Sự "tỉnh thức" trong cầu nguyện (Ê-phê-sô 6:18, Ma-thi-ơ 26:41) khác với sự lo lắng thế nào?
Trong đời sống Cơ Đốc, chúng ta thường nghe về “tỉnh thức” trong cầu nguyện, nhất là qua hai phân đoạn quen thuộc: Ê-phê-sô 6:18 và Ma-thi-ơ 26:41. Tuy nhiên, nhiều tín hữu dễ lẫn lộn giữa “tỉnh thức” (sự cảnh giác thuộc linh) với “lo lắng” (sự băn khoăn, sợ hãi về tương lai). Cả hai đều liên quan đến tâm trí hướng về điều gì đó, nhưng bản chất và kết quả lại trái ngược. Bài viết này sẽ khảo sát Kinh Thánh để phân biệt rõ ràng, giúp chúng ta sống tỉnh thức mà không rơi vào lo âu, từ đó kinh nghiệm sự bình an và quyền năng của Đức Chúa Trời.
1. Khái niệm "tỉnh thức" trong Kinh Thánh
Tỉnh thức (tiếng Hy Lạp: grēgoreō) có nghĩa là “thức canh”, “cảnh giác”, “không ngủ”, “chú ý”. Trong Tân Ước, từ này xuất hiện nhiều lần, thường đi kèm với lời kêu gọi cầu nguyện. Chẳng hạn:
- “Hãy cầu nguyện luôn, và dùng mọi sự nài xin mà cầu nguyện trong Thánh Linh; hãy tỉnh thức và bền đổ trong sự cầu nguyện ấy, và cũng hãy vì các thánh đồ mà cầu nguyện.” (Ê-phê-sô 6:18)
- “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện, kẻo các ngươi sa vào chước cám dỗ; tâm thần thì muốn lắm, mà xác thịt thì yếu đuối.” (Ma-thi-ơ 26:41)
Như vậy, tỉnh thức trong cầu nguyện là thái độ tinh thần sẵn sàng, tập trung, không lơ đãng, không bị buồn ngủ thuộc linh. Đó là sự nhạy bén với tiếng Chúa, nhận biết các mưu kế của ma quỷ và sự yếu đuối của xác thịt, đồng thời kiên trì cầu nguyện. Tỉnh thức không phải là sự căng thẳng lo sợ, mà là sự chủ động dựa trên đức tin nơi Chúa.
Ngoài ra, Kinh Thánh còn dạy chúng ta tỉnh thức về sự trở lại của Chúa Giê-xu (Mác 13:33-37; 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:6). Điều này thể hiện lòng trông đợi và sự chuẩn bị thiêng liêng.
2. Sự lo lắng theo Kinh Thánh
Trong khi đó, lo lắng (tiếng Hy Lạp: merimnaō) mang ý nghĩa “bận tâm quá mức”, “lo âu”, “sợ hãi về tương lai”. Chúa Giê-xu đã nghiêm khắc cảnh báo:
“Vậy, chớ lo lắng mà nói rằng: Chúng ta sẽ ăn gì? Uống gì? Mặc gì? Vì mọi điều đó các dân ngoại vẫn thường tìm, và Cha các ngươi ở trên trời biết các ngươi cần dùng những điều đó rồi.” (Ma-thi-ơ 6:31-32)
Lo lắng xuất phát từ sự thiếu tin cậy nơi sự chu cấp và chủ quyền của Đức Chúa Trời. Nó khiến tâm trí bị chiếm cứ bởi những điều có thể xảy ra (thường là tiêu cực), làm chúng ta mất bình an và không còn tập trung vào Chúa. Sứ đồ Phao-lô khuyên:
“Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện, nài xin, và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời. Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ gìn giữ lòng và trí anh em trong Đấng Christ Giê-xu.” (Phi-líp 4:6-7)
Rõ ràng, lo lắng là điều chúng ta phải từ bỏ, còn tỉnh thức là điều phải theo đuổi.
3. Phân biệt giữa tỉnh thức và lo lắng
Để tránh nhầm lẫn, chúng ta cần hiểu rõ sự khác biệt giữa hai thái độ này:
| Tỉnh thức | Lo lắng |
|---|---|
| Xuất phát từ đức tin và sự vâng lời Lời Chúa | Xuất phát từ sự nghi ngờ, sợ hãi, thiếu đức tin |
| Hướng về Chúa, tập trung vào Ngài và ý muốn Ngài | Hướng về vấn đề, hoàn cảnh, và khả năng tự lực của con người |
| Mang lại sự bình an, sự sẵn sàng, sức mạnh thuộc linh | Gây bất an, mệt mỏi, suy nhược tinh thần và thể chất |
| Giúp chúng ta chống trả ma quỷ, nhận biết cám dỗ, cầu nguyện hiệu quả | Khiến chúng ta dễ vấp ngã, dễ bị tấn công bởi kẻ thù, và lơ là cầu nguyện |
| Là trạng thái chủ động, tích cực, liên tục (1 Phi-e-rơ 5:8) | Là cảm xúc tiêu cực tạm thời, nhưng nếu không kiểm soát sẽ thành thói quen |
Như vậy, tỉnh thức là một đức tính tốt, còn lo lắng là điều cần phải loại bỏ. Điều thú vị là cả hai đều liên quan đến tâm trí, nhưng một đằng đặt niềm tin nơi Chúa, đằng kia đặt niềm tin nơi hoàn cảnh hoặc bản thân.
4. Tỉnh thức trong cầu nguyện – Lời dạy từ Ê-phê-sô 6:18 và Ma-thi-ơ 26:41
Để hiểu sâu hơn về tỉnh thức trong cầu nguyện, chúng ta cần xem xét hai phân đoạn then chốt.
a. Ê-phê-sô 6:18 – Tỉnh thức trong khí giới thuộc linh
Trong bối cảnh của Ê-phê-sô đoạn 6, sau khi mô tả “khí giới của Đức Chúa Trời” (lưng thắt lẽ thật, mặc áo giáp công bình, chân mang sự sẵn sàng của Tin Lành, cầm khiên đức tin, đội mão sự cứu rỗi, cầm gươm Thánh Linh là Lời Đức Chúa Trời), Phao-lô kết luận:
“Hãy cầu nguyện luôn, và dùng mọi sự nài xin mà cầu nguyện trong Thánh Linh; hãy tỉnh thức và bền đổ trong sự cầu nguyện ấy, và cũng hãy vì các thánh đồ mà cầu nguyện.”
“Tỉnh thức” ở đây đi liền với “bền đổ”. Nghĩa là chúng ta phải duy trì sự cảnh giác, không lơ là, kiên trì cầu nguyện cho chính mình và cho anh em. Đây là một phần của trận chiến thuộc linh. Ma quỷ luôn tìm cách làm chúng ta mệt mỏi, chán nản, buông xuôi. Tỉnh thức giúp chúng ta nhận ra các cuộc tấn công và đáp trả bằng lời cầu nguyện nhờ Thánh Linh.
b. Ma-thi-ơ 26:41 – Tỉnh thức để thắng cám dỗ
Tại vườn Ghết-sê-ma-nê, Chúa Giê-xu đã trải qua giờ phút đau thương trước khi bị bắt. Ngài bảo ba môn đồ thân tín: “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện, kẻo các ngươi sa vào chước cám dỗ; tâm thần thì muốn lắm, mà xác thịt thì yếu đuối.”
Lời này nhấn mạnh mối liên hệ giữa tỉnh thức và cầu nguyện trong việc vượt qua cám dỗ. Khi chúng ta không tỉnh thức, chúng ta dễ bị xác thịt lôi kéo, dễ sa vào tội lỗi. Tỉnh thức ở đây không phải là lo lắng về những điều sắp xảy ra, mà là sự nhận thức rõ về sự yếu đuối của bản thân và sự cần thiết phải nương cậy Chúa. Cầu nguyện là phương cách để nhận lấy sức mạnh từ Đức Chúa Trời. Do đó, tỉnh thức và cầu nguyện đi đôi với nhau.
5. Làm thế nào để sống tỉnh thức mà không lo lắng?
Làm sao chúng ta có thể thực hành sự tỉnh thức Kinh Thánh mà không rơi vào bẫy lo lắng? Dưới đây là một số nguyên tắc dựa trên Lời Chúa:
- Ghi nhớ và suy ngẫm Lời Chúa: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, ánh sáng cho đường lối tôi.” (Thi thiên 119:105). Lời Đức Chúa Trời giúp chúng ta có cái nhìn đúng đắn về hoàn cảnh, nhận biết ý muốn Ngài, và nhận được sự bình an. Đặc biệt, các lời hứa về sự chu cấp và sự hiện diện của Chúa giúp chúng ta chống lại lo âu.
- Cầu nguyện với lòng biết ơn: Phi-líp 4:6-7 dạy chúng ta trình dâng mọi lo lắng cho Đức Chúa Trời cùng với sự tạ ơn. Khi chúng ta cảm tạ Chúa về những gì Ngài đã làm, đang làm và sẽ làm, lòng chúng ta tràn ngập bình an, và sự tỉnh thức thuộc linh trở nên nhẹ nhàng.
- Sống trong hiện tại, phó thác tương lai cho Chúa: Ma-thi-ơ 6:34 nhắc: “Vậy, chớ lo lắng chi về ngày mai; vì ngày mai sẽ lo về việc ngày mai. Sự khó nhọc ngày nào đủ cho ngày ấy.” Điều này không có nghĩa là không lập kế hoạch, nhưng là không để nỗi sợ về tương lai chi phối hiện tại. Tỉnh thức là chú tâm vào việc hiện tại trong sự hiện diện của Chúa.
- Trao mọi lo lắng cho Chúa: “Hãy trao mọi điều lo lắng mình cho Ngài, vì Ngài hay săn sóc anh em.” (1 Phi-e-rơ 5:7). Đây là một mệnh lệnh: chúng ta phải chủ động trao những lo lắng cho Chúa. Khi làm điều đó, chúng ta được giải phóng để tỉnh thức với tinh thần nhẹ nhàng.
- Cầu nguyện trong Thánh Linh: Ê-phê-sô 6:18 kêu gọi cầu nguyện trong Thánh Linh. Đức Thánh Linh giúp chúng ta cầu nguyện phù hợp với ý muốn Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:26-27), ban cho chúng ta sự khôn ngoan và sức mạnh. Sự tỉnh thức thực sự được thực hiện qua quyền năng của Thánh Linh, không phải bằng nỗ lực loại trừ lo lắng bằng sức riêng.
- Đồng hành cùng Hội Thánh: Sự khích lệ và cầu thay của anh em giúp chúng ta giữ vững tinh thần tỉnh thức. “Chớ bỏ sự nhóm lại như mấy kẻ quen làm, nhưng phải khuyên bảo nhau, và hễ anh em thấy ngày ấy hầu gần chừng nào, thì càng phải làm như vậy chừng nấy.” (Hê-bơ-rơ 10:25).
6. Áp dụng thực tiễn trong đời sống Cơ Đốc
Để biến lý thuyết thành thực hành, dưới đây là một số gợi ý cụ thể:
- Thiết lập thói quen cầu nguyện tỉnh thức: Dành những khoảng thời gian cố định trong ngày để ở một mình với Chúa. Trong lúc cầu nguyện, hãy chống lại sự xao lãng, tập trung vào Chúa. Có thể dùng các câu Kinh Thánh để suy gẫm và cầu nguyện theo. Đồng thời, hãy sống trong tinh thần cầu nguyện liên tục (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17).
- Nhận diện và chiến đấu với lo lắng bằng Lời Chúa: Khi lo lắng nảy sinh, hãy lập tức nhận biết và áp dụng Lời Chúa. Ví dụ, nói với chính mình: “Chúa phán: ‘Đừng sợ, vì Ta ở cùng ngươi’ (Ê-sai 41:10). Tôi tin cậy Ngài.” Viết ra những câu Kinh Thánh về sự bình an và dán ở nơi dễ thấy.
- Sống trong sự hiện diện của Chúa: Thực hành ý thức Chúa đang ở cùng mình mọi lúc. Có thể dùng những lời tâm tình ngắn suốt ngày như: “Lạy Chúa, con cảm tạ Ngài đang ở đây với con.” Điều này giúp chúng ta tỉnh thức cách tự nhiên.
- Chuẩn bị cho sự trở lại của Chúa: Mỗi ngày hãy tự hỏi: “Nếu Chúa đến hôm nay, tôi đã sẵn sàng chưa?” Sự trông đợi này thúc đẩy chúng ta sống thánh khiết và làm việc lành.
- Cầu thay cho người khác: Dành thời gian cầu nguyện cho gia đình, bạn hữu, Hội Thánh, và những người chưa biết Chúa. Sự cầu thay giúp chúng ta thoát khỏi sự ích kỷ và lo lắng cá nhân, đồng thời tham gia vào công việc của Chúa.
- Giữ mình trong Thánh Linh: Hãy để Thánh Linh hướng dẫn từng quyết định, hành động. Nhờ đó, chúng ta nhận được sự bình an và sự tỉnh thức đúng đắn.
Kết luận
Sự tỉnh thức trong cầu nguyện và sự lo lắng là hai thái độ trái ngược. Tỉnh thức là sự cảnh giác thuộc linh, hướng về Chúa, dẫn đến bình an và quyền năng. Lo lắng là sự bận tâm quá mức về đời sống, hướng về hoàn cảnh, dẫn đến bất an và yếu đuối. Là con cái Đức Chúa Trời, chúng ta được kêu gọi “hãy tỉnh thức và cầu nguyện” (Ma-thi-ơ 26:41) và “chớ lo phiền chi hết” (Phi-líp 4:6). Khi chúng ta trao mọi lo lắng cho Chúa, đồng thời giữ tâm trí tỉnh táo trong cầu nguyện, chúng ta sẽ kinh nghiệm được sự hiện diện và sự gìn giữ của Ngài. Hãy bước đi trong Thánh Linh, luôn cảnh giác và tin cậy, để ngày càng giống Chúa Giê-xu hơn.