Lễ vật hiến tế là gì?

Trong hành trình đức tin của dân sự Đức Chúa Trời, khái niệm “lễ vật hiến tế” (sacrifice) là một chủ đề trung tâm, xuyên suốt từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền. Nó không chỉ là một nghi thức tôn giáo cổ xưa, mà là một biểu tượng mạnh mẽ về tội lỗi, sự thánh khiết, ân điển và trên hết, là sự chuẩn bị cho sự hi sinh trọn vẹn của Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá bản chất thần học, các hình thức, và ý nghĩa vĩnh cửu của lễ vật hiến tế, đặc biệt qua lăng kính của sự hoàn thành trong Chúa Cứu Thế.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ chính cho “của lễ” hay “vật hiến tế” là “korban” (קָרְבָּן), bắt nguồn từ gốc từ “karav” có nghĩa là “đến gần”. Điều này tiết lộ mục đích cốt lõi: của lễ là phương tiện để con người tội lỗi được đến gần Đức Chúa Trời thánh khiết. Nó liên quan đến việc dâng lên Đức Chúa Trời một vật có giá trị (thường là sinh vật hoặc của cải) qua sự chết hoặc sự thiêu đốt, như một sự thay thế hoặc biểu tượng của sự đầu phục, tạ ơn, hay chuộc tội.

Nền tảng đầu tiên của khái niệm này được tìm thấy ngay trong Sáng Thế Ký 3:21, khi Đức Chúa Trời lấy da thú làm áo cho A-đam và Ê-va, hàm ý một sinh vật đã phải chết để che đắp sự trần truồng (hình ảnh của tội lỗi và sự xấu hổ). Sau đó, chúng ta thấy sự tương phản giữa của lễ của A-bên (chiên con) và Ca-in (nông sản) (Sáng Thế Ký 4:3-5). Sự chấp nhận của lễ của A-bên chỉ ra nguyên tắc: sự chuộc tội đòi hỏi sự đổ huyết (Hê-bơ-rơ 9:22: “Vả, hầu hết mọi vật đều nhờ huyết mà được sạch, theo luật pháp thì không đổ huyết không có sự tha thứ”).

Sách Lê-vi Ký là cẩm nang chi tiết về hệ thống hiến tế. Các của lễ chính bao gồm:

1. Của Lễ Thiêu (Olah - עֹלָה): Của lễ toàn thiêu, toàn bộ con vật bị thiêu trên bàn thờ (Lê-vi 1). Nó biểu tượng cho sự đầu phục trọn vẹn và sự hiến dâng đời sống lên Đức Chúa Trời. Mùi thơm bay lên trước mặt Ngài (Lê-vi 1:9).

2. Của Lễ Chay (Minchah - מִנְחָה): Lễ vật bằng ngũ cốc, dầu và nhũ hương, không có huyết (Lê-vi 2). Nó tượng trưng cho công lao, sự phục vụ và lòng biết ơn dâng lên Chúa. Một phần được đốt trên bàn thờ, phần còn lại cho các thầy tế lễ.

3. Của Lễ Thù Ân (Shelem - שְׁלָמִים): Bao gồm của lễ cảm tạ, khấn nguyện, và lạc ý (Lê-vi 3). Đây là của lễ về sự bình an và hiệp thông. Thịt được chia cho người dâng, gia đình, và thầy tế lễ để cùng ăn trước mặt Chúa, biểu thị mối quan hệ đã được hòa thuận.

4. Của Lễ Chuộc Tội (Chattath - חַטָּאת): Để chuộc tội vô ý hoặc tội do bất cẩn (Lê-vi 4). Huyết của sinh vật được rưới trước bàn thờ, phần mỡ được đốt, còn thân thịt bị đốt bên ngoài trại quân. Nó nhấn mạnh sự nghiêm trọng của tội lỗi ngay cả khi vô ý và sự cần thiết của sự đền bù.

5. Của Lễ Chuộc Sự Mắc Lỗi (Asham - אָשָׁם): Cho những tội đòi hỏi sự đền bù cụ thể (như phạm thánh vật, thất tín) (Lê-vi 5:14-6:7). Nó bao gồm việc dâng một con vật và hoàn trả lại giá trị đã mất cộng thêm một phần năm. Đây là của lễ về sự công bình và phục hồi.

Tất cả các của lễ này đều có những nguyên tắc chung: Vật dâng phải không tì vết (tượng trưng cho sự toàn hảo); Người dâng phải đặt tay trên đầu con vật (hành động đồng nhất hóa, chuyển giao tội lỗi); và huyết phải được đổ ra và xử lý theo cách đặc biệt, vì “sinh mạng của thịt ở trong huyết” (Lê-vi 17:11). Huyết, thay vì bị cấm ăn, được dùng trên bàn thờ để “vì cớ sinh mạng mà làm lễ chuộc tội”.

Các của lễ dưới thời Cựu Ước là “hình bóng” (bóng của sự tốt lành hơn sau này – Cô-lô-se 2:17; Hê-bơ-rơ 10:1). Chúng lặp lại hàng năm, nhắc nhở về tội lỗi nhưng không thể cất tội đi được (Hê-bơ-rơ 10:3-4). Chúng hướng về Chiên Con của Đức Chúa Trời (Giăng 1:29).

Chúa Giê-xu Christ là sự ứng nghiệm trọn vẹn của mọi lễ vật:

• Ngài là Của Lễ Thiêu trọn vẹn: Ngài “phó chính mình Ngài vì chúng ta, như một của lễ và của tế lễ dâng cho Đức Chúa Trời, có mùi thơm” (Ê-phê-sô 5:2). Sự vâng phục trọn vẹn của Ngài trên thập tự giá là của lễ toàn thiêu đẹp lòng Đức Chúa Trời.
• Ngài là Của Lễ Chuộc Tội và Chuộc Sự Mắc Lỗi: “Ấy chính Ngài là của lễ chuộc tội lỗi chúng ta, không những vì tội lỗi chúng ta thôi đâu, mà cũng vì tội lỗi cả thế gian nữa” (1 Giăng 2:2). Huyết Ngài có quyền năng tẩy sạch mọi tội (1 Giăng 1:7).
• Ngài là Của Lễ Thù Ân: “Vì Ngài là sự hòa thuận của chúng ta” (Ê-phê-sô 2:14). Nhờ thập tự giá, Ngài đã làm cho sự bình an giữa Đức Chúa Trời và người được trở nên hiện thực.
• Ngài là Con Sinh Tế Vô Tì Vết: “Nhưng bởi huyết quý của Đấng Christ, dường như huyết của chiên con không lỗi không vít” (1 Phi-e-rơ 1:19). Đời sống vô tội của Ngài khiến Ngài trở nên của lễ có giá trị vô hạn.

Sứ đồ Phao-lô tóm tắt: “Đức Chúa Trời đã lập Ngài làm của lễ chuộc tội, bởi đức tin trong huyết Ngài” (Rô-ma 3:25). Trong tiếng Hy Lạp, từ cho “của lễ chuộc tội” ở đây là “hilasterion” (ἱλαστήριον), có nghĩa là “nắp thi ân” (mercy seat) – nơi huyết được rưới lên trong nơi chí thánh. Chúa Giê-xu chính là Nắp Thi Ân đời đời, nơi sự thánh khiết và ân điển gặp nhau.

Sau khi Chúa Giê-xu dâng chính mình một lần đủ cả, hệ thống hiến tế bằng sinh vật đã chấm dứt. Tuy nhiên, nguyên tắc về “lễ vật hiến tế” vẫn tiếp tục trong đời sống tin kính dưới một hình thức mới và sống động.

1. Hiến Dâng Thân Thể Làm Của Lễ Sống: Đây là sự đáp ứng hợp lý đối với ân điển Chúa. “Vậy, hỡi anh em, tôi lấy sự thương xót của Đức Chúa Trời khuyên anh em dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em” (Rô-ma 12:1). Của lễ không phải là sự chết, mà là sự sống được dâng lên mỗi ngày – ý chí, tài năng, thời gian, và năng lực của chúng ta được đầu phục cho Ngài sử dụng.

2. Của Lễ Ngợi Khen Và Công Việc Lành: “Vậy, hãy cậy Đức Chúa Giê-xu mà hằng dâng tế lễ bằng sự ngợi khen cho Đức Chúa Trời, nghĩa là bông trái của môi miếng xưng danh Ngài ra… Và chớ quên việc lành và sự giúp đỡ lẫn nhau, vì sự tế lễ dường ấy đẹp lòng Đức Chúa Trời” (Hê-bơ-rơ 13:15-16). Lời ngợi khen từ tấm lòng và hành động yêu thương cụ thể với anh em là những “lễ vật thiêng liêng” đẹp ý Chúa.

3. Hiến Dâng Của Cải Vật Chất: Sự dâng hiến tiền bạc, tài nguyên cũng được xem như một của lễ. Phi-líp 4:18 mô tả sự giúp đỡ tài chính từ Hội thánh Phi-líp là “một của lễ có mùi thơm, một của tế lễ đáng nhận và đẹp lòng Đức Chúa Trời.”

4. Của Lễ Đức Tin Và Tấm Lòng Đau Thương: “Của lễ đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là tâm thần đau thương: Đức Chúa Trời ôi! lòng đau thương thống hối Chúa không khinh dể đâu” (Thi thiên 51:17). Trước mặt Chúa, một tấm lòng tan vỡ, ăn năn và tin cậy nơi sự chuộc tội của Đấng Christ còn quý hơn mọi của lễ bề ngoài.

Hệ thống lễ vật hiến tế của Cựu Ước là một trường học thần học vĩ đại, dạy cho chúng ta về sự kinh khủng của tội lỗi, sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, và nhu cầu cấp thiết về một Đấng Trung Bảo. Tất cả đã tìm thấy sự ứng nghiệm và hoàn thành trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ, “Chiên Con đã bị giết từ buổi sáng thế” (Khải Huyền 13:8).

Ngày nay, chúng ta không còn dâng sinh tế, vì Chúa Giê-xu đã tuyên bố “Đã được trọn” (Giăng 19:30). Thay vào đó, chúng ta được kêu gọi sống cuộc đời như một của lễ sống động, thánh khiết và đẹp lòng Đức Chúa Trời. Mỗi lựa chọn vâng lời, mỗi lời ngợi khen trong thử thách, mỗi hành động yêu thương, và chính bản thân chúng ta được hiến dâng trọn vẹn cho Ngài, đều là “sự thờ phượng phải lẽ” trong thời đại của ân điển.

Hãy nhớ rằng, mọi của lễ đẹp lòng Chúa đều bắt nguồn từ và đáp lại Của Lễ Một Lần Đủ Cả của Ngài trên đồi Gô-gô-tha. Khi chúng ta hiểu được giá trị vô hạn của lễ vật Ngài đã dâng, chúng ta mới có thể vui mừng và tự nguyện dâng đời sống mình làm lễ vật cho Ngài.