Ý Nghĩa Của "Không Lấy Ác Trả Ác" (Rô-ma 12:17)
Trong hành trình đức tin, một trong những thách thức lớn nhất đối với Cơ Đốc nhân chính là đối diện với sự bất công, lỗi lầm và những hành vi ác ý từ người khác. Bản năng tự nhiên của con người là tìm cách đáp trả, cân đo công lý, hoặc thậm chí trả đũa. Thế nhưng, trong sách Rô-ma, sứ đồ Phao-lô đưa ra một nguyên tắc sống đảo ngược hoàn toàn logic của thế gian: “Chớ lấy ác trả ác cho ai; hãy chăm làm điều thiện trước mặt mọi người.” (Rô-ma 12:17, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Mệnh lệnh này không đơn thuần là một lời khuyên đạo đức, mà là một hệ quả tất yếu của đời sống đã được biến đổi bởi Tin Lành và được đặt nền tảng trên chính bản tính của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa thần học, bối cảnh Kinh Thánh, và những áp dụng thiết thực của nguyên tắc căn bản này.
Để hiểu trọn vẹn câu 17, chúng ta phải đặt nó vào trong toàn bộ luồng tư tưởng của chương 12. Sách Rô-ma, từ chương 1-11, trình bày một luận giải thần học vĩ đại về Tin Lành của Đức Chúa Trời: mọi người đều phạm tội, sự xưng công bình đến bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, và chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Chương 12 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng với từ “Vậy” (Greek: oun), chuyển từ giáo lý sang đời sống thực hành. Đời sống mới trong Đấng Christ là đáp ứng xứng hợp đối với ân điển mà chúng ta đã lãnh nhận.
Phao-lô bắt đầu bằng lời kêu gọi dâng thân thể mình “làm của lễ sống và thánh” (câu 1), và được “nên mới” trong sự đổi mới của tâm thần mình (câu 2). Từ câu 3-8, ông nói về việc sử dụng các ân tứ khác nhau trong thân thể Đấng Christ với lòng khiêm nhường. Từ câu 9-21, ông đưa ra một loạt những chỉ dẫn cụ thể về cách cư xử trong Hội Thánh và với thế gian. Trong chuỗi chỉ dẫn này, câu 17 không đứng riêng lẻ, mà được kết nối mật thiết với các câu trước và sau:
- Câu 14: “Hãy chúc phước cho kẻ bắt bớ anh em, hãy chúc phước, chớ nguyền rủa.”
- Câu 15: “Hãy vui với kẻ vui, khóc với kẻ khóc.”
- Câu 16: Kêu gọi sự đồng tâm hiệp ý và khiêm nhường.
- Câu 17: “Chớ lấy ác trả ác...”
- Câu 18: “Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người.”
- Câu 19-21: Đừng tự mình báo thù, nhưng hãy nhường sự phán xét cho Đức Chúa Trời, và lấy thiện thắng ác.
Rõ ràng, nguyên tắc “không lấy ác trả ác” là một phần không thể tách rời của đời sống Cơ Đốc đích thực, được nuôi dưỡng bởi tình yêu thương chân thật (câu 9) và sự khiêm nhường.
Đi sâu vào ngôn ngữ nguyên bản sẽ giúp chúng ta nắm bắt sắc thái ý nghĩa sâu xa hơn.
- “Ác” (trong “lấy ác trả ác”): Trong tiếng Hy Lạp, từ được dùng là kakos (κακός). Từ này không chỉ mô tả hành vi xấu xa về mặt đạo đức, mà còn chỉ những điều gây hại, đau đớn, tổn thương, gian ác, hoặc những điều có chất lượng thấp kém. Nó đối lập với agathos (tốt, thiện). Vậy, “ác” ở đây có thể là một lời nói hủy hoại, một thái độ thù địch, một hành động bất công, hoặc bất cứ điều gì gây ra tổn hại.
- “Trả”: Từ Hy Lạp là apodidōmi (ἀποδίδωμι), có nghĩa cơ bản là “trả lại”, “hoàn trả”, “thực hiện nghĩa vụ”, hoặc “ban cho”. Nó mang hàm ý của một sự trao đổi, đền bù tương xứng. “Lấy ác trả ác” (mēdeni kakon anti kakou apodidontes) nghĩa là “không trả lại điều ác thay cho điều ác”. Nó phản ánh một phản ứng có chủ ý, một sự “thanh toán” món nợ xấu xa bằng đồng tiền tương đương.
Do đó, mệnh lệnh này cấm Cơ Đốc nhân tham gia vào vòng xoáy báo thù luân phiên, nơi điều ác được đáp trả bằng một điều ác tương tự hoặc lớn hơn. Nó phá vỡ chu kỳ của tội lỗi và bạo lực.
Nguyên tắc này không dựa trên triết lý “thua thiệt” của con người, mà bắt rễ sâu trong chính bản tính và hành động của Đức Chúa Trời.
1. Bắt Chước Chính Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời của chúng ta là Đấng “khiến mặt trời mọc lên soi kẻ dữ cùng kẻ lành, làm mưa cho kẻ công bình cùng kẻ độc ác” (Ma-thi-ơ 5:45). Ngài nhịn nhục và hay làm ơn, chậm giận và đầy lòng thương xót. Sự nhân từ của Ngài dẫn đưa chúng ta đến sự ăn năn (Rô-ma 2:4). Khi chúng ta từ chối trả thù, chúng ta phản chiếu tính cách của Cha Thiên Thượng.
2. Theo Gương Chúa Giê-xu Christ: Đây là trung tâm của sự dạy dỗ. Chúa Giê-xu, Đấng hoàn toàn vô tội, đã chịu đựng những cực hình, sự nhục mạ và cái chết bất công trên thập tự giá. Thế nhưng, phản ứng của Ngài là gì? “Người bị rủa mà chẳng rủa lại, chịu nạn mà chẳng hề ngăm dọa, nhưng cứ phó mình cho Đấng xử đoán công bình” (1 Phi-e-rơ 2:23). Trên thập tự giá, Ngài cầu nguyện: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì” (Lu-ca 23:34). Chúa Giê-xu chính là hiện thân sống động của “không lấy ác trả ác”.
3. Tin Cậy Vào Sự Xét Đoán Công Bình Của Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:19): Lý do then chốt được Phao-lô đưa ra ngay sau đó: “Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi ơi, chính mình chớ trả thù ai, nhưng hãy nhường cho cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời; vì có chép lời Chúa phán rằng: Sự trả thù thuộc về ta, ta sẽ báo ứng.” Trả thù là hành động đoạt lấy đặc quyền và quyền năng chỉ thuộc về Đức Chúa Trời. Chúng ta tin rằng Ngài là Quan Án hoàn toàn công bình, thấy rõ mọi sự, và sẽ xét xử mọi điều ác vào thời điểm của Ngài. Sự tin cậy này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng phải “làm luật sư, bồi thẩm đoàn và quan tòa” cho chính mình.
4. Chiến Thắng Điều Ác Bằng Điều Thiện (Rô-ma 12:21): Mục đích tối thượng không phải là thụ động chịu đựng, mà là chủ động chiến thắng. “Đừng để điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác.” Chiến lược của vương quốc Đức Chúa Trời không phải là dùng vũ khí của kẻ ác để tiêu diệt kẻ ác, mà là dùng vũ khí của điều thiện – tình yêu thương, lòng nhân từ, sự phục vụ – để phá vỡ quyền lực của điều ác. Đây chính là cách Chúa Giê-xu đã đánh bại tội lỗi và sự chết.
Nguyên tắc này được lặp lại và nhấn mạnh xuyên suốt Tân Ước, chứng tỏ tầm quan trọng của nó:
- 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:15: “Hãy giữ, đừng có ai lấy ác trả ác cho kẻ khác; nhưng hãy tìm điều thiện luôn luôn, hoặc trong vòng anh em, hoặc đối với thiên hạ.”
- 1 Phi-e-rơ 3:9: “Đừng lấy ác trả ác, lấy rủa sả trả rủa sả; trái lại phải chúc phước, ấy là điều anh em đã được gọi đến, hầu cho anh em nhận phước lành.”
- Châm Ngôn 20:22 (Cựu Ước): “Chớ nói: Ta sẽ trả ác. Hãy trông đợi Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ cứu rỗi con.”
- Ma-thi-ơ 5:38-48 (Bài Giảng Trên Núi): Đây là nền tảng trực tiếp. Chúa Giê-xu dạy “đừng chống cự kẻ ác”, “nếu ai vả má bên hữu ngươi, hãy đưa má bên kia cho họ”, và đỉnh điểm là “hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi”. “Không lấy ác trả ác” là bước thực hành cụ thể của tình yêu thương đó.
Nguyên tắc này không phải là lý thuyết xa vời, mà phải được thể hiện trong những tình huống cụ thể:
1. Trong Gia Đình: Khi vợ/chồng nói lời gây tổn thương, đứa con phản nghịch, hoặc anh chị em xung đột... Thay vì im lặng cay đắng, la mắng trả đũa, hoặc tính toán thiệt hơn, hãy chủ động dừng lại. Cầu nguyện, tìm cơ hội đối thoại trong yêu thương (Ê-phê-sô 4:26-27), và tìm cách đáp lại bằng một hành động tử tế bất ngờ.
2. Tại Nơi Làm Việc/Học Tập: Khi bị đồng nghiệp nói xấu, chiếm công, hoặc sếp đối xử bất công. “Không lấy ác trả ác” không có nghĩa là để mặc cho sự bất công tiếp diễn một cách thụ động. Nó có nghĩa là không dùng những thủ đoạn mờ ám, tin đồn hay phá hoại ngầm để trả đũa. Thay vào đó, hãy làm việc cách trung thực và siêng năng hơn (Rô-ma 12:11), đối diện vấn đề một cách tôn trọng và khôn ngoan nếu có thể, và phó thác sự công bình cho Chúa. Hãy “chăm làm điều thiện trước mặt mọi người” – năng lực và thái độ tốt của bạn chính là lời chứng mạnh mẽ.
3. Trong Hội Thánh: Điều đáng buồn là các xung đột, hiểu lầm và tổn thương vẫn xảy ra giữa các anh chị em trong Chúa. Nguyên tắc này là kim chỉ nam để giải quyết. Hãy đến với nhau trong tinh thần khiêm nhường (Ga-la-ti 6:1), thành thật xưng lỗi và tha thứ cho nhau (Cô-lô-se 3:13), không tìm cách hạ bệ hay trả đũa. Mục đích là sự hòa thuận và gây dựng, không phải thắng thua.
4. Trong Xã Hội Và Mạng Xã Hội: Khi bị xúc phạm, chỉ trích bất công trên mạng, hoặc trong các tranh cãi. Thay vì comment nóng giận, thóa mạ lại, hoặc phát ngôn thù hận, hãy chọn cách im lặng, rời đi, hoặc trả lời cách ôn hòa, nhẹ nhàng (Châm Ngôn 15:1). “Lấy thanh đáp thanh” chỉ đổ thêm dầu vào lửa.
5. Trong Tâm Trí Và Cảm Xúc: Ứng dụng quan trọng nhất có lẽ là bên trong. “Không lấy ác trả ác” bao gồm việc từ chối nuôi dưỡng sự oán giận, thù hận, và những ý nghĩ báo thù trong lòng (Ê-phê-sô 4:31-32). Hãy chủ động giao phó những cảm xúc đó cho Chúa, cầu nguyện cho người đã làm tổn thương mình, và tìm kiếm sự bình an từ Ngài.
“Chớ lấy ác trả ác” là một mệnh lệnh đòi hỏi sự tự chủ siêu nhiên – một bông trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23). Nó chỉ có thể được sống ra cách trọn vẹn bởi một con người đã được Đấng Christ biến đổi, có tâm trí được đổi mới (Rô-ma 12:2), và được năng quyền bởi Chúa Thánh Linh. Đây không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối, mà là sự biểu lộ của sức mạnh nội tâm vĩ đại – sức mạnh để phá vỡ xiềng xích của tội lỗi và phản ứng theo xác thịt.
Sống theo nguyên tắc này, chúng ta trở nên những sứ giả của sự hòa giải (2 Cô-rinh-tô 5:18-20), phản chiếu ánh sáng của Tin Lành vào trong một thế giới đầy thù hận và trả thù. Chúng ta chứng tỏ rằng có một cách sống khác, một quyền năng khác, một hy vọng khác – đó là quyền năng của thập tự giá và hy vọng về sự phán xét cuối cùng công bình của Đức Chúa Trời. Hãy để đời sống chúng ta, trong từng phản ứng nhỏ nhất, tôn vinh Chúa và dẫn đưa người khác đến với ân điển kỳ diệu của Ngài.
“Mọi sự các ngươi làm, hãy làm trong lòng yêu thương.” (1 Cô-rinh-tô 16:14).