Các thiên sứ có ý chí tự do không?

Trong thế giới tâm linh huyền nhiệm được Kinh Thánh mô tả, các thiên sứ (hay thiên sứ) là những thực thể quyền năng, hầu việc Đức Chúa Trời và thực hiện ý muốn Ngài. Một câu hỏi thần học quan trọng và thú vị thường được đặt ra là: Liệu những thực thể này có sở hữu ý chí tự do (free will) như con người không? Câu trả lời không đơn giản là "có" hay "không", mà nằm trong sự cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên Lời Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát Kinh Thánh để tìm hiểu bản chất ý chí của các thiên sứ, phạm vi tự do của họ, và hệ quả từ những lựa chọn của họ, đặc biệt là trong biến cố sa ngã của Sa-tan và các thiên sứ theo nó.

Trước khi áp dụng cho thiên sứ, chúng ta cần hiểu "ý chí tự do" theo quan điểm Kinh Thánh là gì. Ý chí tự do không có nghĩa là sự tự trị hoàn toàn, độc lập khỏi Đấng Tạo Hóa. Thay vào đó, đó là khả năng đưa ra sự lựa chọn có thật, dựa trên bản chất, tri thức và sự ưa thích của một hữu thể có lý trí. Đức Chúa Trời, Đấng tối cao, có ý chí tự do trọn vẹn (Ê-phê-sô 1:11). Con người được tạo dựng theo hình ảnh Ngài cũng được ban cho ý chí tự do, được minh chứng qua việc A-đam và Ê-va có khả năng vâng lời hoặc không vâng lời trong vườn Ê-đen (Sáng-thế Ký 3).

Từ ngữ Hy Lạp proairesis (προαίρεσις) thường chỉ về "sự lựa chọn," "quyết định," hay "ý định." Nó hàm ý một quá trình suy xét trước khi hành động. Mặc dù từ này không trực tiếp dùng cho thiên sứ, nhưng nguyên tắc về khả năng lựa chọn rõ ràng áp dụng cho họ.

Kinh Thánh cung cấp những bằng chứng mạnh mẽ cho thấy các thiên sứ có ý chí tự do.

1. Sự Sa Ngã của Sa-tan và Các Thiên Sứ Theo Nó: Đây là bằng chứng rõ ràng nhất. Nếu các thiên sứ không có ý chí tự do, thì sự nổi loạn của họ chống lại Đức Chúa Trời sẽ không thể xảy ra, hoặc sẽ là lỗi của chính Đức Chúa Trời – một điều không tưởng (Gia-cơ 1:13). Ê-sai 14:12-15 và Ê-xê-chi-ên 28:12-19 (dù có bối cảnh nguyên thủy nói về vua Ba-by-lôn và vua Ty-rơ) thường được hiểu là ám chỉ đến nguồn gốc và sự sa ngã của Sa-tan. Những câu như "Lòng ngươi đã kiêu ngạo" (Ê-xê-chi-ên 28:17) và "Ta sẽ lên trên cao những đám mây, làm ra mình bằng Đấng Rất Cao" (Ê-sai 14:14) cho thấy một sự lựa chọn có chủ ý của một thực thể được tạo dựng hoàn hảo, nhằm thỏa mãn sự kiêu ngạo và ước muốn chiếm đoạt vị thế của Đấng Tạo Hóa.

Khải Huyền 12:7-9 mô tả trận chiến trên trời, nơi "Sa-tan cùng các sứ nó tranh chiến". Sự "tranh chiến" này hàm ý một cuộc nổi dậy có chủ đích. Hơn nữa, Giu-đe 6 viết: "Còn các thiên sứ không giữ địa vị và bỏ chỗ riêng mình, thì Ngài dùng xiềng nơi tối tăm mà cầm giữ họ lại để chờ sự phán xét ngày lớn." Cụm từ "không giữ" (μὴ τηρήσαντας) và "bỏ" (ἀπολιπόντας) trong tiếng Hy Lạp đều là những động từ chủ động, diễn tả hành động có ý thức, tự nguyện. Họ đã chọn không giữ địa vị mình.

2. Sự Trung Thành và Vâng Lời Chủ Động của Các Thiên Sứ Thánh: Ngược lại, các thiên sứ trung thành không đơn thuần là những cỗ máy vô tri. Họ vâng lời với sự nhiệt thành và trí tuệ. Thi-thiên 103:20 chép: "Hỡi các thiên sứ của Đức Giê-hô-va, là các đấng có quyền năng làm theo mạng lịnh Ngài, hay vâng theo tiếng phán Ngài, hãy chúc tụng Đức Giê-hô-va." Hành động "vâng theo" (לִשְׁמֹעַ - *lishmoa*) là một hành động lắng nghe và tuân theo có ý thức. Họ "làm theo mạng lịnh" trong sự vui mừng, như trong sự hiện ra của các thiên sứ cho những người chăn chiên (Lu-ca 2:13-14). Sự trung thành của họ là kết quả của một sự lựa chọn liên tục để quy phục ý muốn Đức Chúa Trời.

Dù có ý chí tự do, phạm vi lựa chọn của các thiên sứ khác biệt và bị giới hạn so với con người.

1. Không Có Cơ Hội Ăn Năn hay Cứu Chuộc: Đây là điểm khác biệt then chốt. Kinh Thánh không ghi lại bất kỳ lời hứa hay kế hoạch cứu rỗi nào dành cho các thiên sứ sa ngã. Hê-bơ-rơ 2:16 nhấn mạnh: "Vì Ngài không vùa giúp các thiên sứ, bèn là vùa giúp dòng dõi Áp-ra-ham." Sự lựa chọn của họ dường như là vĩnh viễn và dứt khoát. Tại sao? Có lẽ vì họ hành động với sự hiểu biết đầy đủ hơn trong sự hiện diện trực tiếp của Đức Chúa Trời, không bị che khuất bởi tội lỗi và giới hạn của thể xác như con người. Sự phản loạn của họ là hoàn toàn có chủ ý, với đầy đủ tri thức về hậu quả.

2. Bị Ràng Buộc Bởi Bản Chất và Mệnh Lệnh của Đức Chúa Trời: Các thiên sứ là "các thần hầu việc" (Thi-thiên 104:4, Hê-bơ-rơ 1:7). Bản chất được tạo dựng của họ là để phụng sự và vâng lời. Ý chí tự do của họ hoạt động trong khuôn khổ đó. Họ không thể hành động trái với bản chất thánh khiết của Đức Chúa Trời (ví dụ, một thiên sứ thánh không thể phạm tội được). Hơn nữa, khi nhận mệnh lệnh trực tiếp từ Đức Chúa Trời, họ thực thi một cách trọn vẹn, không do dự (ví dụ: thiên sứ hủy diệt trong 2 Sa-mu-ên 24:16).

3. Không Có Quyền Tha Tội hay Làm Trung Gian Cứu Rỗi: Ý chí của họ không có thẩm quyền trong kế hoạch cứu rỗi. Chỉ có Chúa Giê-xu Christ, vừa là Đức Chúa Trời vừa là người, mới có thể làm Trung Bảo (1 Ti-mô-thê 2:5). Các thiên sứ chỉ là "các đầy tớ được sai đi" để phục vụ con dái Chúa (Hê-bơ-rơ 1:14).

Nghiên cứu về ý chí thiên sứ không chỉ là kiến thức suông, mà mang lại nhiều bài học thiết thực:

1. Trân Trọng Ân Điển và Cơ Hội Ăn Năn: Là con người, chúng ta cũng sở hữu ý chí tự do và đã sử dụng nó để phạm tội. Nhưng khác với các thiên sứ sa ngã, chúng ta có cơ hội ăn năn và nhận sự cứu rỗi qua Chúa Giê-xu Christ. Đây là một đặc ân vô giá (2 Cô-rinh-tô 6:2). Sự kiên nhẫn của Đức Chúa Trời dành cho nhân loại thể hiện tình yêu thương vô hạn mà chúng ta không nên xem thường.

2. Ý Thức về Tính Nghiêm Trọng của Sự Lựa Chọn: Các lựa chọn thuộc linh của chúng ta có hậu quả vĩnh viễn. Câu chuyện về sự sa ngã của thiên sứ nhắc nhở chúng ta rằng ngay cả những thực thể vinh hiển, gần Đức Chúa Trời cũng có thể sa ngã vì kiêu ngạo. Điều đó cảnh tỉnh chúng ta phải "khiêm nhường, mặc lấy sự yếu đuối" (1 Phi-e-rơ 5:5-6) và luôn lệ thuộc vào ân điển Chúa.

3. Sự An Toàn Trong Ý Muốn Toàn Thiện của Đức Chúa Trời: Sự kiện Đức Chúa Trời cho phép ý chí tự do tồn tại (của thiên sứ và con người), ngay cả khi nó dẫn đến sự nổi loạn, không làm Ngài ngạc nhiên hay thất bại. Ngài vẫn tể trị tối cao. Sự phán xét dành cho ma quỷ (Ma-thi-ơ 25:41) và sự cứu rỗi dành cho người tin Chúa đều nằm trong sự khôn ngoan và công bình vô hạn của Ngài. Điều này cho chúng ta sự bình an, biết rằng cuối cùng, ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời sẽ toàn thắng.

4. Sự Cảm Thông với Thế Giới Thuộc Linh Vô Hình: Hiểu biết này giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về cuộc chiến thuộc linh đang diễn ra (Ê-phê-sô 6:12). Chúng ta không chiến đấu với những thế lực vô tri, mà với những kẻ thù có ý chí, trí tuệ và ác tâm. Nhưng chúng ta cũng được an ủi vì có các thiên sứ thánh của Đức Chúa Trời, những thực thể có ý chí trung thành, đang hành động để bảo vệ và giúp đỡ chúng ta (Thi-thiên 91:11-12).

Kinh Thánh xác nhận rằng các thiên sứ thực sự có ý chí tự do. Họ là những hữu thể có lý trí, có khả năng lựa chọn vâng phục hoặc phản loạn. Sự sa ngã của Sa-tan và các thiên sứ theo nó là minh chứng bi thảm cho việc sử dụng ý chí tự do để chống lại Đấng Tạo Hóa. Ngược lại, sự vâng lời và thờ phượng không ngừng của muôn vàn thiên sứ thánh là minh chứng vinh quang cho việc sử dụng ý chí tự do để tôn vinh Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, phạm vi ý chí của họ bị giới hạn: họ không có cơ hội cứu chuộc, và ý chí của họ luôn quy phục trước uy quyền tối thượng và bản chất thánh khiết của Đức Chúa Trời.

Bài học lớn nhất dành cho chúng ta là hãy sử dụng ý chí tự do mà Chúa ban cho một cách khôn ngoang: hãy chọn vâng lời, chọn khiêm nhường, chọn nương dựa vào ân điển, và trên hết, chọn tin cậy và thờ phượng Chúa Giê-xu Christ. Trong Ngài, chúng ta tìm thấy sự tự do đích thực (Giăng 8:36) – không phải tự do để phạm tội, mà là tự do khỏi tội lỗi và được trở nên tôi tớ của sự công bình, để cuối cùng, chúng ta cũng có thể cùng với các thiên sứ thánh đồng thanh ca ngợi Đấng đã tạo dựng và cứu chuộc chúng ta.