Tinh thần của luật pháp là gì?

Trong hành trình đức tin, một trong những chủ đề gây nhiều thắc mắc nhất cho Cơ Đốc nhân chính là mối quan hệ giữa ân điển và luật pháp. Chúng ta thường nghe cụm từ “tinh thần của luật pháp” (spirit of the law) được đặt đối lập với “chữ cái của luật pháp” (letter of the law). Vậy, chính xác thì “tinh thần của luật pháp” là gì? Đây không phải là một khái niệm triết học trừu tượng, mà là một nguyên lý nền tảng được chính Đấng Christ mặc khải và các sứ đồ giải thích, nhằm dẫn chúng ta vào một mối quan hệ sống động, chân thật với Đức Chúa Trời.

Để hiểu “tinh thần của luật pháp”, trước hết phải hiểu sự tương phản Kinh Thánh đưa ra. Sứ đồ Phao-lô là người trình bày rõ ràng nhất điều này trong thư II Cô-rinh-tô 3:6: “Ấy chính Ngài đã ban cho chúng tôi tài năng giúp việc giao ước mới, chẳng phải giao ước về chữ cáI, bèn là về Thánh Linh; vì chữ cáI giết chết, song Thánh Linh ban sự sống.” Từ “chữ cáI” (γράμμα – gramma trong tiếng Hy Lạp) chỉ về những qui định bề ngoài, khắc khe, được viết ra trên bảng đá. Nó đại diện cho Luật Pháp (Torah) khi được tiếp nhận một cách thuần túy hình thức, cứng nhắc, mà không có sự sống của Đức Thánh Linh. “Chữ cáI” dẫn đến sự kết án và sự chết (Rô-ma 7:5-6).

Ngược lại, “Thánh Linh” (πνεῦμα – pneuma) chính là “tinh thần” đằng sau luật pháp. Đây không phải là việc phớt lờ hay bãi bỏ luật pháp, mà là hiểu và sống theo mục đích tối hậu, ý định nguyên thủy và quyền năng biến đổi mà luật pháp hướng đến. Tinh thần của luật pháp chính là Đức Thánh Linh, Đấng ban sự sống và năng lực để chúng ta có thể sống đẹp lòng Đức Chúa Trời.

Chúa Giê-xu Christ chính là hiện thân sống động của “tinh thần luật pháp”. Ngài đến không để phá bỏ luật pháp, nhưng để làm cho trọn (Ma-thi-ơ 5:17). Bài giảng trên núi (Ma-thi-ơ chương 5-7) là bản tuyên ngôn vĩ đại nhất về chủ đề này. Chúa liên tục dùng công thức: “Các ngươi có nghe lời phán… Song ta phán cho các ngươi…”.

Ví dụ, luật pháp cấm giết người (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:13). “Chữ cáI” của luật này chỉ xét đến hành động vật lý cuối cùng. Nhưng tinh thần của luật pháp, do Chúa Giê-xu bày tỏ, đi sâu vào nguồn cơn của tội giết người: “Song ta phán cho các ngươi: Hễ ai giận anh em mình thì đáng bị tội rồi.” (Ma-thi-ơ 5:22). Tội bắt nguồn từ cơn giận, lời mắng nhiếc, sự khinh dể trong lòng. Tinh thần của luật pháp nhắm đến sự thánh khiết của tấm lòng.

Tương tự, luật về sự thề nguyền (Ma-thi-ơ 5:33-37), tội ngoại tình (câu 27-28), luật “mắt đền mắt” (câu 38-42)… tất cả đều được Chúa đưa về chiều sâu nguyên tắc nền tảng: tình yêu thương, lòng chân thật, và sự trọn vẹn của nội tâm. Ngài tóm tắt toàn bộ Luật Pháp và lời tiên tri vào hai điều răn lớn: “Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết ý mà kính mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi… Ngươi phải yêu kẻ lân cận như mình.” (Ma-thi-ơ 22:37-39). Tình yêu chính là sự làm trọn luật pháp (Rô-ma 13:10).

Để hiểu sâu hơn, chúng ta cần trở về với từ Hê-bơ-rơ “תּוֹרָה” (Torah). Từ này thường được dịch là “Luật Pháp”, nhưng nghĩa gốc của nó là “sự chỉ dẫn”, “sự dạy dỗ” hay “lời hướng dẫn”. Torah không đơn thuần là một bộ luật hình sự, mà là những chỉ dẫn của Cha trên trời dành cho con cái Ngài để họ biết cách sống thánh khiết, hạnh phúc và có mối tương giao đúng đắn với Ngài. Khi chỉ nhìn Torah như một bảng các điều khoản trừng phạt, chúng ta đã đánh mất “tinh thần” – tức là tấm lòng của Người Cha muốn dạy dỗ, bảo vệ và dẫn dắt con cái.

Chúa Giê-xu đã phục hồi ý nghĩa nguyên thủy này. Ngài cho thấy mục đích của luật pháp về ngày Sa-bát là vì lợi ích của con người (Mác 2:27), và việc làm lành, cứu người trong ngày đó mới là làm trọn tinh thần của luật Sa-bát (Ma-thi-ơ 12:12).

Nhận biết tinh thần của luật pháp là một chuyện, còn sống được theo tinh thần ấy lại là chuyện khác. Sứ đồ Phao-lô thú nhận trong Rô-ma 7 về sự bất lực của con người trong việc giữ luật: “Vì tôi biết điều lành chẳng ở trong tôi đâu… tôi muốn làm điều lành, nhưng không có quyền làm trọn.” (câu 18). Ông kết luận: “Vậy, tôi thấy có luật nầy trong tôi: khi tôi muốn làm điều lành, thì điều dữ dính dấp theo tôi.” (câu 21).

Tuy nhiên, ông reo lên trong Rô-ma 8:2: “Vì luật của Thánh Linh sự sống trong Đức Chúa Giê-xu Christ đã buông tha tôi khỏi luật của sự tội và sự chết.” Đây chính là chìa khóa! “Luật của Thánh Linh sự sống” chính là tinh thần của luật pháp được hiện thực hóa bởi quyền năng Đức Thánh Linh trong lòng người tin. Đức Thánh Linh không viết luật trên bảng đá, nhưng trên bảng thịt của lòng chúng ta (II Cô-rinh-tô 3:3). Ngài ban cho chúng ta năng lực (δύναμις – dunamis) để yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục… (Ga-la-ti 5:22-23), là những đức tính làm trọn luật pháp cách tự nhiên.

Làm thế nào để chúng ta, những Cơ Đốc nhân sống dưới ân điển, có thể áp dụng “tinh thần của luật pháp”?

1. Từ Hành Động Đến Tấm Lòng: Trước mỗi lựa chọn, đừng chỉ hỏi “Điều này có được phép không?” (câu hỏi của chữ cáI). Hãy hỏi sâu hơn: “Điều này có phù hợp với tình yêu thương không? (I Cô-rinh-tô 10:23-24). Nó có xuất phát từ đức tin không? (Rô-ma 14:23). Nó có gây vấp phạm cho anh em yếu đuối không? (I Cô-rinh-tô 8:13).
2. Tập Trung Vào Mục Đích, Không Chỉ Vào Lời Văn: Khi đọc các nguyên tắc trong Kinh Thánh (về thờ phượng, dâng hiến, kỷ luật, các mối quan hệ…), hãy cầu xin Đức Thánh Linh soi sáng để hiểu mục đích thánh khiết đằng sau điều răn đó, và tìm cách đáp ứng mục đích ấy một cách sáng tạo và chân thật.
3. Sống Bởi Thánh Linh: Mỗi ngày, hãy đầu phục và bước đi theo Thánh Linh (Ga-la-ti 5:16, 25). Khi chúng ta được Ngài dẫn dắt, chúng ta sẽ không còn bị luật pháp xác thịt ràng buộc, nhưng sẽ tự nhiên làm trọn luật Christ – là luật yêu thương (Ga-la-ti 6:2).
4. Xét Đoán Bằng Sự Thương Xót và Chân Lý: Trong các mối quan hệ, đặc biệt khi nhìn thấy lỗi lầm của người khác, đừng vội vã xét đoán theo “chữ cáI” khắc khe. Hãy nhớ đến tinh thần: “Hỡi anh em, nếu có người nào tình cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại.” (Ga-la-ti 6:1).

“Tinh thần của luật pháp” không phải là một sự giảm nhẹ tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời. Trái lại, nó đặt ra một tiêu chuẩn cao hơn và sâu hơn – tiêu chuẩn của tấm lòng. Nó chuyển chúng ta từ một tôn giáo của sự tuân thủ bề ngoài, sợ hãi, và thành tích, sang một mối quan hệ con thảo với Cha Thiên Thượng, được thúc đẩy bởi tình yêu và quyền năng của Thánh Linh.

Sống theo “tinh thần của luật pháp” chính là sống trong sự tự do mà Đấng Christ đã buông tha chúng ta (Ga-la-ti 5:1). Đó là tự do để yêu thương cách chân thật, tự do để phụng sự, và tự do để lớn lên trong sự trọn vẹn của Đấng Christ. Ước gì mỗi chúng ta không còn là nô lệ của “chữ cáI” chết chóc, nhưng trở thành những thư tình sống động của Đấng Christ, được viết bởi Thánh Linh của Đức Chúa Trời hằng sống, để qua đời sống chúng ta, thế gian thấy được tinh thần yêu thương và giải cứu của Luật Pháp đã được làm trọn trong Chúa Giê-xu.