"Phải sanh lại" nghĩa là gì theo Giăng chương 3?

Trong cuộc đối thoại giữa Chúa Giê-xu và Ni-cô-đem, một nhà lãnh đạo tôn giáo, chúng ta nghe một tuyên bố gây chấn động: “Nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy nước Đức Chúa Trời” (Giăng 3:3). Tuyên bố này không chỉ làm bối rối Ni-cô-đem, mà còn đặt nền tảng cho giáo lý quan trọng nhất của Cơ Đốc giáo – sự tái sinh. Vậy “phải sanh lại” nghĩa là gì? Điều kiện nào dẫn đến sự tái sinh? Và làm thế nào để áp dụng chân lý này vào đời sống hằng ngày? Chúng ta hãy cùng khám phá sâu sắc đoạn Kinh Thánh Giăng chương 3 để hiểu rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của lời dạy này.

Ni-cô-đem là một người Pha-ri-si, thành viên của Hội đồng Do Thái (Sanh-đơ-rin), và được xem là một thầy dạy luật (Giăng 3:1,10). Ông đến gặp Chúa Giê-xu ban đêm, có thể vì sợ bị người khác thấy hoặc vì muốn có cuộc trò chuyện riêng tư. Ông thừa nhận Chúa Giê-xu là “một giáo sư từ Đức Chúa Trời đến” vì những dấu lạ Ngài làm (c.2). Tuy nhiên, Chúa Giê-xu ngay lập tức đưa ra một tuyên bố đánh thẳng vào tâm điểm vấn đề: “Nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy nước Đức Chúa Trời” (c.3).

Phản ứng của Ni-cô-đem cho thấy ông hiểu lời Chúa theo nghĩa đen về việc tái sinh thể xác (c.4). Chúa Giê-xu sau đó giải thích rõ ràng hơn: “Nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời” (c.5). Đây là lần đầu tiên trong Tân Ước khái niệm “sanh lại” được trình bày, và nó trở thành trung tâm của sứ điệp Phúc Âm.

Cụm từ “sanh lại” trong nguyên ngữ Hy Lạp là γεννηθῇ ἄνωθεν (gennēthē anōthen). Từ anōthen có hai nghĩa: “từ trên cao” (từ Đức Chúa Trời) hoặc “một lần nữa”. Chúa Giê-xu cố ý dùng từ có nghĩa kép để chỉ cả hai khía cạnh: chúng ta cần một sự sinh ra mới, một sự khởi đầu mới, và sự sinh ra đó đến từ Đức Chúa Trời, từ Thánh Linh. Đó không phải là một sự cải thiện tâm linh hay nỗ lực đạo đức, mà là một sự biến đổi siêu nhiên, một cuộc sáng tạo mới (2 Cô-rinh-tô 5:17).

Chúa Giê-xu phán: “Điều sinh ra bởi xác thịt là xác thịt; điều sinh ra bởi Thánh Linh là thần linh” (c.6). Mọi người đều được sinh ra bởi xác thịt (tức là theo dòng dõi loài người tội lỗi). Để vào vương quốc Đức Chúa Trời, chúng ta phải được sinh ra bởi Thánh Linh – tức là nhận lấy sự sống mới từ Đức Chúa Trời. Đây chính là “sanh lại”.

Câu 5 ghi: “Nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời.” Cụm từ “nước và Thánh Linh” đã gây nhiều tranh luận. Dưới đây là một số cách hiểu phổ biến:

• Nước như biểu tượng của sự thanh tẩy, ăn năn: Nhiều học giả liên kết với phép báp-têm của Giăng Báp-tít, kêu gọi sự ăn năn và thanh tẩy tội lỗi (Mác 1:4). Sự sanh lại bao gồm sự ăn năn (nước) và quyền năng Thánh Linh.
• Nước chỉ về Lời Đức Chúa Trời: Ê-phê-sô 5:26 nói về Hội thánh được rửa sạch bằng nước qua Lời. 1 Phi-e-rơ 1:23 nói chúng ta được tái sinh bởi Lời hằng sống của Đức Chúa Trời. Như vậy, nước có thể tượng trưng cho Lời Chúa thanh tẩy và ban sự sống.
• Nước và Thánh Linh là một cụm duy nhất: Trong Tít 3:5, Phao-lô nói về sự cứu rỗi “không phải vì việc công bình chúng ta đã làm, nhưng cứ theo lòng thương xót Ngài, bởi sự rửa về sự lại sanh và sự đổi mới của Đức Thánh Linh.” Ở đây “sự rửa” (tắm rửa) liên kết chặt chẽ với sự tái sinh và đổi mới bởi Thánh Linh. Vậy “nước” có thể chỉ về sự thanh tẩy, rửa sạch tội lỗi kèm theo sự tái sinh của Thánh Linh.

Dù hiểu theo cách nào, ý chính vẫn là: sự tái sinh không phải là việc của con người, mà là công việc của Đức Thánh Linh, thường đi kèm với sự thanh tẩy (ăn năn, Lời Chúa, hoặc báp-têm). Đức Chúa Giê-xu nhấn mạnh: “Gió muốn thổi đâu thì thổi; ngươi nghe tiếng gió, nhưng không biết gió đến từ đâu và đi đâu. Hễ người nào sinh bởi Thánh Linh thì cũng như vậy” (c.8). Công việc của Thánh Linh trong sự tái sinh là mầu nhiệm và vượt quá sự hiểu biết của chúng ta, nhưng kết quả thì rõ ràng.

Chúa Giê-xu dùng từ “phải” (δεῖ, dei), nghĩa là một sự cần thiết tuyệt đối, một mệnh lệnh thiêng liêng. Tại sao phải sanh lại?

1. Bản chất tội lỗi của con người: “Điều sinh ra bởi xác thịt là xác thịt” (c.6). Con người tự nhiên mang bản chất tội lỗi (Rô-ma 3:23; 5:12). Không ai có thể tự mình đạt tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời. Vì vậy, cần một sự thay đổi tận gốc rễ.
2. Điều kiện để vào Nước Đức Chúa Trời: Nước Đức Chúa Trời là vương quốc của sự thánh khiết và sự sống đời đời. Chỉ những người có sự sống mới từ Đức Chúa Trời mới có thể vào đó. Như Chúa phán: “không thể thấy” và “không được vào” (c.3,5).
3. Ý muốn của Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời muốn cứu con người khỏi hư mất và ban cho họ sự sống đời đời (Giăng 3:16). Nhưng con đường duy nhất là tin Con Ngài và nhận sự sống mới. Sanh lại là sự khởi đầu của sự cứu rỗi.

Nói cách khác, không có sự tái sinh, chúng ta vẫn ở trong tội lỗi và hư mất. Đó là lý do tại sao Chúa Giê-xu nói với Ni-cô-đem: “Các ngươi phải sanh lại” (c.7). Ngay cả một người ngoan đạo, am hiểu Kinh Thánh như Ni-cô-đem cũng cần phải sanh lại.

Tiếp theo cuộc đối thoại, Chúa Giê-xu giải thích con đường dẫn đến sự tái sinh:

• Tin vào Con Đức Chúa Trời: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời” (Giăng 3:16). Đây là trọng tâm: sự tái sinh xảy ra khi một người tin nhận Chúa Giê-xu Christ làm Cứu Chúa. Khi tin, chúng ta nhận được quyền trở nên con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12). Thánh Linh của Đức Chúa Trời ngự vào lòng và ban cho chúng ta sự sống mới (Ê-xê-chiên 36:26-27; Rô-ma 8:9-11).
• Ăn năn và tin nhận Phúc Âm: Mác 1:15 ghi lời Chúa Giê-xu: “Hãy ăn năn và tin Phúc Âm.” Ăn năn là quay khỏi tội lỗi, tin là đặt lòng tin vào Chúa Giê-xu. Hai điều này đi đôi với nhau trong sự tái sinh.
• Qua Lời Chúa: 1 Phi-e-rơ 1:23: “Anh em đã được tái sinh… bởi lời hằng sống và bền vững của Đức Chúa Trời.” Sự tái sinh được thực hiện khi Lời Chúa tác động đến tấm lòng, thông qua sự rao giảng Phúc Âm (Rô-ma 10:17).
• Báp-têm không phải là điều kiện cứu rỗi, nhưng là dấu hiệu công khai: Trong Giăng 3:5, “nước” không nhất thiết chỉ về báp-têm, nhưng nhiều tín hữu xem báp-têm như một biểu tượng của sự chết và sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4). Báp-têm không tái sinh chúng ta, nhưng là lời tuyên xưng đức tin.

Tóm lại, chúng ta được sanh lại bởi ân điển của Đức Chúa Trời, qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, và bởi quyền năng của Thánh Linh. Đó là một sự kiện siêu nhiên, nhưng cũng là một trải nghiệm cá nhân mà mọi Cơ Đốc nhân đều có thể xác nhận.

Khi một người được sanh lại, những thay đổi sau đây xảy ra:

• Được vào Nước Đức Chúa Trời: Họ trở thành công dân của vương quốc thiên đàng, có quyền thừa kế sự sống đời đời (Giăng 3:15-16).
• Nhận một bản chất mới: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; mọi sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới” (2 Cô-rinh-tô 5:17). Bản chất tội lỗi không còn thống trị, và tâm linh được hồi sinh.
• Được Thánh Linh ngự trị: Thánh Linh làm chứng rằng chúng ta là con cái Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:16). Ngài ban quyền năng để sống đời sống đẹp lòng Đức Chúa Trời.
• Sự bảo đảm cứu rỗi: “Ai tin Con thì được sự sống đời đời” (Giăng 3:36). Sự sống đời đời không chỉ là một tương lai, mà bắt đầu ngay từ khi tin (Giăng 5:24).
• Yêu mến Đức Chúa Trời và vâng giữ điều răn: 1 Giăng 5:1: “Ai tin rằng Đức Chúa Giê-xu là Đấng Christ, thì sanh bởi Đức Chúa Trời.” Và ai được sanh bởi Đức Chúa Trời thì yêu thương Ngài và vâng giữ điều răn Ngài (1 Giăng 5:2-3).

Những kết quả này cho thấy sự tái sinh là sự biến đổi thật sự, không chỉ là một trạng thái cảm xúc hay tôn giáo.

Hiểu được ý nghĩa “phải sanh lại” có nhiều ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân:

1. Nhận biết nhu cầu bản thân: Mỗi chúng ta cần xét lòng mình xem đã thật sự được tái sinh chưa. Không phải vì đã chịu báp-têm, tham dự nhà thờ hay làm việc lành mà được cứu, mà phải có sự gặp gỡ cá nhân với Chúa Giê-xu và nhận lấy sự sống mới từ Ngài. Nếu chưa, hãy ăn năn và tin nhận Ngài ngay hôm nay.
2. Sống bởi Thánh Linh: Người đã được sanh lại nên sống theo sự hướng dẫn của Thánh Linh, không theo xác thịt (Ga-la-ti 5:16-25). Điều này bao gồm việc đọc Kinh Thánh, cầu nguyện, thông công và vâng phục Chúa.
3. Làm chứng về Phúc Âm: Nếu chúng ta hiểu rằng mọi người đều cần được tái sinh, chúng ta sẽ nhiệt thành chia sẻ Phúc Âm với người khác. Hãy giúp họ hiểu rằng tin Chúa Giê-xu không chỉ là theo một tôn giáo, mà là kinh nghiệm sự sống mới từ Đức Chúa Trời.
4. Nuôi dưỡng đời sống mới: Giống như một trẻ sơ sinh cần sữa, chúng ta cần Lời Chúa để tăng trưởng (1 Phi-e-rơ 2:2). Tham gia Hội Thánh, phục vụ, và để Thánh Linh làm nên trái Ngài trong chúng ta.
5. Giữ vững niềm hy vọng: Dù đối diện khó khăn, chúng ta có sự bảo đảm rằng chúng ta đã được sanh lại cho một cơ nghiệp không hư mất, được dành sẵn trên trời (1 Phi-e-rơ 1:3-4).

Lời tuyên bố “phải sanh lại” của Chúa Giê-xu với Ni-cô-đem không chỉ là một giáo lý, mà là lời mời gọi mọi người trải nghiệm sự biến đổi sâu sắc từ bên trong. Sanh lại là công việc của Thánh Linh, ban cho chúng ta sự sống mới khi chúng ta đặt đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Đây là điều kiện bắt buộc để vào Nước Đức Chúa Trời. Khi đã được sanh lại, chúng ta bước vào mối quan hệ con cái với Đức Chúa Trời, được Ngài biến đổi và ban cho sự sống đời đời. Ước mong mỗi chúng ta đều có kinh nghiệm cá nhân này và sống xứng đáng với ơn gọi của mình.