Giô-sép Có Kết Hôn Trước Ma-ri Không?
Trong hành trình nghiên cứu về gia đình trần thế của Chúa Giê-xu, một câu hỏi thường được đặt ra là liệu Giô-sép, người cha nuôi trung tín của Chúa, có phải là một goá phụ đã có con từ cuộc hôn nhân trước khi kết hôn với Ma-ri hay không. Câu hỏi này không chỉ liên quan đến lịch sử gia đình, mà còn chạm đến cách hiểu về các "anh em" của Chúa Giê-xu được nhắc đến trong Tân Ước. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh, ngôn ngữ gốc, bối cảnh văn hoá Do Thái và các quan điểm thần học để tìm kiếm câu trả lời đầy đủ và chính xác nhất.
Kinh Thánh không trực tiếp ghi chép về cuộc đời của Giô-sép trước khi đính hôn với Ma-ri. Tuy nhiên, chúng ta có thể tìm thấy manh mối qua những đoạn mô tả về gia đình Chúa Giê-xu.
1. Các "Anh Em" Của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 13:55-56; Mác 6:3):
"Có phải con người đó là con người thợ mộc chăng? Mẹ người có phải là Ma-ri, và anh em người là Gia-cơ, Giô-sép, Si-môn, Giu-đe chăng? Chị em người đều ở giữa chúng ta chăng?" (Ma-thi-ơ 13:55-56).
"Có phải người là thợ mộc, con trai Ma-ri, anh em của Gia-cơ, Giô-sê, Giu-đe, và Si-môn chăng? Chị em người đây chẳng phải ở giữa chúng ta chăng?" (Mác 6:3).
Đây là những câu Kinh Thánh then chốt. Từ "anh em" trong tiếng Hy Lạp là "adelphos" (ἀδελφός) và "chị em" là "adelphe" (ἀδελφή). Trong tiếng Hy Lạp Koinē (ngôn ngữ phổ thông của Tân Ước), từ này có thể chỉ anh chị em ruột, nhưng cũng có thể chỉ anh em họ hoặc người bà con thân thiết. Cách dùng này phản ánh cách diễn đạt của tiếng Hê-bơ-rơ "ach" (אָח), một từ rộng nghĩa thường dùng trong Cựu Ước (ví dụ: Áp-ra-ham gọi Lót là "anh em" trong Sáng Thế Ký 14:14, dù Lót là cháu). Do đó, không thể kết luận ngay từ ngữ "adelphos" ở đây phải là anh em ruột.
2. Sự Vắng Mặt Của Giô-sép Trong Các Sự Kiện Quan Trọng Sau Này:
Giô-sép không được nhắc đến trong chức vụ công khai của Chúa Giê-xu, trong khi Ma-ri và các "anh em" thì có (ví dụ: Giăng 2:12, Ma-thi-ơ 12:46, Giăng 7:3-5). Điều này gợi ý rằng Giô-sép có thể đã qua đời. Nếu ông đã cao tuổi hơn Ma-ri đáng kể (một giả thuyết từ truyền thuyết), điều này có thể phù hợp với lý thuyết ông đã có một gia đình trước đó.
3. Lời Trối Của Chúa Giê-xu Trên Thập Tự Giá (Giăng 19:26-27):
"Đức Chúa Jêsus thấy mẹ mình và môn đồ Ngài yêu đứng gần người, thì nói cùng mẹ rằng: Hỡi đàn bà kia, đó là con của ngươi! Đoạn, Ngài lại phán cùng môn đồ rằng: Đó là mẹ ngươi! Bắt đầu từ đó, môn đồ ấy rước người về nhà mình."
Nếu Ma-ri còn những người con ruột khác (các "anh em" của Chúa Giê-xu), theo phong tục Do Thái, trách nhiệm chăm sóc bà sẽ thuộc về người con trai trưởng kế tiếp. Việc Chúa Giê-xu giao phó Ma-ri cho Giăng, môn đồ Ngài yêu, là một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy các "anh em" được nhắc đến có thể không phải là con ruột của Ma-ri, và do đó, có thể là con của Giô-sép từ cuộc hôn nhân trước.
1. Truyền Thống Của Hội Thánh Đông Phương & Các Giáo Phụ:
Một số giáo phụ Hội Thánh đầu tiên (như Hegesippus, Eusebius) và truyền thống Chính Thống Giáo Đông Phương ủng hộ quan điểm Giô-sép là một góa phụ già, và những "anh em" này là con ông từ cuộc hôn nhân trước. Họ được gọi là "anh em của Chúa" (Desposynoi). Quan điểm này bảo vệ sự đồng trinh trọn đời của Ma-ri (được một số truyền thống tin nhận) trong khi vẫn giải thích được những nhân vật có tên trong Kinh Thánh.
2. Quan Điểm Của Tin Lành:
Nhiều nhà thần học Tin Lành, trong khi không nhất thiết tin vào sự đồng trinh trọn đời của Ma-ri, lại thấy giả thuyết Giô-sép có gia đình trước là hợp lý dựa trên phân tích ngữ cảnh Kinh Thánh nêu trên. Tuy nhiên, cũng có những học giả Tin Lành cho rằng các "anh em" này chính là con ruột của Giô-sép và Ma-ri, sinh ra sau khi Chúa Giê-xu ra đời, dựa trên nghĩa thông thường của từ "adelphos" và câu Kinh Thánh Ma-thi-ơ 1:25 nói Giô-sép "không hề nhận biết [Ma-ri] cho đến khi người sanh một con trai". Từ "cho đến khi" (tiếng Hy Lạp: "heōs ou") trong cách diễn đạt Do Thái không nhất thiết ngụ ý về một sự thay đổi sau đó, nhưng nó cũng không phủ nhận khả năng đó.
Để hiểu sâu hơn, chúng ta cần so sánh:
- Adelphos trong Tân Ước: Thường chỉ anh em ruột (như Phê-rơ và Anh-rê). Tuy nhiên, trong khải thị của Chúa Giê-xu về sự sống lại, Ngài phán người Sa-đu-sê rằng trong sự sống lại, người ta "không cưới vợ, không lấy chồng, nhưng giống như các thiên sứ trên trời vậy" (Ma-thi-ơ 22:30). Điều này cho thấy mối quan hệ thuộc linh ("anh em trong Chúa") là quan trọng hơn.
- Từ "Anepsios" (ἀνεψιός) - Anh Em Họ: Tân Ước có một từ riêng để chỉ "anh em họ" được dùng trong Cô-lô-se 4:10 (Maác, anh em họ của Ba-na-ba). Việc các tác giả Phúc Âm không dùng anepsios mà dùng adelphos khi nói về Gia-cơ và Giô-sê có thể nghiêng về khả năng họ là anh em ruột (dù ruột với nhau, không nhất thiết là con của Ma-ri).
Sự phức tạp của ngôn ngữ khiến chúng ta không thể có kết luận ngữ pháp dứt khoát. Do đó, bối cảnh văn hóa và thần học rộng hơn phải được xem xét.
Dù kết luận cuối cùng về thân thế của Giô-sép có thể còn tranh luận, bài học thuộc linh và ứng dụng từ chủ đề này là rõ ràng và quý giá:
1. Vẻ Đẹp Của Gia Đình Được Chúa Dựng Nên:
Gia đình của Chúa Giê-xu trên đất, dù được cấu thành theo cách nào, cũng là một gia đình "chắp vá". Đó có thể là một người cha nuôi, một người mẹ đồng trinh, và những người con có thể là con riêng. Điều này cho chúng ta niềm hy vọng lớn lao: Chúa có thể và luôn sử dụng những gia đình không hoàn hảo, có hoàn cảnh phức tạp, để trở thành môi trường nuôi dưỡng và bảo vệ những mục đích thiêng liêng của Ngài. Gia đình không phải là sự hoàn hảo về hình thức, mà là sự trung tín trong tình yêu thương và sự vâng phục ý Chúa.
2. Bài Học Về Sự Trung Tín Và Công Bình Của Giô-sép:
Dù có là góa phụ hay không, Giô-sép đã hiện lên là một người "công bình" (Ma-thi-ơ 1:19). Ông trung tín trong sự vâng lời thiên sứ, yêu thương và bảo vệ Ma-ri, chăm sóc Con Trẻ Giê-xu như con đẻ của mình. Ông là hình mẫu tuyệt vời về người chồng, người cha tin kính, sẵn sàng hy sinh danh tiếng và cuộc sống yên ổn để vâng theo ý muốn Đức Chúa Trời. Sự trung tín trong vai trò dưỡng phụ của ông dạy chúng ta về trách nhiệm và tình yêu thương vô điều kiện trong gia đình.
3. Chấp Nhận Những Điều Chưa Được Mặc Khải Rõ Ràng:
Kinh Thánh không trả lời mọi chi tiết tò mò của chúng ta. Sự im lặng của Kinh Thánh về quá khứ của Giô-sép nhắc nhở chúng ta tập trung vào những lẽ thật trung tâm đã được mặc khải rõ ràng: Chúa Giê-xu là Con Đức Chúa Trời, được sinh bởi nữ đồng trinh Ma-ri, chịu chết và sống lại vì tội lỗi chúng ta. Đức tin của chúng ta đặt trên nền tảng đó, không phải trên những chi tiết phụ mà Kinh Thánh không nhấn mạnh.
4. Tình Anh Em Thuộc Linh Là Quan Trọng Nhất:
Cuộc tranh luận về "anh em ruột" hay "anh em họ" cuối cùng dẫn chúng ta đến một chân lý lớn hơn: Chúa Giê-xu chính là Anh Cả của một gia đình thuộc linh rộng lớn (Rô-ma 8:29). Ngài phán: "Ai làm theo ý muốn Đức Chúa Trời ta, thì người đó là anh em, chị em ta, và mẹ ta vậy" (Mác 3:35). Mối quan hệ trong huyết Chúa còn bền chặt và vĩnh cửu hơn cả quan hệ huyết thống trần gian.
Vậy, Giô-sép có kết hôn trước Ma-ri không? Kinh Thánh không tuyên bố dứt khoát. Dựa trên phân tích ngôn ngữ, bối cảnh, và truyền thống Hội Thánh đầu tiên, giả thuyết cho rằng Giô-sép là một góa phụ có con trước khi đến với Ma-ri là một giả thuyết hợp lý và có cơ sở, giúp giải thích nhất quán sự hiện diện của các "anh em" Chúa Giê-xu và việc Ngài giao phó Ma-ri cho Giăng. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thừa nhận rằng giả thuyết cho rằng đó là các em ruột sinh ra sau Chúa Giê-xu cũng có lập luận từ ngữ nghĩa.
Điều quan trọng hơn cả không phải là cấu trúc gia đình theo nghĩa đen, mà là bức tranh về sự vâng lời, yêu thương và chăm sóc mà Giô-sép và Ma-ri đã tạo nên dưới sự dẫn dắt của Đức Chúa Trời. Gia đình Na-xa-rét ấy, dưới sự dưỡng dục của một người cha trung tín và một người mẹ tin kính, đã trở thành môi trường hoàn hảo để "Con Trẻ... lớn lên, mạnh mẽ, được đầy dẫy sự khôn ngoan, và ơn Đức Chúa Trời ngự trên Ngài" (Lu-ca 2:40).
Cuối cùng, sự tập trung của chúng ta phải đặt vào Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, Đấng Cứu Rỗi duy nhất. Gia đình trần thế của Ngài là một phần của sự nhục hóa đầy lạ lùng, nhưng chính Ngài mới là trung tâm của lịch sử cứu rỗi và của đức tin chúng ta ngày nay.