Ý nghĩa "sinh lại" trong Giăng 3 là gì?
Trong Kinh Thánh Tân Ước, cuộc đối thoại giữa Chúa Giê-xu và Ni-cô-đem (Giăng 3:1-21) là một trong những đoạn quan trọng nhất, giải thích về sự cứu rỗi và điều kiện để vào Nước Đức Chúa Trời. Trung tâm của đoạn Kinh Thánh này là khái niệm “sinh lại” – một thuật ngữ quen thuộc trong Cơ Đốc giáo nhưng thường bị hiểu lầm. Bài viết này sẽ khám phá ý nghĩa của “sinh lại” dựa trên bối cảnh, nguyên ngữ Hy Lạp và những lời dạy khác của Kinh Thánh, đồng thời đưa ra áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân.
Bối cảnh của Giăng chương 3
Ni-cô-đem là một người Pha-ri-si, một nhà lãnh đạo tôn giáo của người Do Thái (Giăng 3:1). Ông đến gặp Chúa Giê-xu ban đêm, có lẽ vì sợ bị đồng nghiệp phản đối hoặc muốn có một cuộc trò chuyện riêng tư. Ông thừa nhận Chúa Giê-xu là “một giáo sư từ Đức Chúa Trời đến” vì những dấu lạ Ngài làm (câu 2). Tuy nhiên, Chúa Giê-xu ngay lập tức đưa ra một tuyên bố đánh động: “Quả thật, quả thật, Ta nói với ngươi, nếu một người không được sinh lại, thì không thể thấy Nước Đức Chúa Trời” (câu 3). Câu trả lời này cho thấy vấn đề cốt lõi không phải là hiểu biết tri thức hay địa vị tôn giáo, mà là một sự biến đổi tâm linh sâu xa – sự tái sinh.
Ý nghĩa của từ “sinh lại” trong nguyên ngữ
Trong nguyên bản Hy Lạp, cụm từ được Chúa Giê-xu dùng là “γεννηθῇ ἄνωθεν” (đọc là gennēthē anōthen). Từ anōthen có hai nghĩa chính: “từ trên cao” (from above) và “lần nữa” (again). Do đó, ý nghĩa đầy đủ của lời Chúa Giê-xu là: “Nếu một người không được sinh ra từ trên cao (tức từ Đức Chúa Trời) / không được sinh lại, thì không thể thấy Nước Đức Chúa Trời”. Cả hai ý đều đúng: đó vừa là một sự sinh ra lần thứ hai (sau khi đã sinh ra thể xác), vừa là một sự sinh ra từ thiên thượng, bởi quyền năng của Đức Chúa Trời. Ni-cô-đem hiểu theo nghĩa thứ nhất (sinh lại thể xác) nên ông thắc mắc: “Người đã già thì sinh lại làm sao được? Có thể trở vào lòng mẹ lần thứ hai mà sinh ra chăng?” (câu 4). Chúa Giê-xu sau đó giải thích rõ hơn về bản chất thuộc linh của sự sinh này.
“Sinh bởi nước và Thánh Linh” (Giăng 3:5)
Chúa Giê-xu tiếp tục: “Quả thật, quả thật, Ta nói với ngươi, nếu một người không sinh bởi nước và Thánh Linh, thì không được vào Nước Đức Chúa Trời” (câu 5). Cụm “nước và Thánh Linh” đã gây nhiều tranh luận. Một số hiểu “nước” là báp-têm, nhưng trong bối cảnh sách Giăng, Chúa Giê-xu chưa thiết lập báp-têm như một nghi thức cứu rỗi. Thay vào đó, nhiều học giả cho rằng “nước” ám chỉ sự thanh tẩy, ăn năn, hoặc Lời Đức Chúa Trời – những điều dọn đường cho công việc của Thánh Linh.
Đặc biệt, lời tiên tri trong Ê-xê-chi-ên 36:25-27 cho thấy mối liên hệ rõ ràng: “Ta sẽ rưới nước trong trên các ngươi, và các ngươi sẽ được sạch… Ta sẽ ban lòng mới cho các ngươi, và đặt thần mới trong các ngươi… Ta sẽ đặt Thần Ta trong các ngươi”. Ở đây, nước tượng trưng cho sự tẩy sạch tội lỗi, còn Thánh Linh ban sự sống mới. Chúa Giê-xu có lẽ đang ám chỉ lời tiên tri này khi nói về sự sinh bởi nước và Thánh Linh: một sự thanh tẩy khỏi tội lỗi và một sự tái sinh bởi quyền năng của Đức Thánh Linh.
Ngoài ra, trong Giăng 4, Chúa Giê-xu nói về “nước sống” mà Ngài ban sẽ trở thành mạch nước vọt lên sự sống đời đời. Điều này cũng nhấn mạnh rằng sự sống thuộc linh đến từ Ngài và Thánh Linh (Giăng 7:37-39).
“Sinh bởi xác thịt” và “sinh bởi Thánh Linh” (Giăng 3:6-8)
Chúa Giê-xu giải thích thêm: “Cái gì sinh bởi xác thịt là xác thịt; cái gì sinh bởi Thánh Linh là tâm linh” (câu 6). Con người tự nhiên được sinh ra bởi xác thịt, mang bản chất tội lỗi (xem Rô-ma 5:12). Bản chất ấy không thể sản sinh sự sống thuộc linh. Chỉ có Thánh Linh của Đức Chúa Trời mới có thể ban sự sống mới, khiến chúng ta trở nên con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12-13).
Để minh họa, Chúa Giê-xu dùng hình ảnh gió: “Gió muốn thổi đâu thì thổi; ngươi nghe tiếng gió, nhưng không biết gió đến từ đâu và đi đâu. Hễ người nào sinh bởi Thánh Linh cũng vậy” (câu 8). Gió (trong tiếng Hy Lạp là pneuma, cũng có nghĩa là “thần” hoặc “linh”) hoạt động một cách tự do, không thể kiểm soát, nhưng hậu quả của nó thì rõ ràng. Công việc tái sinh của Thánh Linh là bí ẩn, nhưng kết quả – một đời sống mới – có thể thấy được.
Sự cần thiết của tái sinh
Chúa Giê-xu nhấn mạnh rằng tái sinh là điều kiện tiên quyết để “thấy” và “vào” Nước Đức Chúa Trời (câu 3,5). Tại sao? Vì tội lỗi đã làm cho con người chết về mặt thuộc linh (Ê-phê-sô 2:1). Tự sức mình, không ai có thể đáp ứng tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời. Như lời Phao-lô viết: “Người có tánh xác thịt không thể nào đẹp lòng Đức Chúa Trời” (Rô-ma 8:8). Do đó, cần một sự đổi mới tận gốc – một sự sống mới từ Đức Chúa Trời.
Điều này cũng được Chúa Giê-xu minh họa qua sự kiện con rắn đồng trong dân Y-sơ-ra-ên (Dân Số Ký 21:4-9). Ngài phán: “Như Môi-se treo con rắn lên trong đồng vắng thể nào, thì Con Người cũng phải bị treo lên dường ấy, hầu cho hễ ai tin đến Ngài đều được sự sống đời đời” (Giăng 3:14-15). Người Y-sơ-ra-ên bị rắn cắn, nhìn lên con rắn đồng thì được sống. Tương tự, nhân loại bị tội lỗi cắn, cần nhìn lên Chúa Giê-xu chịu đóng đinh và tin Ngài để được sự sống đời đời. Sự sống đời đời chính là kết quả của tái sinh.
Làm thế nào để được sinh lại?
Nếu tái sinh là công việc của Thánh Linh, vậy con người phải làm gì để nhận lãnh? Câu trả lời nằm ở đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Giăng 3:16 – câu Kinh Thánh nổi tiếng – tóm tắt: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con Một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời”. Đức tin vào Chúa Giê-xu là điều kiện để nhận sự sống đời đời. Khi một người tin, Thánh Linh tái sinh người ấy (Tít 3:5).
Sứ đồ Phao-lô cũng viết: “Nhưng hễ ai đã nhận Ngài, thì Ngài ban cho quyền phép trở nên con cái Đức Chúa Trời, là ban cho những kẻ tin danh Ngài, là kẻ chẳng phải sinh bởi khí huyết, hoặc bởi tình dục, hoặc bởi ý người, nhưng sinh bởi Đức Chúa Trời” (Giăng 1:12-13). Như vậy, tái sinh là một sự sinh ra từ Đức Chúa Trời, không do ý muốn hay nỗ lực của con người, nhưng được nhận lãnh qua đức tin nơi Đấng Christ.
Thêm vào đó, sứ đồ Phi-e-rơ khẳng định: “Anh em đã được tái sinh, không phải bởi hạt giống hay hư nát, mà bởi hạt giống không hay hư nát, là lời sống và còn mãi của Đức Chúa Trời” (1 Phi-e-rơ 1:23). Lời Đức Chúa Trời (tức Tin Lành) là phương tiện Thánh Linh dùng để tái sinh người tin. Do đó, việc rao giảng và tiếp nhận Phúc Âm là rất quan trọng.
Dấu hiệu của người đã được sinh lại
Làm sao biết mình hoặc người khác đã thực sự tái sinh? Kinh Thánh đưa ra những tiêu chuẩn rõ ràng, đặc biệt trong thư Giăng đầu tiên:
- Yêu mến Đức Chúa Trời và vâng giữ điều răn Ngài: “Vì đây là sự yêu mến Đức Chúa Trời, tức là chúng ta vâng giữ điều răn Ngài” (1 Giăng 5:3). Người được tái sinh có lòng khao khát vâng phục Lời Chúa.
- Yêu thương anh em mình: “Chúng ta biết rằng mình đã vượt khỏi sự chết qua sự sống, vì chúng ta yêu anh em mình” (1 Giăng 3:14).
- Không tiếp tục sống trong tội: “Ai sinh bởi Đức Chúa Trời thì không phạm tội… và người ấy không thể phạm tội được, vì đã sinh bởi Đức Chúa Trời” (1 Giăng 3:9). Điều này không có nghĩa là hoàn toàn vô tội, nhưng người tái sinh không sống trong sự phạm tội có chủ ý và liên tục; họ có xu hướng ghét tội lỗi và tìm kiếm sự thánh khiết.
- Có sự làm chứng của Thánh Linh: “Chính Đức Thánh Linh làm chứng với linh hồn chúng ta rằng chúng ta là con cái Đức Chúa Trời” (Rô-ma 8:16).
- Sản sinh bông trái của Thánh Linh: “Nhưng bông trái của Thánh Linh là tình yêu thương, sự vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, khiêm nhu, tiết độ” (Ga-la-ti 5:22-23).
Các dấu hiệu này không phải là những thành tựu để tự hào, mà là bằng chứng cho thấy Thánh Linh đang sống và làm việc trong đời sống người tin.
Áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc
Hiểu đúng về sự tái sinh giúp chúng ta sống đẹp lòng Chúa và có nền tảng vững chắc cho đức tin.
- Tự kiểm tra: Mỗi Cơ Đốc nhân cần xem xét mình có thực sự được sinh lại không (2 Cô-rinh-tô 13:5). Nếu bạn chưa tin Chúa Giê-xu, hãy ăn năn tội và tiếp nhận Ngài làm Cứu Chúa ngay hôm nay. Lời hứa của Chúa là chắc chắn: “Ai tin Con thì được sự sống đời đời” (Giăng 3:36).
- Sống biết ơn: Nếu bạn đã được tái sinh, hãy sống trong sự biết ơn vì ân điển lớn lao này. Đó không phải do công đức của bạn, mà hoàn toàn là ân huệ của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:8-9).
- Bước đi theo Thánh Linh: Đời sống mới đòi hỏi chúng ta bước đi theo Thánh Linh, không làm nô lệ cho xác thịt (Ga-la-ti 5:16). Hãy nuôi dưỡng mối tương giao với Chúa qua Lời Ngài, cầu nguyện và thông công với Hội Thánh.
- Làm chứng về Tin Lành: Vì tái sinh là cần thiết cho mọi người, chúng ta có trách nhiệm chia sẻ Phúc Âm cho người khác, để họ cũng được cứu. Hãy dùng lời nói và đời sống để giới thiệu Chúa Giê-xu.
- Giữ vững sự bảo đảm: Khi nghi ngờ, hãy nhớ rằng sự cứu rỗi dựa trên công tác hoàn tất của Chúa Giê-xu, không trên cảm xúc của chúng ta. “Ai tin Con Đức Chúa Trời thì có chứng ấy trong mình” (1 Giăng 5:10).
Kết luận
“Sinh lại” trong Giăng chương 3 là một khái niệm then chốt của đạo Cơ Đốc. Nó không chỉ là một trải nghiệm cảm xúc hay một nghi thức tôn giáo, mà là một sự biến đổi siêu nhiên bởi quyền năng của Đức Thánh Linh, dựa trên sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Nhờ đó, người tin được tẩy sạch tội lỗi và nhận sự sống đời đời, trở thành con cái Đức Chúa Trời và được vào Nước Thiên đàng. Ước mong mỗi chúng ta đều kinh nghiệm sự tái sinh thật và sống xứng đáng với ơn gọi cao quý này.