Samuên là ai trong Kinh Thánh?

Trong bức tranh lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời, một số nhân vật đứng như những cột mốc chuyển giao, đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên và mở ra một chương mới. Samuên chính là một nhân vật như vậy. Ông không chỉ là vị quan xét cuối cùng, mà còn là vị tiên tri đầu tiên theo nghĩa đặc biệt, người đã xức dầu cho hai vị vua đầu tiên của Y-sơ-ra-ên. Cuộc đời và chức vụ của Samuên được ghi lại trong hai sách mang tên ông (1 & 2 Samuên) mở ra cánh cửa hiểu biết về ý muốn của Đức Chúa Trời trong một giai đoạn hỗn loạn và biến động của dân tộc Y-sơ-ra-ên.

Samuên bắt đầu từ một lời cầu nguyện trong nước mắt. Mẹ ông, An-ne (Hannah), là một người đàn bà son sẻ, bị hành hạ và chế nhạo bởi kẻ thù của bà (1 Samuên 1:6). Trong nỗi đau đớn, bà đã đến trước mặt Đức Giê-hô-va tại đền tạm ở Si-lô và “cầu nguyện thầm… chỉ môi mấp máy, còn tiếng thì không nghe” (1 Samuên 1:13). Lời cầu nguyện của bà không phải là sự than vãn thuần túy, mà là một lời khấn nguyện (vow) nghiêm túc: “Ôi Đức Giê-hô-va vạn quân! Nếu Chúa đoái xem nỗi sầu khổ của con đòi Chúa, nhớ lại chẳng quên con đòi Chúa, và ban cho con đòi Chúa một đứa con trai, thì tôi sẽ phú dâng nó trọn đời cho Đức Giê-hô-va, và dao cạo sẽ chẳng đưa ngang qua đầu nó” (1 Samuên 1:11).

Tên “Samuên” (שְׁמוּאֵל - *Shmu'el*) chính là một chứng tích của đức tin. Có hai cách giải thích về ý nghĩa tên này: “Tên của Ngài là Đức Chúa Trời” (Shem-El) hoặc “Tôi đã cầu xin Ngài” (Sha’ul me-El). An-ne giải thích: “Tôi đã cầu xin nó nơi Đức Giê-hô-va” (1 Samuên 1:20). Mỗi lần gọi tên Samuên, bà nhắc nhở chính mình và mọi người rằng đây là đứa con của sự đáp lời cầu nguyện. Điều này dạy chúng ta bài học sâu sắc đầu tiên: Đức Chúa Trời thường dùng những khởi đầu trong đau khổ và lời cầu nguyện chân thành để tạo nên những công cụ vĩ đại cho chương trình của Ngài. Samuên là kết quả của một tấm lòng tan vỡ dâng lên cho Chúa, và chính ông sau này trở thành người lắng nghe và truyền đạt tiếng phán của Đức Chúa Trời.

Giữ khấn nguyện, An-ne dâng Samuên cho Đức Chúa Trời sau khi cai sữa. Cậu bé Samuên bắt đầu phục vụ dưới sự dẫn dắt của thầy tế lễ Hê-li tại Si-lô (1 Samuên 1:24-28). Trong bối cảnh thuộc linh suy đồi khi “lời của Đức Giê-hô-va lấy làm hiếm hoi” và “chẳng có sự hiện thấy gì cả” (1 Samuên 3:1), Đức Chúa Trời đã chọn gọi một cậu bé.

Phần Kinh Thánh trong 1 Samuên chương 3 là then chốt để hiểu về căn tính và chức vụ của Samuên. Khi tiếng Chúa gọi, Samuên tưởng là Hê-li. Sau ba lần, nhờ sự hướng dẫn của Hê-li, Samuên đã đáp lại bằng câu nói bất hủ: “Hãy nói, kẻ tôi tớ Ngài đương nghe” (1 Samuên 3:10). Cụm từ “kẻ tôi tớ Ngài” (עַבְדְּךָ - *‘avdecha*) thể hiện thái độ hoàn toàn thuận phục và sẵn sàng. Động từ “nghe” (שֹׁמֵעַ - *shomea*) không chỉ là nghe âm thanh, mà hàm ý lắng nghe để vâng theo.

Sứ điệp đầu tiên Samuên nhận được là một sứ điệp phán xét nghiêm khắc dành cho nhà Hê-li (1 Samuên 3:11-14). Sáng hôm sau, dù sợ hãi, cậu bé Samuên đã trung thực thuật lại mọi lời cho Hê-li, không giấu giếm điều gì (câu 18). Hành động này thiết lập một đặc tính then chốt của Samuên suốt đời: Ông là người trung thành truyền đạt mọi lời của Đức Chúa Trời, dù đó là lời phán xét hay hứa ban, dù cho người nghe có quyền thế hay thấp hèn. Từ đó, “Đức Giê-hô-va ở cùng người, chẳng để một lời nào của người sa xuống đất. Cả Y-sơ-ra-ên… đều biết rằng Samuên được xác chứng là tiên tri của Đức Giê-hô-va” (1 Samuên 3:19-20).

Samuên là một nhân vật chuyển tiếp, mang trên mình ba chức vụ quan trọng:

1. Vị Quan Xét Cuối Cùng: Samuên “xét đoán Y-sơ-ra-ên trọn đời mình” (1 Samuên 7:15). Ông đi tuần khắp các thành để lãnh đạo và xét xử dân chúng (1 Samuên 7:16-17). Khác với các quan xét trước thường là các anh hùng quân sự, Samuên nổi bật với chức vụ thuộc linh, cầu thay và lãnh đạo bằng lời tiên tri.

2. Nhà Tiên Tri Đầu Tiên của Chế Độ Tiên Tri: Sách Công Vụ 3:24 và 13:20 xác nhận điều này. Samuên đã thiết lập “trường tiên tri” (1 Samuên 10:5, 19:20), đào tạo một lớp người mới để tôn cao Đức Chúa Trời qua sự thờ phượng và tiên tri. Ông là khuôn mẫu cho chức vụ tiên tri sau này: đứng trước mặt vua để nói lời Chúa, can gián tội lỗi, và dẫn dắt dân sự trở lại với giao ước.

3. Người Xức Dầu Cho Vua: Đây là vai trò mang tính bước ngoặt. Khi dân Y-sơ-ra-ên đòi hỏi một vị vua “như các dân tộc khác” (1 Samuên 8:5), Samuên đã buồn rầu và cầu nguyện. Đức Chúa Trời phán với ông rằng dân chúng không từ chối Samuên, mà từ chối chính Đức Chúa Trời (1 Samuên 8:7). Dù vậy, Samuên vẫn vâng lời Chúa. Ông đã xức dầu (מָשַׁח - *mashach*) cho Sau-lơ, người Bên-gia-min, trở thành vị vua đầu tiên (1 Samuên 10:1). Sau đó, khi Sau-lơ bị Đức Chúa Trời từ bỏ vì sự bất tuân, chính Samuên, trong đau buồn, đã được Chúa sai đi xức dầu cho Đa-vít, con trai Gie-sê, tại Bết-lê-hem (1 Samuên 16:13). Hành động xức dầu này biệt riêng người được chọn cho chức vụ và ban Thánh Linh của Chúa đến trên họ.

Trong bài giảng từ biệt của mình (1 Samuên chương 12), Samuên đưa ra một lời biện hộ mạnh mẽ cho sự chính trực của đời mình: “Nầy, tôi đây; hãy làm chứng về tôi… Có tôi đã lấy cắp bò lừa của ai chăng? Có tôi đã ức hiếp ai chăng? Có tôi đã nhận của hối lộ của ai chăng?” (1 Samuên 12:3). Dân sự công nhận ông vô tội. Ông nhắc họ về lịch sử cứu rỗi và sự trung tín của Đức Chúa Trời, đồng thời cảnh báo họ về hậu quả của sự bất trung.

Tuy nhiên, cuộc đời Samuên cũng có một nỗi đau: sự thất bại của các con trai ông. Hai con trai Samuên là Giô-ên và A-bi-gia “chẳng noi theo gương của cha” mà tham lam, nhận hối lộ, và làm cong vạy sự công bình (1 Samuên 8:1-3). Đây là một nghịch lý đau lòng: người lãnh đạo thuộc linh vĩ đại lại không thể dẫn dắt chính gia đình mình. Điều này không hẳn là lỗi hoàn toàn của Samuên (vì các con trai trưởng thành phải chịu trách nhiệm cá nhân), nhưng nó để lại bài học cảnh tỉnh: Chức vụ thành công bên ngoài không đảm bảo cho sự thành công trong gia đình. Sự dạy dỗ, cầu nguyện và nêu gương phải được ưu tiên hàng đầu.

Cuộc đời Samuên không chỉ là một câu chuyện lịch sử, mà là một kho tàng bài học thuộc linh cho mỗi chúng ta:

1. Quyền Năng Của Lời Cầu Nguyện Của Mẹ/Cha: Đời sống thuộc linh của Samuên bắt nguồn từ lời cầu nguyện trong đau khổ và lời khấn nguyện dâng con của An-ne. Các bậc cha mẹ Cơ Đốc hãy noi gương An-ne, cầu nguyện dâng con cái mình cho Chúa ngay từ khi chúng còn nhỏ, và tin cậy rằng Chúa có kế hoạch lớn lao cho chúng.

2. Thái Độ “Kẻ Tôi Tớ Đương Nghe”: Trong một thế giới ồn ào, chúng ta được kêu gọi rèn luyện “tai thuộc linh” để nhận biết tiếng Chúa. Hãy thường xuyên tĩnh lặng trước mặt Chúa, với Kinh Thánh mở ra, và thưa với Ngài: “Xin Chúa phán, con đang lắng nghe.”

3. Trung Thành Truyền Đạt Lời Chúa: Dù là trong chứng đạo, giảng dạy hay khuyên bảo, chúng ta được gọi để nói ra “cả lời của Đức Chúa Trời” (Công Vụ 20:27), không thêm bớt, không làm dịu đi sứ điệp khó nghe về tội lỗi và phán xét, cũng không giấu giếm lời hứa về ân điển và hy vọng.

4. Vâng Phục Trong Sự Thất Vọng: Samuên đã vâng lời Chúa và xức dầu cho Sau-lơ dù biết trước đó không phải ý tốt nhất của Chúa cho dân sự. Đôi khi chúng ta phải vâng lời Chúa trong những tình huống khó hiểu, tin rằng sự vâng phục của chúng ta là một phần trong chương trình lớn hơn của Ngài.

5. Ưu Tiên Gia Đình Trong Chức Vụ: Câu chuyện về các con trai Samuên nhắc nhở những người lãnh đạo thuộc linh, những người làm cha mẹ: đừng vì công việc Chúa mà sao nhãng trách nhiệm dạy dỗ, yêu thương và nêu gương cho con cái mình. Gia đình là hội thánh đầu tiên.

Samuên kết thúc cuộc đời mình được cả dân Y-sơ-ra-ên thương tiếc và chôn cất tại Ra-ma, quê hương ông (1 Samuên 25:1). Di sản ông để lại không phải là một đế chế hay một công trình vĩ đại, mà là một tấm gương về sự trung tín với tiếng gọi của Đức Chúa Trời từ thuở ấu thơ cho đến lúc tuổi già. Ông là cầu nối giữa thời kỳ hỗn mang của các quan xét và thời kỳ quân chủ đầy rủi ro. Ông chỉ cho dân sự thấy rằng một vị vua loài người không bao giờ thay thế được Vua trên hết là Đức Giê-hô-va.

Samuên dạy chúng ta rằng, trong mọi giai đoạn của lịch sử, Đức Chúa Trời vẫn đang tìm kiếm những con người có tấm lòng sẵn sàng thưa rằng: “Hãy nói, kẻ tôi tớ Ngài đương nghe.” Khi chúng ta học lắng nghe và vâng theo Lời Ngài, dù trong chức vụ lớn lao hay đời sống thầm lặng, chúng ta cũng đang góp phần vào câu chuyện cứu chuộc vĩ đại của Đức Chúa Trời, hướng về Đấng Christ, Vua Muôn Vua, Đấng được xức dầu bởi Thánh Linh cách trọn vẹn và đời đời.