúa Trời... đã phán với chúng ta bởi Con Ngài... là Con mà Ngài đã lập lên kế tự muôn vật" (Hê-bơ-rơ 1:1-2). Ngài là "Con yêu dấu" (Ma-thi-ơ 3:17), là người thừa kế của vườn nho trong ẩn dụ (Ma-thi-ơ 21:38). Qua sự chết và sống lại của Ngài, Chúa Giê-xu đã hoàn toàn chiến thắng tội lỗi và sự chết, giành lấy quyền thừa kế tối hậu. Ngài phán: "Hết cả quyền phép ở trên trời và dưới đất đã giao cho ta" (Ma-thi-ơ 28:18). Ngài là Đấng thừa kế mọi lời hứa của giao ước với Áp-ra-ham và Đa-vít, thậm chí là thừa kế cả Danh của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 1:4).
Điều đáng kinh ngạc là thần học Tân Ước không dừng lại ở đó. Chính qua sự hoàn thành công tác của Người Thừa Kế Duy Nhất này, tất cả những ai đặt đức tin nơi Ngài đều được nhận làm con nuôi và trở nên người thừa kế.
Đây là mặc khải vinh hiển và làm thay đổi đời sống. Sứ đồ Phao-lô giải thích rõ trong thư Rô-ma và Ga-la-ti:
"Lại nếu chúng ta là con cái, thì cũng là kẻ kế tự: kẻ kế tự Đức Chúa Trời, và là kẻ đồng kế tự với Đấng Christ, miễn chúng ta đều chịu đau đớn với Ngài, hầu cho cũng được vinh hiển với Ngài." (Rô-ma 8:17).
"Ấy vậy, anh em không phải là tôi mọi nữa, bèn là con nuôi; nếu là con, thì cũng là kẻ kế tự bởi Đức Chúa Trời." (Ga-la-ti 4:7).
Từ ngữ "đồng kế tự" trong tiếng Hy Lạp là "συγκληρονόμος" (synklēronomos), nhấn mạnh sự chia sẻ, cộng phần trong cùng một di sản với Đấng Christ. Làm sao điều này có thể xảy ra? Chính bởi chúng ta được "sanh lại" (Giăng 3:3) và "được nhận làm con nuôi" (Ga-la-ti 4:5) bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu. Chúng ta trở nên con cái Đức Chúa Trời, và là con thì tự động là người thừa kế (Ga-la-ti 4:1-2).
Sản nghiệp của chúng ta là gì? Kinh Thánh mô tả một cách tráng lệ:
- Sự sống đời đời: "Hầu cho hễ ai tin Con ấy, được sự sống đời đời" (Giăng 3:15).
- Vương Quốc Đức Chúa Trời: "Hỡi đoàn chiên nhỏ, đừng sợ chi; vì Cha các ngươi đã bằng lòng ban nước cho các ngươi" (Lu-ca 12:32). "Kẻ thắng sẽ được những sự ấy làm cơ nghiệp" (Khải Huyền 21:7).
- Chính Đấng Christ: "Đấng Christ... là Cơ Nghiệp của các thánh đồ" (Cô-lô-se 1:12, 27).
- Mọi phước hạnh thuộc linh: "Đấng ấy đã xuống phước cho anh em... với mọi phước hạnh thuộc linh trong các nơi trên trời" (Ê-phê-sô 1:3).
Trở nên người thừa kế không chỉ là nhận lãnh một tương lai vinh hiển, mà còn đòi hỏi một đời sống hiện tại phù hợp với địa vị đó.
1. Sống Bởi Đức Tin, Không Bởi Luật Pháp: Phao-lô lập luận trong Ga-la-ti 3 rằng lời hứa và cơ nghiệp được ban bởi đức tin, chứ không bởi việc làm của luật pháp. Áp-ra-ham được kể là công bình bởi đức tin, và chúng ta, những người tin, là con cháu thuộc linh của ông, cũng thừa hưởng cơ nghiệp bởi đức tin (Ga-la-ti 3:6-9, 29).
2. Chịu Đau Đớn Để Được Vinh Hiển: Như Rô-ma 8:17 chỉ rõ, con đường đến vinh quang là đồng chịu đau đớn với Đấng Christ. Sự thử thách, bắt bớ, và thậm chí sự yếu đuối hiện tại là một phần của quá trình "rèn đúc" để chúng ta xứng đáng hưởng cơ nghiệp (Rô-ma 8:18; 2 Cô-rinh-tô 4:17).
3. Được Thánh Linh Đóng Ấn và Dẫn Dắt: Thánh Linh là "ấn chứng" và "của cầm về cơ nghiệp" của chúng ta (Ê-phê-sô 1:13-14). Ngài làm chứng với linh chúng ta rằng chúng ta là con cái Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:16), và Ngài dẫn dắt chúng ta trong hiện tại để sống phù hợp với địa vị thừa kế.
4. Chiến Đấu Thuộc Linh Cho Di Sản: Đời sống Cơ Đốc là một cuộc chiến đấu để giữ vững đức tin và chiếm lấy những gì đã được hứa ban. Chúng ta phải "đánh trận tốt lành" (1 Ti-mô-thê 6:12) và "cầm giữ sự sống đời đời" đã được gọi đến (1 Ti-mô-thê 6:12, 19).
Lẽ thật về địa vị "người thừa kế" phải biến đổi cách chúng ta suy nghĩ và hành động mỗi ngày.
1. Sống Với Sự Tự Tin và Bình An: Dù hoàn cảnh hiện tại có thế nào, chúng ta biết chắc kết cuộc của mình. Chúng ta là người thừa kế của Vua muôn vua. Điều này loại bỏ tinh thần nô lệ, sợ hãi (Rô-ma 8:15), và ban cho sự bình an vượt trên mọi hoàn cảnh.
2. Có Cái Nhìn Vĩnh Cửu Về Của Cải: Thay vì đặt lòng trí vào của cải phù vinh trên đất (là thứ sâu bọ, ten rét làm hư, Ma-thi-ơ 6:19), chúng ta tập trung tích trữ cho mình một nền "trên trời" (Ma-thi-ơ 6:20). Chúng ta quản lý mọi nguồn lực Chúa giao như những quản gia khôn ngoan của di sản Ngài.
3. Sống Một Đời Sống Thánh Khiết: Địa vị cao trọng đòi hỏi một đời sống tương xứng. "Hãy nên thánh, vì ta là thánh" (1 Phi-e-rơ 1:15-16). Chúng ta từ bỏ những ham muốn tội lỗi vì biết mình thuộc về một gia đình và một vương quốc cao trọng hơn.
4. Phục Vụ Với Tấm Lòng Của Người Thừa Kế: Chúa Giê-xu, Người Thừa Kế tối cao, đã đến "không phải để được phục vụ, nhưng để phục vụ" (Mác 10:45). Chúng ta, với tư cách đồng thừa kế, cũng được kêu gọi phục vụ nhau và thế giới trong tình yêu thương và khiêm nhường, thể hiện văn hóa của Vương Quốc mà chúng ta sẽ thừa hưởng.
5. Rao Giảng Tin Lành Cho Người Khác: Di sản này không độc quyền. Chúng ta mong muốn nhiều người khác cũng được nhận làm con nuôi và trở thành người đồng thừa kế. Đây là động lực cho sự truyền giáo.
Hành trình của "người thừa kế" trong Kinh Thánh là một câu chuyện tiến triển huy hoàng: từ lời hứa ban đất cho một người (Áp-ra-ham), đến một dân tộc (Y-sơ-ra-ên), và cuối cùng, trong Đấng Christ, mở ra cho mọi dân tộc, mọi người tin (Ga-la-ti 3:28-29). Chúng ta không chỉ là tôi tớ, không chỉ là bạn hữu, mà là CON CÁI và NGƯỜI THỪA KẾ của Đức Chúa Trời Toàn Năng.
Lẽ thật này là nguồn hy vọng vững chắc nhất trong những thử thách, là nguồn vui mừng lớn nhất trong sự thờ phượng, và là nền tảng cho một đời sống dạn dĩ, thánh khiết và đầy ý nghĩa. Hãy bước đi mỗi ngày trong sự xác quyết rằng: Bạn là người thừa kế của Đức Chúa Trời, và cơ nghiệp vinh hiển, bất diệt, không hư nát đang dành sẵn cho bạn trên trời (1 Phi-e-rơ 1:4). Hãy sống xứng đáng với ơn gọi cao quý ấy.