Thức Ăn Đặc Dành Cho Người Trưởng Thành (Hê-bơ-rơ 5:14)
Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều được kêu gọi lớn lên. Sứ đồ Phao-lô than thở về tình trạng “tấm bé” của các tín hữu Cô-rinh-tô (1 Cô-rinh-tô 3:1-2). Tác giả thơ Hê-bơ-rơ cũng có một lời quở trách và thách thức tương tự, nhưng đi kèm với đó là một hình ảnh đầy sức mạnh và hy vọng về đích đến của sự trưởng thành: **“Nhưng đồ ăn đặc là để cho kẻ thành nhân, cho kẻ hay dụng tâm tư luyện tập mà phân biệt điều lành và điều dữ”** (Hê-bơ-rơ 5:14, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là một nhận xét, mà là một nguyên tắc nền tảng cho sự tăng trưởng thuộc linh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ gốc, và ý nghĩa thần học của “thức ăn đặc”, đồng thời đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Để hiểu trọn vẹn câu 14, chúng ta phải đặt nó vào dòng chảy của lập luận. Tác giả vừa trình bày về chức thầy tế lễ thượng phẩm vĩ đại của chúng ta là Chúa Giê-xu Christ, “theo ban Mên-chi-xê-đéc” (câu 10). Ông muốn đi sâu vào một giáo lý phong phú và phức tạp này, nhưng lại dừng lại vì một lý do đau lòng:
“Về sự đó, chúng ta có nhiều điều nên nói, mà khó cắt nghĩa, anh em đã trở nên chậm hiểu. Đáng lẽ anh em đã làm thầy từ lâu rồi, nay còn cần người ta lấy những điều sơ học của lời Đức Chúa Trời mà dạy anh em; anh em cần ăn sữa thay vì đồ ăn đặc” (Hê-bơ-rơ 5:11-12).
Hai vấn đề được chỉ ra: “chậm hiểu” (tiếng Hy Lạp: nōthroi, có nghĩa là trì trệ, ù lì, thiếu sự nhạy bén tâm linh) và “cần ăn sữa”. Hình ảnh “sữa” (gala) tượng trưng cho những giáo lý cơ bản, sơ đẳng, dễ tiếp thu – có lẽ là nền tảng về sự ăn năn, đức tin nơi Đức Chúa Trời, phép báp-tem, sự sống lại, sự phán xét (xem Hê-bơ-rơ 6:1-2). Trong khi đó, “thức ăn đặc” (sterea trophē) là những lẽ thật sâu nhiệm hơn, đòi hỏi sự suy ngẫm, nghiên cứu và kinh nghiệm – như sự trọn vẹn của chức tế lễ Chúa Giê-xu, bản chất của giao ước mới, hay sự kiên trì trong đức tin giữa hoạn nạn.
Tác giả kết luận phần quở trách bằng một nguyên tắc: “Vả, kẻ nào còn ăn sữa, thì không hiểu đạo công bình; vì còn là thơ ấu” (câu 13). Ở đây, “đạo công bình” (logos dikaiosynēs) không chỉ là sự công chính về mặt đạo đức, mà có lẽ ám chỉ đến toàn bộ hệ thống lẽ thật và mối quan hệ đúng đắn với Đức Chúa Trời được bày tỏ qua Chúa Cứu Thế. Người “thơ ấu” (nēpios) thiếu khả năng tiếp thu và ứng dụng những lẽ thật phức tạp đó.
Câu 14 chính là lời giải đáp và con đường thoát khỏi tình trạng ấu trĩ. Chúng ta hãy phân tích từng cụm từ then chốt:
1. “Đồ ăn đặc” (sterea trophē): Từ sterea có nghĩa là “cứng rắn”, “vững chắc”, “kiên cố”. Nó trái ngược với dạng lỏng của sữa. “Thức ăn đặc” ở đây tượng trưng cho Lời Đức Chúa Trời ở mức độ sâu sắc, đầy thách thức và biến đổi. Nó không phải là “giáo lý bí truyền” chỉ dành cho giới tinh hoa, mà là những lẽ thật đầy đủ của Phúc Âm và ý muốn Đức Chúa Trời đòi hỏi sự tiếp nhận nghiêm túc, nhai ngẫm và tiêu hóa. Nó bao gồm việc đối diện với những nghịch lý trong đức tin (như vừa đau khổ vừa vui mừng), hiểu biết thập tự giá một cách trọn vẹn, và áp dụng lẽ thật vào những tình huống phức tạp của đời sống.
2. “Kẻ thành nhân” (teleion): Đây là từ then chốt. Teleion không đơn giản là “người lớn tuổi”, mà mang nghĩa “trưởng thành”, “hoàn thiện”, “đạt đến mục đích”. Trong văn cảnh Tân Ước, nó thường nói đến sự trưởng thành thuộc linh, là mục tiêu mà mọi tín hữu hướng đến (Ê-phê-sô 4:13; Phi-líp 3:15). Người teleion không phải là người không phạm tội, mà là người có nhận thức, thái độ và hành động phản ánh sự hiểu biết sâu sắc và kinh nghiệm về Đấng Christ.
3. “Dụng tâm tư luyện tập” (diὰ tḕn hexin tōn aisthētēriōn gegymnasmenōn): Cụm từ Hy Lạp này rất sống động. Hexis là “thói quen”, “tập quán”, “khả năng đã được rèn luyện”. Aisthētērion (số nhiều) nghĩa đen là “các giác quan”, nhưng ở đây được hiểu là “các năng lực nhận thức thuộc linh” – khả năng hiểu biết, phán đoán và nhạy bén với những thực tại thuộc linh. Gegymnasmenōn xuất phát từ gymnazō – nghĩa là “tập thể dục”, “rèn luyện”. Vậy, đặc điểm của người trưởng thành là có các năng lực tâm linh được rèn luyện thường xuyên, trở thành thói quen. Sự trưởng thành không tự động đến theo năm tháng, mà là kết quả của một quá trình kỷ luật, luyện tập có chủ ý.
4. “Phân biệt điều lành và điều dữ”: Đây là kết quả của việc được nuôi bằng thức ăn đặc và có các giác quan được rèn luyện. “Phân biệt” (diakrisis) không chỉ là nhận ra sự khác biệt, mà còn là khả năng phán đoán chính xác, đánh giá, và quyết định. “Điều lành” (kalos – tốt, đẹp, có giá trị) và “điều dữ” (kakos – xấu, độc hại). Người trưởng thành thuộc linh có thể phân định trong những vùng xám của cuộc sống, biết lựa chọn điều đẹp ý Chúa giữa muôn vàn tiếng nói và áp lực.
Đề tài này không chỉ riêng trong thơ Hê-bơ-rơ. Sứ đồ Phao-lô cũng trình bày rõ ràng:
- 1 Cô-rinh-tô 3:1-3: “Hỡi anh em, về phần tôi, tôi chẳng có thể nói với anh em như với người thuộc linh, nhưng như với người thuộc xác thịt, như với các con đỏ trong Đấng Christ. Tôi lấy sữa cho anh em uống, chớ chẳng lấy đồ ăn cứng, vì anh em chưa chịu được; đến bây giờ anh em cũng chưa chịu được, vì anh em hãy còn thuộc về xác thịt.” Sự ấu trĩ được gắn với tính xác thịt, tranh cạnh, và ghen tương.
- Ê-phê-sô 4:13-14: Mục đích của các chức vụ là để “cho đến chừng chúng ta thảy đều hiệp một trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Đức Chúa Trời, mà nên bậc thành nhân (andra teleion), được tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ… hầu cho chúng ta không còn như con trẻ… bị dồi đây dồi đó, đưa đi đưa lại bởi chiều gió của đạo lạc.” Người trưởng thành có sự ổn định, không dễ bị lung lay bởi các giáo lý sai lạc.
Sự trưởng thành, vì vậy, gắn liền với tính thuộc linh, sự hiệp nhất, hiểu biết về Chúa Cứu Thế, và sự vững vàng trong chân lý.
Từ phân tích trên, chúng ta rút ra những bước thiết thực cho hành trình tiến đến sự trưởng thành thuộc linh:
1. Quyết Tâm Vượt Qua Điều Cơ Bản: Hãy thành thật với Chúa về tình trạng thuộc linh của mình. Có phải chúng ta vẫn chỉ thích nghe những bài giảng an ủi, đơn giản mà tránh né những sự dạy dỗ sâu nhiệm, thách thức? Hãy cầu xin Chúa ban cho chúng ta khát khao được lớn lên (1 Phi-e-rơ 2:2).
2. Siêng Năng “Luyện Tập” Qua Lời Chúa: “Các giác quan” được rèn luyện chủ yếu qua việc tiếp xúc đều đặn và nghiêm túc với Kinh Thánh. Điều này không chỉ là đọc thoáng qua, mà là:
- Nghiên cứu có hệ thống: Học cả sách, tìm hiểu bối cảnh, so sánh các phân đoạn.
- Suy ngẫm (meditation): “nhai kỹ” một câu, một phân đoạn, tự hỏi nó dạy gì về Đức Chúa Trời, về tôi, và áp dụng thế nào.
- Ghi nhớ: Để Lời Chúa thấm sâu vào tâm trí, trở thành “phần mềm” cho sự phán đoán (Thi Thiên 119:11).
3. Thực Hành Sự Vâng Lời và Áp Dụng: Sự luyện tập không chỉ xảy ra trong trí óc. Chúng ta học phân biệt bằng cách thực sự lựa chọn. Mỗi lần chúng ta vâng lời Chúa trong một chi tiết nhỏ, mỗi lần chúng ta chọn tha thứ, chọn nói thật, chọn kiên nhẫn… các “cơ bắp” tâm linh của chúng ta được rèn luyện. Thất bại cũng là một phần của bài học, nếu chúng ta biết ăn năn và đứng dậy.
4. Tham Gia Vào Sự Thông Công và Học Hỏi Trong Hội Thánh: Chúng ta không trưởng thành một mình. “Thức ăn đặc” thường được chia sẻ trong mối liên hệ với các tín hữu trưởng thành khác (Châm Ngôn 27:17). Hãy tìm kiếm những người có thể dạy dỗ, khích lệ và nêu gương về đời sống trưởng thành. Tham gia vào các nhóm học Kinh Thánh nghiêm túc là môi trường tuyệt vời để “nhai” Lời Chúa cùng nhau.
5. Cầu Nguyện Để Được Sự Khôn Ngoan và Phân Biệt: Sự phân biệt lành dữ cuối cùng là công việc của Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 2:14-15). Hãy cầu xin Ngài hằng ngày: “Lạy Chúa, xin mở mắt thuộc linh con, xin cho con thấy ý muốn Ngài trong tình huống này.” Thánh Linh sử dụng Lời Chúa đã được ghi nhớ và suy ngẫm để hướng dẫn chúng ta.
“Thức ăn đặc” trong Hê-bơ-rơ 5:14 không phải là một lựa chọn xa xỉ, mà là lương thực cần thiết cho một đời sống Cơ Đốc mạnh mẽ, hiệu quả và vững vàng. Nó là lời mời gọi chúng ta đừng bằng lòng với việc mãi mãi là “con đỏ” chỉ uống sữa, nhưng hãy khao khát lớn lên, trở thành những “kẻ thành nhân” – những người có khả năng phân biệt lành dữ nhờ vào các năng lực tâm linh đã được rèn luyện qua Lời Chúa và sự vâng phục.
Hành trình này đòi hỏi nỗ lực, kỷ luật và thời gian. Nhưng chúng ta không đi một mình. Chúa Giê-xu Christ, Đấng là “Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm” của chúng ta (điều mà chính tác giả Hê-bơ-rơ muốn dạy sâu hơn), không chỉ là nội dung của “thức ăn đặc”, mà còn là Đấng ban năng lực cho chúng ta tiêu hóa nó. Hãy bắt đầu ngay hôm nay, với một quyết tâm mới: tiến sâu hơn vào Lời Ngài, để chính Ngài biến đổi chúng ta từ bên trong, cho đến khi chúng ta “được tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ” (Ê-phê-sô 4:13).