Biện giáo Cơ Đốc là gì?

Trong một thế giới ngày càng đa nguyên về tư tưởng và tôn giáo, người tin Chúa Giê-xu thường xuyên đối diện với những câu hỏi, sự nghi ngờ, và thậm chí là sự chỉ trích trực tiếp về niềm tin của mình. Làm thế nào để chúng ta có thể “trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em” (1 Phi-e-rơ 3:15) một cách khôn ngoan, yêu thương và thuyết phục? Câu trả lời nằm trong môn học và thực hành quan trọng của Cơ Đốc giáo: Biện Giáo.

Biện Giáo (Apologetics), xuất phát từ tiếng Hy Lạp "apologia" (ἀπολογία), có nghĩa đen là “lời biện hộ” hoặc “lời bào chữa”. Đây không phải là việc xin lỗi (apology) theo nghĩa hiện đại, mà là hành động trình bày một cách có lý lẽ và hệ thống để bảo vệ, giải thích và biện minh cho niềm tin Cơ Đốc. Mục đích tối thượng của biện giáo không phải để “thắng” trong một cuộc tranh luận, mà là để dọn đường cho Phúc Âm, gỡ bỏ những chướng ngại về tri thức và tâm linh ngăn cản người ta đến với Đấng Christ.

Nền tảng Kinh Thánh cho công tác này rất rõ ràng. Sứ đồ Phi-e-rơ truyền lệnh: “Hãy tôn Đấng Christ, là Chúa, làm thánh trong lòng mình. Hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trong cậy trong anh em, nhưng phải hiền hòa và kính sợ” (1 Phi-e-rơ 3:15). Từ “trả lời” ở đây chính là apologia. Sứ đồ Phao-lô cũng xác nhận chức vụ của mình là “bào chữa và xác định đạo Tin Lành” (Phi-líp 1:7). Chính Chúa Giê-xu, khi đối diện với những câu hỏi hóc búa từ các thầy thông giáo và người Sa-đu-sê, đã luôn đưa ra những câu trả lời sắc sảo, dựa trên Kinh Thánh và lý lẽ vững chắc (ví dụ: Ma-thi-ơ 22:15-46).

Biện giáo Cơ Đốc không phải là một phương pháp đơn nhất mà bao gồm nhiều cách tiếp cận bổ sung cho nhau, tùy thuộc vào bối cảnh và đối tượng:

1. Biện Giáo Kinh Viện (Classical Apologetics): Phương pháp này bắt đầu bằng việc thiết lập các chân lý nền tảng về Thượng Đế và thế giới thông qua lý trí và triết học tự nhiên, trước khi giới thiệu sự mặc khải đặc biệt trong Kinh Thánh. Nó thường sử dụng các luận cứ như:
- Luận cứ Vũ Trụ (Cosmological Argument): Mọi sự hiện hữu đều có nguyên nhân. Vũ trụ hiện hữu, vậy phải có một Đấng Tạo Hóa đầu tiên, không bị tạo ra (Đấng Tự Hữu Hằng Hữu). Điều này phù hợp với Sáng thế ký 1:1: “Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất.”
- Luận cứ Thiết Kế (Teleological Argument): Sự phức tạp, trật tự và mục đích trong vũ trụ (từ cấu trúc tế bào đến các định luật vật lý) chỉ ra một Nhà Thiết Kế thông minh. Thi Thiên 19:1 tuyên bố: “Các từng trời rao truyền sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, Bầu trời giãi tỏ công việc tay Ngài làm.”

2. Biện Giáp Dựa Trên Bằng Chứng (Evidential Apologetics): Phương pháp này nhấn mạnh đến việc trình bày các bằng chứng lịch sử và khảo cổ để ủng hộ tính xác thực của Kinh Thánh và sự kiện trọng tâm của đức tin: sự phục sinh của Chúa Giê-xu Christ. Bằng chứng về ngôi mộ trống, các lần hiện ra sau phục sinh, và sự thay đổi triệt để của các môn đồ (từ nhát đảm đến dám chết vì đức tin) là những luận cứ mạnh mẽ. Như Phao-lô đã liệt kê các nhân chứng trong 1 Cô-rinh-tô 15:3-8.

3. Biện Giáp Giả Định (Presuppositional Apologetics): Được phát triển bởi các nhà thần học như Cornelius Van Til, phương pháp này cho rằng niềm tin vào Đức Chúa Trời của Kinh Thánh là tiền đề (presupposition) cần thiết cho mọi lý luận, tri thức và kinh nghiệm. Không có tiền đề này, con người không thể có một hệ quy chiếu nhất quán để giải thích về luân lý, lý trí, hay sự tồn tại của vũ trụ. Nó thách thức các “giả định” vô thần hoặc thế tục và cho thấy chỉ có quan điểm Cơ Đốc mới có thể “cứu chuộc” các sự kiện thực tế (Châm ngôn 1:7: “Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức”).

4. Biện Giáp Kinh Nghiệm (Experiential Apologetics): Phương pháp này chia sẻ quyền năng biến đổi của Phúc Âm trong chính đời sống cá nhân. Chứng cớ về một đời sống được tha thứ, bình an và có mục đích là một lời biện giáo mạnh mẽ. Điều này phản ánh lời của người mù được chữa lành trong Giăng 9:25: “Người đó trả lời rằng: Tôi chẳng biết người có phải là kẻ tội lỗi chăng; chỉ biết một điều, là tôi đang mù mà bây giờ lại sáng.”

Biện giáo không chỉ dành cho các học giả hay nhà truyền giáo chuyên nghiệp. Nó là phần thiết yếu trong sự tăng trưởng và chứng đạo của mỗi tín hữu.

1. Củng Cố Đức Tin Cá Nhân: Trong thời đại thông tin, những nghi ngờ về đức tin là không thể tránh khỏi. Biện giáo trang bị cho tín hữu nền tảng vững chắc, giúp họ “cầm giữ sự sống đời đời” cách chắc chắn (1 Giăng 5:13) và không bị “dong ruổi theo chiều gió của đạo lý dối” (Ê-phê-sô 4:14). Hiểu biết về tính lịch sử của sự phục sinh, về sự đáng tin cậy của các bản chép tay Kinh Thánh, giúp đức tin không chỉ dựa trên cảm xúc mà còn trên chân lý khách quan.

2. Truyền Giáo Hiệu Quả: Biện giáo là công cụ để “dọn đường”. Nó giúp gỡ bỏ những hiểu lầm phổ biến (ví dụ: “Kinh Thánh đầy mâu thuẫn”, “Đạo nào cũng tốt như nhau”), và trình bày Phúc Âm như một sự thật hợp lý và đáng quan tâm. Như Phao-lô đã làm khi tranh luận trong nhà hội và nơi công cộng, “dựa trên Kinh Thánh mà giảng luận với họ, giải tỏ và biện bác rằng Đấng Christ phải chịu thương khó rồi sống lại từ trong kẻ chết” (Công vụ 17:2-3).

3. Sống Đạo Trong Môi Trường Đa Nguyên: Tại nơi làm việc, trường học, hay gia đình, người tin Chúa cần có khả năng trình bày quan điểm của mình về đạo đức, mục đích sống, và Thượng Đế một cách tôn trọng và minh bạch. Biện giáo dạy chúng ta “lấy lòng mềm mại kính sợ” mà đối đáp (1 Phi-e-rơ 3:15b).

1. Trau Dồi Kiến Thức:

• Học Kinh Thánh cách hệ thống: Hiểu bố cục, lịch sử và thông điệp xuyên suốt của Kinh Thánh.
• Nghiên cứu các chủ đề then chốt: Tìm hiểu về các bằng chứng cho sự phục sinh, tính lịch sử của Chúa Giê-xu, sự hoàn thành lời tiên tri, và sự đáng tin cậy của các bản chép tay Kinh Thánh.
• Đọc sách của các nhà biện giáo uy tín (như C.S. Lewis, Lee Strobel, Ravi Zacharias, William Lane Craig).

2. Phát Triển Kỹ Năng Đối Thoại:

• Lắng nghe trước khi trả lời: “Sự đáp êm nhẹ làm nguôi cơn giận; Còn lời xẳng xớm trêu thạnh nộ thêm” (Châm ngôn 15:1). Hãy tìm hiểu câu hỏi thực sự và tấm lòng đằng sau câu hỏi đó.
• Đặt câu hỏi ngược lại: Thay vì áp đặt câu trả lời, hãy dùng câu hỏi để hướng dẫn người đối diện suy nghĩ (như Chúa Giê-xu thường làm). Ví dụ: “Theo bạn, điều gì tạo nên một cuộc sống có ý nghĩa?”
• Thành thật về những gì bạn biết và không biết: Không ngại nói “Tôi chưa biết câu trả lời, nhưng tôi sẽ tìm hiểu.” Sự chân thật tạo dựng lòng tin.

3. Kết Hợp Lý Lẽ với Đời Sống và Tình Yêu Thương: Lập luận sắc bén nhất cũng sẽ vô hiệu nếu không đi kèm với tấm lòng yêu thương và một đời sống nêu gương. “Ví bằng tôi nói được các thứ tiếng của loài người và thiên sứ, mà không có tình yêu thương, thì tôi chỉ như đồng kêu lên hay là chập chỏa vang tiếng” (1 Cô-rinh-tô 13:1). Chứng nhân hùng hồn nhất thường là một đời sống được biến đổi bởi tình yêu của Đấng Christ.

• Cãi nhau vì tư dục: Mục đích là để phục vụ chân lý và cứu vớt linh hồn, không phải để thỏa mãn cái tôi hay “thắng” cuộc tranh luận.
• Thiếu sự hiền hòa và kính sợ: Quên đi thái độ được Kinh Thánh nhấn mạnh trong 1 Phi-e-rơ 3:15. Sự kiêu ngạo tri thức là kẻ thù của chứng đạo hiệu quả.
• Xem thường tâm linh: Quên rằng sự cứu rỗi cuối cùng là công việc của Đức Thánh Linh (Giăng 16:8), chứ không phải thành quả của lý luận sắc bén. Biện giáo là dọn đường, còn Thánh Linh mới mở mắt tâm linh.
• Bỏ qua việc rao giảng Phúc Âm đơn sơ: Biện giáo không thay thế cho việc công bố về sự chết và phục sinh của Chúa Giê-xu vì tội lỗi con người. Nó phải dẫn đến trung tâm là Phúc Âm.

Biện giáo Cơ Đốc là môn học vừa có tính học thuật cao, vừa có tính ứng dụng thiết thực. Nó mời gọi mỗi chúng ta yêu mến Chúa hết lòng, hết linh hồn, và hết trí khôn của mình (Ma-thi-ơ 22:37). Trong một thế hệ đầy hoài nghi, Chúa đang kêu gọi những người không chỉ có nhiệt huyết, mà còn được trang bị chân lý; không chỉ sẵn sàng làm chứng, mà còn sẵn sàng giải thích cho niềm hy vọng của mình.

Cuối cùng, lời biện hộ mạnh mẽ nhất có lẽ không nằm trong một luận cứ triết học phức tạp, mà nằm trong một cộng đồng yêu thương, một tấm lòng được bình an, và một cuộc đời phản chiếu ánh sáng của Đấng Christ. Hãy để chúng ta theo gương Đấng Christ, “đầy ơn và lẽ thật” (Giăng 1:14), và sẵn sàng trong mọi thời điểm để nói về Ngài với tất cả sự khôn ngoan, khiêm nhường và tình yêu thương mà Ngài ban cho.