Các Loại Tình Yêu Trong Kinh Thánh
Trong ngôn ngữ hiện đại, từ “tình yêu” thường bị dùng chung chung, bao trùm mọi thứ từ cảm xúc lãng mạn đến sự ưa thích một món ăn. Tuy nhiên, Kinh Thánh, đặc biệt là trong các bản văn nguyên ngữ, mở ra một bức tranh vô cùng phong phú, tinh tế và có trật tự về bản chất của tình yêu. Việc hiểu rõ các sắc thái này không chỉ là một nghiên cứu ngôn ngữ học, mà còn là chìa khóa để thấu hiểu mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời với con người và giữa con người với nhau. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bốn từ Hy Lạp chính được sử dụng để diễn tả tình yêu trong Tân Ước (Agape, Phileo, Storge, Eros) và khái niệm Ahavah trong tiếng Hê-bơ-rơ của Cựu Ước, qua đó giúp chúng ta sống trọn vẹn đại mạng lệnh yêu thương.
Agape là từ quan trọng nhất và đặc trưng nhất trong Tân Ước để nói về bản chất tình yêu của Đức Chúa Trời. Đây không phải là tình yêu dựa trên cảm xúc, sự hấp dẫn hay giá trị của đối tượng, mà là tình yêu thuộc về ý chí, sự lựa chọn có chủ đích, và hành động hy sinh vì lợi ích của người khác.
1. Nguồn Gốc và Bản Chất: Sứ đồ Giăng tuyên bố: “Đức Chúa Trời tức là sự yêu thương” (1 Giăng 4:8). Ở đây, từ “yêu thương” trong nguyên văn là Agape. Điều này cho thấy Agape là thuộc tính cốt lõi của Đức Chúa Trời. Tình yêu này được biểu lộ trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời” (Giăng 3:16). Hành động “ban Con một” là đỉnh cao của Agape – một sự hy sinh vô điều kiện.
2. Đặc Điểm của Agape: Trong 1 Cô-rinh-tô 13:4-7, Sứ đồ Phao-lô mô tả chi tiết các đặc tính của Agape:
- “Yêu thương hay nhịn nhục” (Makrothumei - μακροθυμεῖ): chịu đựng lâu dài.
- “Yêu thương hay nhân từ” (Chresteuetai - χρηστεύεται): tỏ ra tử tế, hữu ích.
- “Yêu thương chẳng ghen tị, chẳng khoe mình, chẳng lên mình kiêu ngạo”: không so sánh, không tìm kiếm sự tôn vinh cho bản thân.
- “Chẳng làm điều trái phép, chẳng kiếm tư lợi”: không hành động cách vô đạo đức và không ích kỷ.
- “Chẳng nóng giận, chẳng giữ sự gian ác”: không dễ nổi giận và không ghi nhớ điều sai trái.
- “Chẳng vui về điều không công bình, nhưng vui về lẽ thật”: đồng cảm với sự thật và công lý.
- “Yêu thương dung thứ mọi sự, tin mọi sự, trông cậy mọi sự, nín chịu mọi sự”: có thái độ tin cậy, hy vọng và bền lòng trong mọi hoàn cảnh.
Phileo diễn tả tình yêu thương dựa trên sự cảm mến, tình bạn, sự đồng cảm và chia sẻ lẫn nhau. Nó mang tính chất ấm áp, gần gũi và có đi có lại hơn so với Agape. Tuy nhiên, Phileo không hề thấp kém, mà là một phần quý giá trong các mối quan hệ được Chúa thiết lập.
1. Phileo trong Mối Quan Hệ: Thành phố Phi-la-del-phi trong Khải Huyền (Khải Huyền 3:7) có tên gọi bắt nguồn từ Phileo (tình bạn) và Adelphos (anh em), nghĩa là “tình yêu anh em”. Điều này cho thấy giá trị của tình bạn trong cộng đồng đức tin. Chúa Giê-xu cũng bày tỏ Phileo với các môn đồ: “Ngài đã yêu kẻ thuộc về mình trong thế gian, thì cứ yêu cho đến cuối cùng” (Giăng 13:1). Từ “yêu” ở đây trong nguyên bản là Agapao (động từ của Agape), nhưng trong Giăng 11:3, 36 khi nói về La-xa-rơ, chị Ma-ri đã nói: “Lạy Chúa, nầy, kẻ Chúa yêu mắc bịnh”, và người Giu-đa nhận xét “Kìa, Ngài yêu người đó biết bao!”, từ được dùng là Phileo, cho thấy mối quan hệ bạn hữu thân thiết giữa Chúa và La-xa-rơ.
2. Sự Tương Tác Giữa Agape và Phileo: Cuộc đối thoại giữa Chúa Phục Sinh và Phi-e-rơ trong Giăng 21:15-17 là minh họa tuyệt vời. Chúa Giê-xu hai lần hỏi: “Ngươi yêu ta không?” với từ Agape, đòi hỏi một tình yêu cam kết, hy sinh. Phi-e-rơ, trong sự khiêm nhường sau khi chối Chúa, chỉ dám đáp lại bằng Phileo: “Chúa biết tôi yêu Chúa”. Đến lần thứ ba, Chúa Giê-xu hạ xuống mức của Phi-e-rơ và hỏi bằng từ Phileo, khiến Phi-e-rơ đau lòng. Qua đó, Chúa không hạ thấp tiêu chuẩn, nhưng gặp gỡ Phi-e-rơ tại nơi ông đang đứng và đưa ông đi lên. Tình bạn (Phileo) chân thành là nền tảng để xây dựng tình yêu hy sinh (Agape).
Storge chỉ tình yêu thương tự nhiên giữa các thành viên trong gia đình: cha mẹ và con cái, anh chị em ruột thịt. Từ này ít xuất hiện trực tiếp trong Tân Ước nhưng được ghép với các từ khác.
1. Sự Pha Trộn của Các Loại Tình Yêu: Trong Rô-ma 12:10, Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Hãy ân cần yêu thương nhau như anh em”. Cụm “ân cần yêu thương” trong nguyên văn là “Philostorgoi” (φιλόστοργοι), một từ kết hợp giữa Phileo (tình bạn) và Storge (tình gia đình). Điều này cho thấy Hội Thánh được kêu gọi không chỉ có tình bạn thuần túy, mà còn phải có sự gắn bó, chăm sóc, trung thành như trong một gia đình lành mạnh. Một ví dụ khác là trong 2 Ti-mô-thê 3:3, nói về những người trong thời kỳ sau rốt sẽ “không có tình tự nhiên”, từ “tình tự nhiên” ở đây là Astorgoi (ἄστοργοι) – tức là thiếu đi tình yêu gia đình tự nhiên (Storge).
2. Nền Tảng Từ Cựu Ước: Tình yêu gia đình (Storge) được thể hiện rõ trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, như lời khuyên dạy trong Châm Ngôn và luật pháp về việc hiếu kính cha mẹ (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12). Đây là trật tự do Chúa thiết lập.
Eros là từ chỉ tình yêu lãng mạn, tình dục, sự ham muốn và đam mê. Điều thú vị là từ này không hề xuất hiện trong Tân Ước Hy Lạp. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa Kinh Thánh lên án nó, mà là đặt nó vào đúng bối cảnh và trật tự thiêng liêng.
1. Sự Ca Ngợi Trong Cựu Ước: Sách Nhã Ca là một thiên tình ca đầy đam mê (Eros), ca ngợi tình yêu lãng mạn giữa vua Sa-lô-môn và cô dâu Su-la-mít. Sách này được đưa vào Kinh điển khẳng định rằng tình yêu lãng mạn và tình dục là món quà tốt lành của Đức Chúa Trời dành cho mối quan hệ hôn nhân giữa một người nam và một người nữ. Nó được bao bọc bởi sự cam kết, trung tín và tôn trọng.
2. Sự Cảnh Báo và Thánh Hóa: Mặc dù Eros không được nhắc đến trong Tân Ước, nhưng các sách như 1 Cô-rinh-tô 7 và Hê-bơ-rơ 13:4 nói rõ về sự thánh khiết của giường chiếu hôn nhân và lời cảnh báo chống lại sự ô uế tình dục (tà dâm). Eros, khi nằm ngoài khuôn khổ hôn nhân theo Kinh Thánh, sẽ trở thành ham muốn tội lỗi (tham dục). Nhưng khi được đặt dưới sự thánh hóa của Agape và sự cam kết, nó trở thành phương tiện để bày tỏ tình yêu và sự hiệp một sâu sắc.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ chính cho “tình yêu” là Ahavah (אַהֲבָה). Từ này bao hàm một phạm vi rộng, từ tình yêu của Đức Chúa Trời, tình yêu giữa con người, cho đến tình yêu đối với đồ vật. Nó thường được hiểu là một tình yêu gắn kết, giao ước, đi kèm với hành động và sự trung tín.
1. Ahavah của Đức Giê-hô-va: Phục Truyền Luật Lệ Ký 7:7-8 tóm tắt tuyệt vời: “Đức Giê-hô-va tríu mến các ngươi và chọn các ngươi, chẳng phải vì các ngươi đông hơn mọi dân... nhưng ấy vì Đức Giê-hô-va thương yêu các ngươi”. Tình yêu (Ahavah) của Chúa là nguyên nhân chủ động của giao ước, không phải do thành tích của dân sự.
2. Mạng Lệnh Yêu Thương: Trọng tâm của luật pháp Cựu Ước được tóm lại trong Shema (Phục Truyền 6:4-5): “Hãy hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi”. Động từ “kính mến” ở đây là Ahav (yêu). Chúa Giê-xu đã trích dẫn điều răn này cùng với điều răn “yêu người lân cận” (Lê-vi Ký 19:18) như là nền tảng của mọi luật pháp (Ma-thi-ơ 22:37-40). Ahavah của Cựu Ước là nền tảng cho khái niệm Agape trong Tân Ước.
Hiểu biết về các loại tình yêu trong Kinh Thánh không phải chỉ để tích lũy kiến thức, mà để biến đổi đời sống và các mối quan hệ của chúng ta.
1. Nhận Biết và Đón Nhận Tình Yêu Agape của Chúa: Nền tảng của mọi sự là nhận biết rằng chúng ta được Đức Chúa Trời yêu thương (Agape) một cách vô điều kiện qua sự chết của Chúa Giê-xu. Sự an ninh này giải phóng chúng ta khỏi nhu cầu được yêu để rồi chúng ta có thể tự do yêu thương người khác. Hãy suy ngẫm Rô-ma 5:8 mỗi ngày.
2. Sống Tình Yêu Agape với Người Khác: Chúng ta được kêu gọi yêu thương (Agape) kẻ thù, người khó ưa, và anh em trong Chúa (Ma-thi-ơ 5:44; Giăng 13:34). Điều này đòi hỏi sự đầu phục Thánh Linh, vì tình yêu này vượt quá khả năng tự nhiên. Hãy cố ý thực hành các đặc tính trong 1 Cô-rinh-tô 13, bắt đầu từ trong gia đình và Hội Thánh.
3. Nuôi Dưỡng Tình Bạn (Phileo) và Tình Gia Đình (Storge) Lành Mạnh: Đừng xem nhẹ các mối quan hệ bạn bè và gia đình thuộc linh. Hãy chủ động xây dựng tình bạn chân thành, đồng cảm và trung tín. Trong Hội Thánh, hãy sống với tinh thần “Philostorgoi” – yêu thương như anh em ruột thịt, quan tâm đến nhu cầu thực tế của nhau.
4. Thánh Hóa Tình Yêu Lãng Mạn (Eros): Đối với người độc thân, hãy giao phó ước muốn này cho Chúa và giữ mình trong sự thánh khiết. Đối với người đã lập gia đình, hãy xem tình yêu lãng mạn và tình dục là món quà thánh để làm mới và làm sâu sắc thêm giao ước hôn nhân, luôn được dẫn dắt bởi tình yêu Agape – hy sinh, tôn trọng và trung tín.
Các loại tình yêu trong Kinh Thánh – Agape, Phileo, Storge, Eros, và Ahavah – không phải là những khái niệm cạnh tranh, mà là những sợi chỉ đan xen tạo nên tấm thảm phong phú của các mối quan hệ theo ý muốn Đức Chúa Trời. Tình yêu Agape hy sinh của Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ là nguồn suối, là khuôn mẫu và là sức mạnh cho mọi tình yêu khác của chúng ta. Khi chúng ta đâm rễ sâu trong tình yêu đó, chúng ta được nuôi dưỡng để yêu thương vợ/chồng, con cái, bạn bè, anh chị em trong Chúa và thậm chí kẻ thù mình bằng một tình yêu phản chiếu chính Ngài. Nguyện xin Thánh Linh giúp chúng ta không chỉ hiểu biết, mà còn sống và trải nghiệm sự trọn vẹn của tình yêu thương Đức Chúa Trời mỗi ngày.