Cơ Đốc nhân nên đối đãi thế nào với người mắc hội chứng Asperger?

Trong một thế giới đa dạng và phức tạp, Hội Thánh của Chúa Giê-xu Christ được kêu gọi để trở thành một cộng đồng của tình yêu thương, sự chấp nhận và ân điển. Giữa vòng chúng ta có những anh chị em với những trải nghiệm, tính cách và cách thức tương tác thế giới khác biệt, trong đó có những người mắc hội chứng Asperger (một dạng trong phổ tự kỷ chức năng cao). Là Cơ Đốc nhân, thái độ và cách hành xử của chúng ta phải bắt nguồn từ Lời Chúa chứ không chỉ từ kiến thức tâm lý xã hội thông thường. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát nền tảng Kinh Thánh để tìm ra nguyên tắc đời đời cho cách chúng ta đối đãi, yêu thương và hòa nhập những người anh chị em có hội chứng Asperger vào trong đời sống và sự vui hưởng Thân Thể Đấng Christ.

Trước khi đi vào các nguyên tắc thực hành, chúng ta phải thiết lập nền tảng thần học vững chắc. Sách Sáng-thế Ký 1:27 tuyên bố: “Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ.” Từ ngữ Hê-bơ-rơ cho “hình” (צֶלֶם, *tselem*) và “giống” (דְּמוּת, *demuth*) nói đến một sự tương đồng đại diện. Điều này có nghĩa, giá trị và phẩm giá cố hữu của mỗi con người không đến từ khả năng xã hội, trí tuệ cảm xúc, hay cách thức giao tiếp của họ, mà từ sự thật rằng họ mang trong mình *hình ảnh Đức Chúa Trời* (*Imago Dei*). Người mắc hội chứng Asperger, với cách não bộ hoạt động khác biệt, hoàn toàn mang trong mình hình ảnh thiêng liêng này. Họ không phải là “sản phẩm lỗi” hay “khiếm khuyết”, nhưng là một biểu hiện độc đáo và có chủ ý của sự sáng tạo của Đức Chúa Trời.

Thánh Vịnh 139 khẳng định mạnh mẽ chân lý này. Thi-thiên 139:13-14 chép: “Vì chính Chúa nắn nên tâm thần tôi, Dệt thành tôi trong lòng mẹ tôi. Tôi cảm tạ Chúa vì tôi được dựng nên cách đáng sợ lạ lùng. Công việc Chúa thật lạ lùng, lòng tôi biết rõ lắm.” Từ “dệt” (רָקַם, *raqam*) trong tiếng Hê-bơ-rơ gợi lên hình ảnh một tác phẩm thêu phức tạp, có chủ ý. Cách thần kinh phát triển của một người mắc Asperger cũng nằm trong sự “dệt may” tinh vi và có mục đích của Đấng Tạo Hóa. Sự khác biệt của họ là một phần trong kế hoạch nhiệm mầu của Ngài.

Chúa Giê-xu Christ, trung tâm của đức tin chúng ta, là hình mẫu tối cao trong việc đối xử với mọi người, đặc biệt là những người bị xã hội xa lánh hoặc hiểu lầm. Ngài không bao giờ vội vã phán xét dựa trên biểu hiện bên ngoài.

Hãy xem cách Chúa Giê-xu đối xử với người bị quỷ ám ở Ghê-ra-sê (Mác 5:1-20). Người này bị xã hội loại trừ, sống giữa mồ mả, có hành vi kỳ lạ và không thể giao tiếp bình thường. Xã hội thấy sự đáng sợ và xa lánh. Nhưng Chúa Giê-xu thấy một con người cần được giải cứu. Ngài chữa lành anh, và sau đó truyền lệnh: “Hãy về nhà ngươi, nơi bạn hữu ngươi, mà thuật lại cho họ điều lớn lao thể nào Chúa đã làm cho ngươi, và Ngài đã thương xót ngươi cách nào.” (câu 19). Chúa Giê-xu trao cho anh một sứ mệnh có ý nghĩa trong cộng đồng của mình. Tương tự, người mắc Asperger có thể có cách biểu đạt xã hội khác thường, nhưng họ có tiềm năng thuộc linh sâu sắc và có thể có những đóng góp độc đáo cho Hội Thánh nếu được chấp nhận và khích lệ.

Ngoài ra, Chúa Giê-xu đã chọn các môn đồ với nhiều tính cách khác nhau, thậm chí “khó ưa”. Phi-e-rơ hấp tấp nóng nảy, Tô-ma hay nghi ngờ. Ngài yêu thương họ, kiên nhẫn dạy dỗ họ, và sử dụng họ một cách quyền năng. Tình yêu của Ngài kiên nhẫn (μακροθυμία, makrothymia – mang nghĩa “chịu đựng lâu dài” trong tiếng Hy Lạp) và đầy ân điển.

1. Tình Yêu Thương Là Điều Ràng Buộc Trọn Vẹn (Cô-lô-se 3:14): Sứ đồ Phao-lô dạy: “Nhưng trên hết mọi sự đó, phải mặc lấy lòng yêu thương, vì là dây liên lạc của sự trọn lành.” Tình yêu thương (*αγάπη, agapē*) – tình yêu có chủ ý, hy sinh, tìm kiếm điều tốt nhất cho người khác – là chìa khóa. Tình yêu này không đòi hỏi người kia phải “dễ thương” hay “dễ gần” mới yêu. Nó chủ động tìm cách để kết nối và hiểu biết.

2. Yêu Thương Cách Khiêm Nhường Và Kiên Nhẫn (Ê-phê-sô 4:2): “Hãy khiêm nhường đến điều, mềm mại đến điều, nhịn nhục đến điều, lấy lòng thương yêu mà chìu nhau.” “Nhịn nhục” (μακροθυμία, *makrothymia*) – chính là sự kiên nhẫn lâu dài. Giao tiếp với người Asperger đôi khi đòi hỏi sự kiên nhẫn: kiên nhẫn lắng nghe mà không ngắt lời khi họ đang tập trung chia sẻ một chủ đề chuyên sâu; kiên nhẫn giải thích các quy tắc xã hội ngầm mà họ có thể không nhận ra; kiên nhẫn khi họ có thể nói thẳng, thiếu tế nhị. Sự “mềm mại” (πραΰτης, *prautēs*) nói đến thái độ dịu dàng, không dễ nổi nóng.

3. Khích Lệ Và Nâng Đỡ (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:11): “Vậy thì anh em hãy khuyên bảo nhau, gây dựng cho nhau, như anh em vẫn thường làm.” Người mắc Asperger thường nhận nhiều lời chỉ trích về những thiếu sót xã hội, dẫn đến tự ti, lo âu. Cơ Đốc nhân được kêu gọi để trở thành những người “gây dựng” (οἰκοδομέω, *oikodomeō* – xây dựng lên). Hãy chủ động khích lệ điểm mạnh của họ: sự trung thực, trí nhớ tốt, khả năng tập trung sâu, lòng trung thành, tư duy logic. Hãy tạo cơ hội để họ phục vụ theo sở trường (như công việc kỹ thuật, tổ chức, nghiên cứu Kinh Thánh chi tiết).

4. Chịu Lấy Nhau (Cô-lô-se 3:13): “Nếu một người trong anh em có sự tranh giành với kẻ khác, hãy nhường nhịn nhau. Tha thứ nhau như Chúa đã tha thứ anh em thể nào, thì anh em cũng phải tha thứ thể ấy.” “Chịu lấy nhau” (ἀνέχομαι, *anechomai*) có nghĩa là “mang lấy”, “chịu đựng lẫn nhau trong tình yêu”. Điều này thừa nhận rằng mọi người đều có những điểm “khó chịu” cần người khác chịu đựng. Có thể chúng ta cần chịu đựng sự trực tiếp thái quá của họ; và họ cũng cần chịu đựng sự thiếu rõ ràng, nhiều ẩn ý của chúng ta. Đó là sự tha thứ và nhường nhịn hai chiều.

5. Tôn Trọng Sự Khác Biệt Trong Thân Thể Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:14-26): Đoạn Kinh Thánh này là then chốt. Phao-lô so sánh Hội Thánh với một thân thể, có nhiều chi thể khác nhau. “Nếu cả thân đều là mắt, thì sự nghe ở đâu? Nếu cả thân đều là tai, thì sự ngửi ở đâu?” (câu 17). Người mắc Asperger có thể là “con mắt” – chi thể có cách nhìn và xử lý thông tin chi tiết, logic, nhưng có thể thiếu khả năng “nghe” cảm xúc một cách tự nhiên. Cơ Đốc nhân không nên khinh những chi thể “yếu đuối” hơn (câu 22) hay nói “ta chẳng cần ngươi” (câu 21). Trái lại, “anh em đều là thân của Đấng Christ, và là chi thể của thân, ai riêng phần nấy.” (câu 27). Sự đa dạng thần kinh là một phần của sự đa dạng trong Thân Thể, và mọi chi thể đều cần thiết.

1. Trong Giao Tiếp Cá Nhân: - Hãy Rõ Ràng và Trực Tiếp: Thay vì nói ẩn dụ, nói giảm nói tránh, hãy dùng ngôn ngữ rõ ràng. Ví dụ: thay vì “Anh có thể giúp tôi dọn dẹp được không?” (một lời đề nghị ngụ ý), hãy nói: “Tôi cần anh giúp tôi dọn dẹp bây giờ. Anh có sẵn lòng không?” - Chấp Nhận Sự Im Lặng hoặc Ít Giao Tiếp Mắt: Đừng ép buộc phải nhìn thẳng mắt, vì điều đó có thể gây khó chịu cực độ cho họ. Đừng cho rằng im lặng là thiếu quan tâm. - Tôn Trọng Sự Quan Tâm Đặc Biệt: Thay vì phủ nhận khi họ nói nhiều về một chủ đề hẹp, hãy lắng nghe và tìm cách kết nối chủ đề đó với đức tin hoặc cuộc sống. - Tránh Lời Nói Đùa Phức Tạp hoặc Mỉa Mai: Họ có thể hiểu theo nghĩa đen và bị tổn thương.

2. Trong Sinh Hoạt Hội Thánh: - Tạo Cấu Trúc Rõ Ràng: Cung cấp lịch trình chi tiết cho các buổi nhóm, trại hè. Sự bất ngờ về mặt xã hội có thể gây lo lắng. - Có Không Gian Yên Tĩnh: Trong các sự kiện ồn ào, nên có một phòng yên tĩnh để họ có thể “nạp lại năng lượng” khi bị quá tải giác quan (ánh sáng, âm thanh, đám đông). - Hướng Dẫn Xã Hội Cụ Thể: Có thể giải thích nhẹ nhàng các nghi thức xã hội trong Hội Thánh (như chào hỏi, cầu nguyện chung, tiệc thánh). - Lời Dạy Dỗ Phải Cụ Thể và Có Tính Ứng Dụng: Khi giảng về “yêu thương anh em”, hãy đưa ra ví dụ cụ thể về hành động, không chỉ cảm xúc. Người Asperger thường xuất sắc trong việc thực hiện tình yêu qua hành động cụ thể. - Môn Đồ Hóa và Tư Vấn: Cần sự kiên nhẫn và cụ thể. Sử dụng Kinh Thánh như một hướng dẫn logic và rõ ràng cho cuộc sống.

3. Trong Gia Đình Cơ Đốc: - Cha mẹ có con mắc Asperger cần sự hỗ trợ, không phải lời khuyên phán xét từ Hội Thánh. Hội Thánh nên là nơi họ tìm thấy sự nghỉ ngơi và được cầu thay. - Anh chị em trong Chúa nên tìm hiểu để hiểu và yêu thương đứa trẻ đó, coi chúng như một thành viên độc đáo của gia đình Đức Chúa Trời.

Hội chứng Asperker không phải là một lời nguyền hay sự trừng phạt, mà là một cách thức tồn tại khác biệt trong một thế giới sa ngã. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để phản chiếu tình yêu của Đấng Christ – một tình yêu đi vào thế giới của người khác, tìm kiếm để hiểu biết, và yêu thương họ bằng tình yêu hy sinh. Khi chúng ta học cách yêu thương, chấp nhận và hòa nhập những anh chị em có Asperger, chính chúng ta cũng được ban phước. Chúng ta học được tính chính trực, lòng trung thành, và một cách nhìn thế giới độc đáo mà họ mang lại. Hội Thánh chúng ta trở nên phong phú hơn, đa dạng hơn và phản ánh trung thực hơn về “muôn vạn người” sẽ tụ họp quanh ngôi Đức Chúa Trời (Khải-huyền 7:9).

Hãy nhớ lời Chúa trong 1 Phi-e-rơ 4:8: “Trước hết, hãy yêu thương nhau sốt sắng; vì sự yêu thương che đậy vô số tội lỗi.” Tình yêu thương (*agapē*) của Đấng Christ trong chúng ta có sức mạnh để “che đậy” – không phải bao phủ tội lỗi, nhưng bao phủ những sự vụng về, hiểu lầm và khác biệt, để chúng ta có thể cùng nhau lớn lên trong ân điển và sự hiểu biết Chúa.

Ước mong Hội Thánh của Chúa trở thành nơi an toàn nhất, yêu thương nhất và hiểu biết nhất cho mọi linh hồn, dù linh hồn ấy cư ngụ trong một bộ não hoạt động theo cách nào đi nữa. Vì trong Đấng Christ, “không còn phân biệt…” (Ga-la-ti 3:28), và mọi rào cản đều bị phá đổ bởi thập tự giá.