Kinh Thánh nói gì về trách nhiệm cá nhân?

Trong một thời đại mà xu hướng đổ lỗi cho hoàn cảnh, gia đình, xã hội hay thậm chí là Chúa ngày càng phổ biến, thì lẽ thật Kinh Thánh về trách nhiệm cá nhân lại càng trở nên cấp thiết và giải phóng. Đây không phải là một khái niệm đạo đức chung chung, mà là một nguyên lý thần học nền tảng, xuyên suốt từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền, gắn liền với bản tính con người, tội lỗi, sự cứu rỗi và mục đích của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát một cách có hệ thống lẽ dạy của Kinh Thánh về trách nhiệm cá nhân, giải nghĩa những từ ngữ then chốt trong nguyên bản, và đưa ra những áp dụng thiết thực cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân.

Ngay từ khởi đầu, trách nhiệm cá nhân đã được đan xen vào cấu trúc của sự sáng tạo. Con người được dựng nên giống hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng Thế Ký 1:27), và điều này bao hàm khả năng lựa chọn có ý thức và chịu trách nhiệm về những lựa chọn ấy. Đức Chúa Trời trao cho A-đam quyền cai quản (trách nhiệm quản lý) và một mạng lệnh rõ ràng: "Nhưng về cây biết điều thiện và điều ác thì chớ hề ăn đến; vì một mai ngươi ăn, chắc sẽ chết" (Sáng Thế Ký 2:17). Đây là một giao ước đơn giản, đặt trên cá nhân A-đam (và sau đó là Ê-va) trách nhiệm vâng lời.

Khi sự sa ngã xảy ra, chúng ta thấy ngay cơ chế đổ lỗi đầu tiên. A-đam đổ lỗi cho "người đàn bà mà Chúa đã để gần bên tôi" (Sáng Thế Ký 3:12), và Ê-va đổ lỗi cho con rắn (câu 13). Tuy nhiên, Đức Chúa Trời không chấp nhận lý lẽ này. Ngài phán xét từng cá nhân một cách riêng biệt: với con rắn, với Ê-va, và với A-đam. Mỗi người phải gánh chịu hậu quả từ hành động của chính mình. Điều này thiết lập một nguyên tắc không đổi: Con người có trách nhiệm cá nhân trước mặt Đức Chúa Trời về những lựa chọn và hành động của mình.

Xuyên suốt Cựu Ước, trách nhiệm cá nhân được thể hiện qua các khái niệm then chốt:

1. Trách nhiệm trong Giao Ước: Giao ước của Đức Chúa Trời với dân Y-sơ-ra-ên (như tại núi Si-na-i) mang tính tập thể, nhưng luôn bao hàm lời kêu gọi cá nhân phải vâng giữ. Phục Truyền Luật Lệ Ký 30:19 viết: "Ta lấy trời và đất làm chứng cho các ngươi rằng ngày nay ta đã đặt trước mặt ngươi sự sống và sự chết, sự phước lành và sự rủa sả. Vậy, hãy chọn sự sống, hầu cho ngươi và dòng dõi ngươi được sống." Lời kêu gọi "hãy chọn" này là một lời kêu gọi mang tính trách nhiệm cá nhân.

2. Trách nhiệm trước Luật Pháp: Luật pháp Môi-se quy định hình phạt cho từng tội cụ thể, khẳng định nguyên tắc "mắt đền mắt, răng đền răng" (Xuất Ê-díp-tô Ký 21:24), nhấn mạnh sự công bằng cá nhân. Đặc biệt, trong sách Ê-xê-chi-ên chương 18, nguyên tắc này được tuyên bố cách rõ ràng nhất, phá vỡ tư tưởng cho rằng con cháu phải gánh tội cho cha ông. Ê-xê-chi-ên 18:20 tuyên bố: "Linh hồn nào phạm tội thì sẽ chết. Con sẽ không mang sự gian ác của cha, và cha không mang sự gian ác của con. Sự công bình của người công bình sẽ được kể cho mình, sự dữ của kẻ dữ sẽ chất trên mình." Từ "linh hồn" (נֶפֶשׁ - nephesh) ở đây chỉ từng cá thể, từng con người cụ thể phải chịu trách nhiệm cho đời sống mình.

3. Lời kêu gọi ăn năn cá nhân của các Tiên Tri: Các tiên tri như Giê-rê-mi, Ê-sai luôn kêu gọi "hãy trở lại" (שוב - shuv). Đây là một hành động cá nhân của sự ăn năn và quay lưng khỏi tội lỗi. Tiên tri Giê-rê-mi kêu gào: "Hãy sửa đường mình và việc làm của mình" (Giê-rê-mi 7:3). Lời hứa về Giao Ước Mới cũng hướng đến tính cá nhân: "Ta sẽ đặt luật pháp Ta trong bụng chúng nó và chép vào lòng..." (Giê-rê-mi 31:33).

Chúa Giê-xu Christ, là A-đam cuối cùng, đã hoàn toàn gánh lấy trách nhiệm thay cho tội lỗi nhân loại. Nhưng trong chức vụ dạy dỗ của Ngài, Ngài đã đưa nguyên tắc trách nhiệm cá nhân lên một tầm cao mới, từ hành động bên ngoài vào đến tấm lòng bên trong.

1. Bài Giảng Trên Núi: Chúa Giê-xu dạy về sự giết người bắt đầu từ cơn giận (Ma-thi-ơ 5:21-22), tội tà dâm bắt đầu từ dục vọng trong lòng (câu 27-28). Ngài nhấn mạnh rằng mỗi cá nhân phải chịu trách nhiệm về những tư tưởng và động cơ thầm kín nhất. Câu nói nổi tiếng "Vậy, hãy cho Sê-sa vật gì của Sê-sa; và vật gì của Đức Chúa Trời, hãy trả cho Đức Chúa Trời" (Ma-thi-ơ 22:21) là một lời xác nhận rõ ràng về trách nhiệm kép của con người: với chính quyền và với Đức Chúa Trời.

2. Các Ẩn Dụ về Sự Quản Lý: Các ẩn dụ về nén bạc (Ma-thi-ơ 25:14-30) và về các ta-lâng minh họa rõ ràng nhất. Chủ trao tùy theo khả năng mỗi người (cá nhân hóa), và đòi hỏi một sự tính sổ (trách nhiệm giải trình) cá nhân. Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho "tính sổ" trong những ngữ cảnh này thường liên quan đến λόγος (logos - lời nói, lý lẽ), cho thấy mỗi người sẽ phải trình bày, giải thích về cách mình đã quản lý những gì được giao.

3. Giáo Huấn Của Sứ Đồ Phao-lô: Sứ đồ Phao-lô trình bày sự cân bằng tuyệt vời giữa ân điển tuyệt đối và trách nhiệm cá nhân. Ông khẳng định: "Vì mỗi người trong chúng ta sẽ khai trình việc mình với Đức Chúa Trời" (Rô-ma 14:12). Trong thư Ga-la-ti 6:4-5, ông viết: "Mỗi người phải thử xét việc làm của mình... vì mỗi người sẽ mang gánh nặng của mình." Từ "gánh nặng" (φορτίον - phortion) ở đây nói đến trách nhiệm cá nhân không thể chối bỏ hay đổ cho người khác.

Đặc biệt, trong Rô-ma 2:6, Phao-lô trích dẫn Cựu Ước: Đức Chúa Trời "sẽ báo ứng cho mỗi người tùy theo việc họ làm". Điều này không mâu thuẫn với sự cứu rỗi bởi đức tin, vì "việc làm" ở đây là bằng chứng tự nhiên của đức tin chân thật (Gia-cơ 2:17), là kết quả của đời sống được Đức Thánh Linh dẫn dắt.

Lẽ thật về trách nhiệm cá nhân phải được thể hiện trong mọi phương diện đời sống:

1. Trong Mối Quan Hệ Với Chúa:

• Trách nhiệm về đời sống thuộc linh: Không ai có thể ăn năn, tin nhận, cầu nguyện, đọc Kinh Thánh hay vâng lời thay cho bạn. Phi-líp 2:12 kêu gọi: "Hãy làm nên sự cứu chuộc mình... với sự sợ sệt run rẩy". Đây là trách nhiệm cá nhân trong sự vâng phục và phát triển đức tin.
• Trách nhiệm xưng tội: I Giăng 1:9 dạy: "Còn nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta..." Hành động "xưng" (ὁμολογέω - homologeō, nghĩa là nói ra điều giống nhau) là một hành vi có trách nhiệm của cá nhân trước mặt Chúa.

2. Trong Gia Đình: Người chồng có trách nhiệm yêu thương, dẫn dắt (Ê-phê-sô 5:25); người vợ có trách nhiệm tôn trọng (câu 33); con cái có trách nhiệm vâng lời cha mẹ (6:1); cha mẹ có trách nhiệm dạy dỗ con cái (câu 4). Mỗi vai trò đều đi kèm trách nhiệm cá nhân không thể ủy thác.

3. Trong Hội Thánh: Mỗi tín hữu là một chi thể, có chức năng và trách nhiệm riêng (I Cô-rinh-tô 12:27). Trách nhiệm sử dụng ân tứ (I Phi-e-rơ 4:10), khích lệ anh em (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:11), và gánh vác gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2) – điều sau không loại bỏ trách nhiệm cá nhân (câu 5), mà là sự hỗ trợ trong tình yêu thương.

4. Trong Xã Hội và Công Việc: Cơ Đốc nhân có trách nhiệm làm việc như làm cho Chúa (Cô-lô-se 3:23), sống ngay lành để làm sáng Danh Chúa (Ma-thi-ơ 5:16), và vâng phục chính quyền (Rô-ma 13:1) trong phạm vi không trái với Lời Chúa.

Một sự hiểu biết lành mạnh phải giữ thế cân bằng Kinh Thánh. Chúng ta được cứu bởi ân điển, qua đức tin, không bởi việc làm (Ê-phê-sô 2:8-9). Đây là nền tảng. Nhưng ân điển cứu rỗi đó không phải là sự bào chữa cho tính ì hay vô trách nhiệm. Ngược lại, ân điển thật dạy chúng ta sống có trách nhiệm: "Vì ân điển của Đức Chúa Trời hay cứu mọi người, đã được bày tỏ ra, dạy chúng ta chừa bỏ sự không tin kính và tình dục thế gian, phải sống ở đời nầy theo tiết độ, công bình, nhân đức..." (Tít 2:11-12).

Ân điển là nguồn động lực và khả năng, còn trách nhiệm là sự đáp ứng và hành động của chúng ta trong quyền năng của Đức Thánh Linh. Chúng ta chịu trách nhiệm về những gì mình đã lãnh nhận và biết (Lu-ca 12:48).

Kết Luận

Kinh Thánh trình bày một quan điểm nhất quán, mạch lạc và nghiêm túc về trách nhiệm cá nhân. Từ A-đam trong vườn Ê-đen đến mỗi chúng ta trước ngai phán xét của Đấng Christ (II Cô-rinh-tô 5:10), mỗi người đều được Đức Chúa Trời ban cho khả năng lựa chọn, sự tự do ý chí trong phạm vi chủ quyền của Ngài, và phải chịu trách nhiệm về những lựa chọn đó. Lẽ thật này không nhằm đè nặng lòng chúng ta bằng gánh tội lỗi, nhưng để giải phóng chúng ta khỏi thói đổ lỗi, thúc đẩy chúng ta sống một đời sống thận trọng, sốt sắng và hiệu quả cho vinh quang Đức Chúa Trời. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, trong khi chúng ta hoàn toàn nương cậy vào ân điển của Chúa Giê-xu Christ để được cứu, thì Ngài cũng kêu gọi chúng ta, bằng sức của Đức Thánh Linh, bước đi trong sự vâng phục có trách nhiệm như những đầy tớ trung tín và những đứa con yêu dấu của Ngài.