Đê-mê-triu Trong Kinh Thánh
Trong hành trình tìm hiểu Kinh Thánh, chúng ta thường bắt gặp những nhân vật mang tên giống nhau nhưng tồn tại trong những bối cảnh, thời đại và ý nghĩa hoàn toàn khác biệt. Một trong những cái tên như vậy là Đê-mê-triu. Tên này xuất hiện trong Tân Ước, và điều thú vị là có ít nhất hai nhân vật quan trọng mang tên này, mỗi người đại diện cho một thế lực, một nguyên tắc thuộc linh đối nghịch nhau. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát kỹ lưỡng từng nhân vật Đê-mê-triu dưới ánh sáng của Lời Chúa, phân tích bối cảnh lịch sử, ý nghĩa từ nguyên Hy Lạp, và rút ra những bài học thực tiễn, sống động cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Danh xưng “Đê-mê-triu” (Δημήτριος, Dēmētrios) có nguồn gốc từ thần thoại Hy Lạp, là tên của vị thần nông nghiệp và mùa màng Demeter. Trong thế giới Hy-La, đây là một cái tên phổ biến. Kinh Thánh Tân Ước đề cập đến ít nhất hai người tên Đê-mê-triu, và việc phân biệt họ là bước đầu tiên then chốt:
1. Đê-mê-triu - Người thợ bạc ở thành Ê-phê-sô: Được nhắc đến trong Công vụ các Sứ đồ đoạn 19. Ông là nguyên nhân chính dẫn đến cuộc bạo loạn lớn nhằm chống lại sứ đồ Phao-lô và đạo Tin Lành.
2. Đê-mê-triu - Tín hữu được Sứ đồ Giăng khen ngợi: Được nhắc đến trong Thư tín thứ ba của Giăng (3 Giăng câu 12). Ông là gương mẫu của một Cơ Đốc nhân chân chính, được làm chứng tốt bởi mọi người và bởi chính lẽ thật.
Đây là nhân vật được mô tả chi tiết nhất, xuất hiện trong một trong những sự kiện sóng gió nhất trong sách Công vụ.
A. Bối Cảnh Lịch Sử & Kinh Tế:
Thành Ê-phê-sô lúc bấy giờ là một trong những đô thị lớn nhất của Đế chế La Mã, nổi tiếng với đền thờ nữ thần Ác-tê-mích (Artemis) – một trong bảy kỳ quan thế giới cổ đại. Việc thờ cúng nữ thần này không chỉ là hoạt động tôn giáo mà còn là một ngành công nghiệp khổng lồ. Các thợ thủ công, đặc biệt là thợ bạc, sống bằng nghề chế tác và bán các “miếu nhỏ bằng bạc giống như cái đền thờ nữ thần Ác-tê-mích” (Công vụ 19:24) cho khách hành hương từ khắp nơi đổ về.
B. Phân Tích Sự Kiện & Động Cơ:
Sứ đồ Phao-lô rao giảng Tin Lành tại Ê-phê-sô với quyền năng lớn (Công vụ 19:11-20). Lời rao giảng về “Chúa… chẳng phải bởi tay người ta làm ra” (Công vụ 17:24) đã đánh trực tiếp vào hệ thống thờ hình tượng. Khi nhiều người tin Chúa và từ bỏ thần tượng, nhu cầu về các miếu bạc giảm sút nghiêm trọng.
Đê-mê-triu, với tư cách là một “người thợ bạc làm khám nữ thần Ác-tê-mích bằng bạc, và các thợ đó được một mối lợi lớn” (Công vụ 19:24), đã nhìn thấy mối đe dọa trực tiếp đến công việc làm ăn và danh vọng của mình. Ông đã tập hợp các thợ cùng nghề và đưa ra một bài diễn văn đầy tính kích động:
“Hỡi bạn ta, các ngươi biết sự thịnh vượng của chúng ta sanh bởi nghề này. Các ngươi cũng thấy và nghe rằng chẳng những tại thành Ê-phê-sô thôi, gần khắp cả cõi A-si, người Phao-lô này đã khuyên dỗ và dắt dây lắm kẻ, mà nói rằng thần nào bởi tay người ta làm ra, thì chẳng phải là thần. Số là chẳng những nghề của chúng ta phải bị người ta khinh dể đâu, nhưng đền thờ của đại nữ thần Ác-tê-mích cũng sẽ bị xem như hư không, và nữ thần mà cả cõi A-si và thế gian thờ lạy, cũng sẽ bị truất mất sự tôn trọng vinh hiển mình.” (Công vụ 19:25-27)
Lời nói của Đê-mê-triu là một hỗn hợp khéo léo giữa lợi ích kinh tế (“sự thịnh vượng của chúng ta”), lòng sùng đạo giả hiệu (“nữ thần… bị truất mất sự tôn trọng”) và tinh thần dân tộc/chủ nghĩa địa phương. Ông đã biến một cuộc xung đột về kinh tế và tư tưởng thành một cuộc khủng hoảng tôn giáo và xã hội, kích động đám đông dẫn đến một cuộc hỗn loạn kéo dài hàng giờ (c. 29, 32).
C. Bài Học Thuộc Linh:
1. Sự Xung Đột Giữa Vương Quốc Đức Chúa Trời và Vương Quốc Thế Gian: Đê-mê-triu đại diện cho hệ thống thế gian được xây dựng trên lợi nhuận, thần tượng và danh vọng. Tin Lành của Chúa Giê-xu Christ, với lẽ thật tuyệt đối và độc tôn, chắc chắn sẽ đối đầu và làm lung lay những hệ thống này. Sự kiện này minh họa rõ ràng lời Chúa Giê-xu phán: “Các ngươi không thuộc về thế gian… vì vậy thế gian ghét các ngươi” (Giăng 15:19).
2. Động Cơ Giấu Mặt Sau Lời Nói Tôn Giáo: Đê-mê-triu dùng ngôn ngữ tôn giáo (“vinh hiển của nữ thần”) để che đậy động cơ thực sự là tiền bạc và quyền lợi cá nhân. Đây là lời cảnh tỉnh cho mọi thời đại về việc xét đoán những lời lẽ “tâm linh” cao đẹp bằng hành động và kết quả thực tế (Ma-thi-ơ 7:15-20).
3. Sức Mạnh của Đám Đông Bị Dẫn Dắt Sai Lầm: Cuộc bạo loạn cho thấy sự nguy hiểm của một đám đông thiếu hiểu biết, dễ bị kích động bởi thông tin sai lệch và lợi ích nhóm. Cơ Đốc nhân được kêu gọi phải có tâm trạng thuộc linh sáng suốt, “chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến từ Đức Chúa Trời chăng” (1 Giăng 4:1).
Trong bức thư ngắn gửi cho Gai-út, Sứ đồ Giăng đề cập đến một Đê-mê-triu hoàn toàn khác:
“Ai nấy đều làm chứng tốt về Đê-mê-triu, và chính lẽ thật cũng làm chứng nữa; chúng ta cũng làm chứng, và anh biết rằng sự làm chứng của chúng ta là thật.” (3 Giăng 12)
A. Phân Tích Lời Chứng Ba Lần:
Sứ đồ Giăng đưa ra một lời chứng hùng hồn và đáng tin cậy về Đê-mê-triu từ ba nguồn:
1. “Ai nấy” (πάντες, pantes): Chứng cớ từ cộng đồng. Ông là người có đời sống công khai, nhất quán, đến nỗi mọi người chung quanh – có lẽ cả trong và ngoài Hội thánh – đều phải công nhận nhân cách và phẩm hạnh tốt đẹp của ông. Điều này ứng nghiệm lời dạy: “Hãy ăn ở ngay lành trước mặt mọi người” (Rô-ma 12:17).
2. “Chính lẽ thật” (αὐτὴ ἡ ἀλήθεια, autē hē alētheia): Đây là điểm nhấn thần học sâu sắc. “Lẽ thật” ở đây vừa chỉ về Đức Chúa Giê-xu Christ (Giăng 14:6), vừa chỉ về Lời của Ngài (Giăng 17:17). Đời sống của Đê-mê-triu phù hợp, tương ứng và được Lẽ Thật xác nhận. Ông sống trong sự vâng phục Lời Chúa, nên chính Ngài làm chứng cho ông.
3. “Chúng ta” (Sứ đồ Giăng và các trưởng lão): Chứng cớ từ những người lãnh đạo thuộc linh trưởng thành, có thẩm quyền. Sự đồng thuận từ nhiều góc độ (cộng đồng, lẽ thật, lãnh đạo) khiến lời chứng này trở nên không thể chối cãi.
B. Ý Nghĩa Trong Bối Cảnh Thư Tín:
Thư 3 Giăng được viết trong bối cảnh có sự tranh chấp về quyền lãnh đạo. Đối lập với Đê-mê-triu là Đi-ô-trép – kẻ “ham làm đầu”, không tiếp đón các giáo sư lưu động, và nói xấu Sứ đồ (3 Giăng 9-10). Việc Giăng giới thiệu Đê-mê-triu có thể nhằm mục đích:
- Khuyến khích Gai-út tiếp tục đón tiếp và hỗ trợ các anh em truyền giáo (điều Đi-ô-trép ngăn cản).
- Đưa ra một hình mẫu lãnh đạo thuộc linh đích thực trái ngược với Đi-ô-trép. Lãnh đạo thật không phải ở chỗ “ham làm đầu” mà ở chỗ được lẽ thật và cộng đồng làm chứng.
Từ hai hình ảnh trái ngược của Đê-mê-triu, chúng ta rút ra những bài học vô cùng quý báu:
A. Kiểm Tra Động Cơ Của Chính Mình:
Hãy tự hỏi: Liệu có khi nào tôi, như Đê-mê-triu thợ bạc, dùng những lý do “tôn giáo”, “bảo vệ truyền thống” hay “bênh vực đức tin” để che đậy cho lòng tham lợi, sự ghen tị, mong muốn được công nhận, hay bảo vệ “miếng cơm manh áo” tinh thần của mình? Chúa muốn chúng ta phục vụ Ngài với “lòng yêu thương, bởi đức tin trong sạch” (1 Ti-mô-thê 1:5).
B. Xây Dựng Một Đời Sống Được “Ba Lần Làm Chứng”:
Mỗi chúng ta nên phấn đấu để trở thành một “Đê-mê-triu thứ hai”.
- Làm chứng bởi “Ai nấy”: Sống liêm chính, yêu thương, đáng tin cậy tại nơi làm việc, trong gia đình, với láng giềng. Để người ngoại cũng phải thừa nhận phẩm chất Cơ Đốc nơi chúng ta (1 Phi-e-rơ 2:12).
- Làm chứng bởi “Lẽ thật”: Gắn bó mật thiết với Lời Chúa và chính Chúa Giê-xu. Để đời sống chúng ta là hiện thân của Lẽ Thật, được Chúa Thánh Linh cáo trách và xác nhận.
- Làm chứng bởi “Các anh em trưởng thành”: Sống trong sự kết nối và gắn bó với Hội Thánh địa phương, để các anh chị em thuộc linh có thể nhìn thấy và làm chứng cho sự tăng trưởng của chúng ta.
C. Đối Diện Với Sự Chống Đối Cách Khôn Ngoan:
Khi đối diện với những làn sóng chống đối vì đức tin (như Phao-lô đã đối diện với Đê-mê-triu thứ nhất), chúng ta học theo gương của Phao-lô: không khiêu khích bạo lực, nhưng cũng không sợ hãi rút lui cách hèn nhát. Đôi khi, như trong câu chuyện ở Ê-phê-sô, Chúa dùng chính những nhà cầm quyền ngoại đạo (viên quan thơ ký – Công vụ 19:35-41) để bảo vệ công việc Ngài. Chúng ta cần khôn ngoan như con rắn, đơn sơ như chim bồ câu (Ma-thi-ơ 10:16), và luôn tin cậy vào sự cai trị tối cao của Đức Chúa Trời.
Hai nhân vật Đê-mê-triu trong Kinh Thánh như hai tấm gương đặt cạnh nhau: một phản chiếu hình ảnh của thế gian với những hệ lụy của lòng tham, sự giả hình và sức phá hoại của nó; một phản chiếu hình ảnh của một tín hữu chân chính, được Lẽ Thật và tình yêu thương bao phủ. Câu chuyện của họ chất vấn mỗi chúng ta: Chúng ta đang giống với Đê-mê-triu nào?
Lịch sử Hội Thánh và thế giới vẫn đang tiếp diễn những câu chuyện về “Đê-mê-triu”. Có những thế lực, hệ thống, và đôi khi chính trong lòng mỗi người, vẫn nổi lên chống nghịch Lẽ Thật vì lợi ích cá nhân. Nhưng đồng thời, Đức Chúa Trời cũng đang dấy lên những “Đê-mê-triu” trung tín, âm thầm sống và phục vụ, để qua họ, danh Ngài được cả sáng và Lẽ Thật được làm chứng.
Ước mong mỗi chúng ta, nhờ ân điển Chúa, ngày càng trở nên giống với Đê-mê-triu thứ hai, để đến cuối cuộc đời, chúng ta có thể nghe được lời làm chứng quý giá nhất: “Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm!” (Ma-thi-ơ 25:21).