Calvinism TULIP vs Arminianism: Ephesians 1:4-5, Romans 9, John 6 Sovereignty & Free Will

Trong lịch sử Hội Thánh, hai hệ thống thần học nổi bật đã định hình cách hiểu về mối quan hệ giữa chủ quyền của Đức Chúa Trời và ý chí tự do của con người trong sự cứu rỗi: Calvinism (dựa trên giáo lý của John Calvin) và Arminianism (dựa trên tư tưởng của Jacobus Arminius). Cuộc tranh luận này không chỉ mang tính học thuật mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống đức tin, sự thờ phượng và sứ mạng truyền giáo của Cơ Đốc nhân. Bài viết này sẽ khảo sát ba phân đoạn Kinh Thánh then chốt – Ê-phê-sô 1:4-5, Rô-ma 9 và Giăng 6 – để làm sáng tỏ các quan điểm về chủ quyền và ý chí tự do, đồng thời rút ra những ứng dụng thực tiễn cho đời sống hằng ngày.

I. Tổng Quan Về Calvinism Và Arminianism

Calvinism thường được tóm tắt qua năm điểm TULIP:

• Total depravity – Bản chất hoàn toàn bại hoại: Con người hoàn toàn không có khả năng tự cứu mình, tâm linh chết vì tội lỗi.
• Unconditional election – Sự lựa chọn vô điều kiện: Đức Chúa Trời chọn một số người để cứu rỗi, không dựa trên bất kỳ điều kiện nào nơi họ.
• Limited atonement – Sự chuộc tội hữu hạn: Chúa Giê-xu chết chỉ để cứu những người được chọn.
• Irresistible grace – Ân điển không thể cưỡng lại: Khi Đức Chúa Trời ban ân điển cứu rỗi cho người được chọn, họ chắc chắn sẽ đáp ứng bằng đức tin.
• Perseverance of the saints – Sự bền đỗ của các thánh đồ: Những người được cứu sẽ giữ vững đức tin cho đến cuối cùng và không thể mất sự cứu rỗi.

Arminianism, được hình thành như một phản ứng lại Calvinism, cũng có năm điểm tương ứng:

• Total depravity – Bản chất hoàn toàn bại hoại (đồng ý với Calvinism).
• Unconditional election? Không – Sự lựa chọn có điều kiện (Conditional election): Đức Chúa Trời chọn những ai Ngài biết trước sẽ tin vào Chúa Giê-xu.
• Limited atonement? Không – Chuộc tội phổ quát (Universal atonement): Chúa Giê-xu chết cho tất cả mọi người, nhưng chỉ những ai tin mới được cứu.
• Irresistible grace? Không – Ân điển có thể khước từ (Resistible grace): Con người có thể chống lại sự kêu gọi của Thánh Linh.
• Perseverance of the saints? Không – Khả năng rơi khỏi ân điển (Possibility of apostasy): Người tin có thể từ bỏ đức tin và mất sự cứu rỗi.

Hai quan điểm đối lập này đều tuyên bố dựa trên Kinh Thánh. Chúng ta sẽ đi sâu vào ba đoạn quan trọng thường được viện dẫn trong cuộc tranh luận.

II. Phân Tích Kinh Thánh Trọng Tâm

1. Ê-phê-sô 1:4-5 – Sự Lựa Chọn Và Định Trước

Ê-phê-sô 1:4-5 (Bản Truyền Thống 1925) viết: “Ngài đã chọn chúng ta trong Ngài trước khi sáng thế, để chúng ta được nên thánh khiết không chỗ trách được trước mặt Ngài trong sự yêu thương, theo ý định của Ngài, đã định trước cho chúng ta được nhận làm con nuôi bởi Đức Chúa Giê-xu Christ, theo ý tốt của Ngài.”

Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “chọn” là ἐκλέγομαι (eklegomai) mang nghĩa chọn lựa từ giữa. “Định trước” là προορίζω (proorizō) – quyết định trước, ấn định từ trước. Đoạn Kinh Thánh này nhấn mạnh rằng sự lựa chọn của Đức Chúa Trời xảy ra “trước khi sáng thế” và “theo ý tốt của Ngài”.

Quan điểm Calvinism cho rằng sự lựa chọn này hoàn toàn vô điều kiện, không dựa trên bất cứ điều gì nơi con người. Ngài chọn chúng ta “trong Ngài” (tức trong Đấng Christ), và việc chúng ta trở nên thánh khiết là mục đích của sự lựa chọn, chứ không phải là điều kiện. Sự định trước làm con nuôi hoàn toàn xuất phát từ ý muốn tự do của Đức Chúa Trời.

Quan điểm Arminianism giải thích rằng Đức Chúa Trời chọn những người Ngài biết trước sẽ tin nơi Đấng Christ (xem Rô-ma 8:29). Sự “biết trước” (πρόγνωσις) không chỉ là tiên tri mà còn bao hàm mối quan hệ yêu thương. Vì vậy, sự lựa chọn có điều kiện dựa trên đức tin, nhưng đức tin đó là kết quả của ân điển chung (prevenient grace) giúp con người có khả năng đáp ứng.

2. Rô-ma 9 – Chủ Quyền Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời

Rô-ma 9 là chương mạnh mẽ về chủ quyền của Đức Chúa Trời trong sự cứu rỗi. Phao-lô nêu ví dụ về Y-sác và Ích-ma-ên, Gia-cốp và Ê-sau. Trong câu 11-13: “Vì khi hai con chưa sanh ra, chưa làm điều chi lành hay dữ, hầu cho được giữ vững ý chỉ Đức Chúa Trời, là ý định sẵn bởi sự kén chọn tự do của Ngài, chẳng cứ việc làm, nhưng cứ Đấng kêu gọi, thì có lời phán cho mẹ hai con rằng: Ta yêu Gia-cốp và ghét Ê-sau.” (Rô-ma 9:11-13).

Phao-lô cũng dùng hình ảnh người thợ gốm có quyền trên đất sét để làm bình theo ý mình (câu 21). Điều này nhấn mạnh quyền tối cao của Đức Chúa Trời trong việc định đoạt số phận của mỗi người.

Calvinism xem đây là bằng chứng rõ ràng cho sự lựa chọn vô điều kiện và định mệnh từ trước cho từng cá nhân. Đức Chúa Trời quyết định yêu thương một số người và bỏ qua những người khác theo ý muốn tốt lành của Ngài. Sự “ghét” ở đây không phải là tình cảm thù địch mà là không chọn, không ban ân điển cứu rỗi.

Arminianism lại cho rằng Rô-ma 9 không nói về sự cứu rỗi cá nhân, mà về vai trò lịch sử của các dân tộc (Ê-sau đại diện Ê-đôm, Gia-cốp đại diện Y-sơ-ra-ên). Quyền tối cao của Đức Chúa Trời được thể hiện trong việc Ngài chọn dân tộc này để thực hiện mục đích đặc biệt, không phải để định đoạt cứu rỗi vĩnh viễn. Hình ảnh người thợ gốm nói đến quyền Đức Chúa Trời uốn nắn dân sự Ngài theo ý Ngài, chứ không phải quyết định sự cứu rỗi hay hư mất của từng cá nhân.

3. Giăng 6 – Sự Đến Với Chúa Và Sự Kéo Của Cha

Trong Giăng 6, Chúa Giê-xu giảng về Bánh Sự Sống. Một số câu quan trọng:

• “Tất cả những người Cha cho ta sẽ đến cùng ta, và ta chẳng bỏ ra ngoài một ai.” (câu 37)
• “Chẳng ai đến được với ta nếu Cha, là Đấng đã sai ta, không kéo người ấy; và ta, ta sẽ làm cho người ấy sống lại trong ngày cuối cùng.” (câu 44)
• “Thần khiến cho sống, xác thịt chẳng ích chi. Những lời ta nói với các ngươi đều là thần linh và sự sống.” (câu 63)

Calvinism hiểu rằng “Cha cho” chính là sự lựa chọn vô điều kiện. Những người được Cha ban cho Con thì chắc chắn sẽ đến; họ không thể không đến. Sự “kéo” (ἑλκύω) ở đây là một sự kéo hiệu quả, không thể cưỡng lại, dẫn đến sự ăn năn và đức tin. Và Chúa Giê-xu hứa làm cho họ sống lại, đảm bảo sự cứu rỗi vĩnh viễn.

Arminianism lập luận rằng sự “kéo” của Cha là một sự thu hút phổ quát (Chúa kéo mọi người), nhưng con người có thể kháng cự. Những ai đến là vì họ chọn tin; và “Cha cho” dựa trên sự biết trước của Đức Chúa Trời về đức tin của họ. Hơn nữa, sự bền đỗ là có điều kiện: chỉ những ai tiếp tục tin mới được sống lại.

III. So Sánh Quan Điểm Về Chủ Quyền Và Ý Chí Tự Do

Từ ba đoạn Kinh Thánh trên, chúng ta thấy hai hệ thống diễn giải khác biệt:

1. Chủ quyền của Đức Chúa Trời:

• Calvinism: Đức Chúa Trời hoàn toàn chủ quyền trong mọi sự, đặc biệt trong sự cứu rỗi. Ngài quyết định ai sẽ được cứu và thực hiện cách chắc chắn. Sự cứu rỗi 100% là công việc của Đức Chúa Trời.
• Arminianism: Đức Chúa Trời chủ quyền nhưng Ngài đã chọn để tự giới hạn quyền tối cao của mình, cho phép con người có ý chí tự do đáp lại hoặc khước từ ân điển. Ngài muốn mọi người được cứu (1 Ti-mô-thê 2:4) và kéo tất cả, nhưng không ép buộc.

2. Ý chí tự do của con người:

• Calvinism: Do tội lỗi, con người hoàn toàn bại hoại và không có khả năng tự mình chọn điều thiện thuộc linh. Họ không muốn đến với Đức Chúa Trời (Rô-ma 3:11). Chỉ sau khi được tái sinh bởi Thánh Linh, họ mới có khả năng và muốn tin.
• Arminianism: Qua “ân điển dự bị” (prevenient grace) mà Chúa ban cho mọi người, tình trạng bại hoại được tạm thời vô hiệu hóa, cho phép mỗi người có khả năng đáp ứng đức tin hoặc từ chối. Do đó, con người có trách nhiệm trong sự đáp ứng.

3. Bản chất của sự lựa chọn (election):

• Calvinism: Vô điều kiện, dựa trên ý muốn tự do của Đức Chúa Trời, không dựa vào bất cứ điều gì nơi con người, kể cả đức tin được biết trước. Đức tin là quà tặng từ Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:8).
• Arminianism: Có điều kiện, dựa trên sự biết trước của Đức Chúa Trời về đức tin của con người. Đức tin là sự đáp ứng của con người, mặc dù ân điển dự bị giúp họ có thể tin.

4. Phạm vi của sự chuộc tội:

• Calvinism: Hữu hạn – Chúa Giê-xu chết chỉ để cứu những người được chọn. Sự chết của Ngài đảm bảo cứu rỗi cho họ.
• Arminianism: Phổ quát – Chúa Giê-xu chết cho tất cả mọi người, nhưng hiệu quả chỉ đến với những ai tin.

5. Sự bền đỗ:

• Calvinism: Người được cứu sẽ bền đỗ đến cuối cùng, vì Đức Chúa Trời bảo đảm (Giăng 10:27-29). Họ có thể vấp ngã nhưng không mất sự cứu rỗi.
• Arminianism: Người tin có thể từ bỏ đức tin và mất sự cứu rỗi; vì vậy cần cảnh giác và trung tín.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

Dù chúng ta nghiêng về quan điểm nào, Kinh Thánh dạy chúng ta những chân lý thực tiễn để sống đẹp lòng Chúa.

1. Lòng Tôn Kính Chúa Về Chủ Quyền Của Ngài

Khi chiêm ngưỡng sự lựa chọn và định trước của Đức Chúa Trời, chúng ta được nhắc nhở rằng sự cứu rỗi của chúng ta hoàn toàn dựa trên ân điển, không dựa trên công đức (Ê-phê-sô 2:8-9). Điều này dẫn đến sự khiêm nhường và lòng biết ơn sâu sắc. Chúng ta không thể khoe mình; tất cả vinh hiển thuộc về Chúa. Hãy dâng lời ngợi khen Ngài mỗi ngày.

2. Trách Nhiệm Rao Giảng Và Kêu Gọi Tin Nhận

Calvinist tin rằng Chúa đã chọn những người sẽ được cứu, nhưng phương tiện Ngài dùng là sự rao giảng Phúc Âm (Rô-ma 10:14-17). Vì vậy, họ rao giảng với sự tin cậy rằng Lời Chúa sẽ không trở về không, và những người được chọn chắc chắn sẽ đáp ứng. Arminian tin rằng mọi người đều có cơ hội đáp ứng, nên họ cũng rao giảng với nhiệt tình và kêu gọi quyết định. Dù quan điểm nào, mệnh lệnh đại mạng (Ma-thi-ơ 28:19-20) là bắt buộc. Chúng ta hãy trung tín chia sẻ Phúc Âm cho mọi người, tin rằng Thánh Linh sẽ làm việc trong lòng họ.

3. Sự Bảo Đảm Cứu Rỗi

Nếu bạn tin Chúa Giê-xu, bạn có thể có sự bảo đảm cứu rỗi (1 Giăng 5:13). Calvinism nhấn mạnh sự bảo đảm dựa trên lời hứa và quyền năng của Đức Chúa Trời. Arminianism nhấn mạnh sự bảo đảm khi chúng ta tiếp tục tin cậy và vâng lời. Dù vậy, Kinh Thánh khích lệ chúng ta giữ vững đức tin (Hê-bơ-rơ 3:14) và nhìn nhận rằng Chúa có quyền năng giữ chúng ta (Giu-đe 24). Đừng sống trong sợ hãi, nhưng hãy nương cậy vào ân điển và sự trung tín của Ngài.

4. Thái Độ Khiêm Nhường Và Yêu Thương Trong Tranh Luận

Chủ đề này đã gây chia rẽ giữa các tín hữu qua nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, cả hai bên đều tôn trọng Kinh Thánh và cùng tin vào Chúa Giê-xu Christ là Đấng cứu rỗi duy nhất. Chúng ta nên thảo luận với tấm lòng khiêm tốn, nhận biết rằng sự hiểu biết của chúng ta còn giới hạn. Hãy tập trung vào những điều căn bản: tội lỗi, sự chết của Chúa Giê-xu, sự sống lại, đức tin, sự thánh hóa. “Hãy cố gắng giữ sự hiệp một của Thánh Linh bằng sự ràng buộc của hòa bình.” (Ê-phê-sô 4:3).

V. Kết Luận

Calvinism và Arminianism đều cố gắng giải thích những dạy dỗ phong phú của Kinh Thánh về chủ quyền của Đức Chúa Trời và trách nhiệm của con người. Dù còn nhiều tranh luận, chúng ta có thể học hỏi từ cả hai phía để hiểu sâu hơn về ân điển và sự kêu gọi của Chúa. Điều quan trọng nhất là đặt niềm tin nơi Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã chết và sống lại vì chúng ta. Hãy để sự hiểu biết này thúc đẩy chúng ta sống thánh khiết, rao giảng Phúc Âm, và tin cậy vào sự thành tín của Đức Chúa Trời. Cuối cùng, mọi sự vinh hiển đều thuộc về Ngài!