Câu Chuyện Của Ruth Và Boaz
Câu chuyện về Ruth và Boaz, được ghi chép trong Sách Ruth thuộc Kinh Thánh Cựu Ước, là một trong những tác phẩm văn chương tinh tế và thần học sâu sắc nhất. Nó không đơn thuần là một câu chuyện tình lãng mạn cổ điển, mà là một bản giao hưởng tuyệt đẹp về ân điển, sự trung tín, sự chuộc lại và sự quan phòng của Đức Chúa Trời trong dòng lịch sử cứu rỗi. Đặt trong bối cảnh u tối của thời kỳ các Quan Xét (Ruth 1:1), câu chuyện này như một ngôi sao sáng tỏa ra tình yêu thương và hy vọng.
Bối Cảnh và Khung Cảnh Bi Thảm: Gia Đình Ê-li-me-léc
Sách Ruth mở đầu bằng một câu chuyện về nạn đói, di cư và cái chết. “Xưa trong đời các quan xét, có một cơn đói kém trong xứ. Một người Bết-lê-hem xứ Giu-đa, dẫn vợ và hai con trai mình kiều ngụ trong xứ Mô-áp” (Ruth 1:1). Người đàn ông tên là Ê-li-me-léc, vợ là Na-ô-mi, hai con trai là Mạc-lôn và Kê-li-ôn. Họ rời khỏi Bết-lê-hem (có nghĩa là "Nhà Bánh") để đến Mô-áp (một dân tộc thường thù địch với Y-sơ-ra-ên) để tìm kiếm sự sống. Tại đây, Ê-li-me-léc qua đời. Hai người con trai cưới vợ người Mô-áp là Ọt-ba và Ruth. Nhưng khoảng mười năm sau, cả hai người con trai cũng qua đời, để lại ba người góa phụ trong cảnh tuyệt vọng, không có con nối dõi và không có sự bảo vệ.
Đây là một thảm kịch trọn vẹn. Theo văn hóa và luật pháp thời bấy giờ, phụ nữ góa bụa không có con trai là những người dễ bị tổn thương nhất trong xã hội, không có tài sản thừa kế và không có nguồn hỗ trợ. Na-ô-mi, người phụ nữ Y-sơ-ra-ên, cảm thấy tay của Đức Giê-hô-va đã giáng trên mình (Ruth 1:13). Bà quyết định trở về Bết-lê-hem khi nghe tin Đức Giê-hô-va đã viếng dân sự Ngài bằng cách cho họ bánh (1:6).
Lời Thề Trung Tín Bất Diệt Của Ruth: "Hê-sết" (חֶסֶד)
Đứng trước ngưỡng cửa quyết định, Na-ô-mi khuyên các nàng dâu hãy trở về nhà mẹ đẻ của họ tại Mô-áp để tìm một cuộc sống và một người chồng mới. Ọt-ba đồng ý, nhưng Ruth thì nhất quyết đi theo mẹ chồng. Lời tuyên bố của Ruth được ghi lại như một trong những lời tuyên xưng đẹp đẽ và mạnh mẽ nhất trong Kinh Thánh:
“Xin chớ nài tôi phân rẽ mẹ; vì mẹ đi đâu, tôi sẽ đi đó; mẹ ở nơi nào, tôi sẽ ở nơi đó. Dân sự của mẹ tức là dân sự của tôi; Đức Chúa Trời của mẹ tức là Đức Chúa Trời của tôi; mẹ thác nơi nào, tôi sẽ thác và được chôn nơi đó. Nguyện Đức Giê-hô-va đãi tôi cách nặng nề hơn nữa, nếu có sự gì phân cách tôi khỏi mẹ, chỉ có sự chết mà thôi!” (Ruth 1:16-17).
Ở đây, từ khóa thần học tiếng Hê-bơ-rơ là "Hê-sết" (חֶסֶד - hesed), thường được dịch là "tình yêu thương thành tín", "ân huệ", "lòng thương xót vững bền". Hành động của Ruth là hiện thân sống động của hesed. Đây không phải là tình cảm nhất thời, mà là một sự cam kết trung tín, vô điều kiện, bám lấy một giao ước (dù không được nói ra) giữa nàng và gia đình của chồng. Ruth từ bỏ tương lai có thể an toàn ở quê hương mình, từ bỏ các thần của Mô-áp, để đi theo một dân tộc xa lạ và quan trọng nhất, để theo Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên. Đây là một hành động của đức tin.
Sự Gặp Gỡ Định Mệnh: Ruth Trong Cánh Đồng Của Boaz
Khi về đến Bết-lê-hem, hai góa phụ phải tìm kế sinh nhai. Ruth chủ động xin phép Na-ô-mi ra đồng mót lúa. Luật pháp Môi-se quy định rằng khi gặt hái, chủ ruộng không được gặt sát góc đồng và không được mót lại những gié lúa đã sót; phải chừa lại cho khách lạ, kẻ mồ côi và người góa bụa (Lê-vi Ký 19:9-10; Phục Truyền 24:19). Đây là một biểu hiện của hesed trong luật pháp. Ruth, "một cách vô tình" (theo mắt người đời) lại đến trong cánh đồng của Boaz, một người bà con giàu có của Ê-li-me-léc (Ruth 2:1).
Boaz không phải là một nhân vật phụ thông thường. Tên ông trong tiếng Hê-bơ-rơ (בֹּעַז - Boaz) có thể mang nghĩa "trong ông có sức mạnh". Ông là một người công bình, kính sợ Chúa. Khi hỏi về Ruth, ông đã nghe về tất cả hành động hesed mà nàng đã làm cho mẹ chồng (Ruth 2:11). Lời chúc phước của Boaz dành cho Ruth thật sâu sắc: "Nguyện Giê-hô-va Đức Chúa Trời báo đền điều nàng đã làm; nàng đã đến núp dưới cánh Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên, nên Ngài sẽ ban cho nàng đầy đủ tiền công" (Ruth 2:12). Cụm từ "núp dưới cánh" (בְּכָנָף - bekanaf) mang ý nghĩa tìm kiếm sự bảo vệ và che chở, và nó sẽ trở thành một hình ảnh then chốt sau này.
Boaz thể hiện hesed vượt trên luật định: ông bảo Ruth chỉ mót trong ruộng ông, bảo các đầy tớ không được đụng đến nàng, để nàng uống nước của họ, và cố ý để lại nhiều gié lúa cho nàng mót (Ruth 2:8-9, 15-16). Đây là ân điển (chen - חֵן) được ban cho một người xứng đáng.
Người Bà Con Chuộc Sản Nghiệp: "Goel" (גֹּאֵל)
Phần cao trào của câu chuyện xoay quanh một thiết chế pháp lý và xã hội quan trọng của Y-sơ-ra-ên: người bà con chuộc sản nghiệp (גֹּאֵל - goel). Chức vụ này được quy định trong Lê-vi Ký 25:25 và Phục Truyền 25:5-10. Goel là người thân có trách nhiệm: (1) Chuộc lại đất đai của người thân bị nghèo khó phải bán đi; (2) Chuộc lại tự do cho người thân bị bán làm nô lệ; (3) Báo thù huyết cho người thân bị giết; và (4) trong trường hợp người anh em qua đời không có con nối dõi, phải cưới người vợ góa để sinh con nối dõi cho người chết (luật kế tự).
Na-ô-mi, với tư cách là một người hiểu biết luật pháp, nhận thấy Boaz là một goel tiềm năng. Bà đưa ra kế hoạch: Ruth hãy đến tìm Boaz vào lúc ông đang nghỉ ngơi ở sân đập lúa, và xin ông thực hiện bổn phận của một goel. Hành động "nằm dưới chơn" (Ruth 3:7) của Ruth là một cử chỉ tượng trưng cho sự cầu xin bảo vệ và sự chuộc lại, tiếp nối hình ảnh "núp dưới cánh" trước đó. Lời cầu xin của Ruth thật trực tiếp và đầy đủ ý nghĩa thần học: "Tôi là Ruth, con đòi của ông; xin đắp mền trên con đòi ông, bởi ông có quyền chuộc sản nghiệp" (Ruth 3:9).
Boaz đáp lại với lòng nhân từ và sự ngay thẳng. Ông chúc phước cho Ruth vì nàng đã tỏ lòng nhơn từ chẳng theo những người trai trẻ (3:10). Ông sẵn lòng làm trọn bổn phận goel, nhưng ông cũng tôn trọng luật pháp: còn một người bà con gần hơn ông, có quyền ưu tiên. Điều này cho thấy Boaz là người công chính, không hành động theo tình cảm cá nhân mà theo lẽ thật và luật pháp của Đức Chúa Trời.
Cuộc Chuộc Lại Trọn Vẹn và Hôn Lễ
Hình ảnh Boaz ngồi nơi cổng thành cùng các trưởng lão để giải quyết vụ việc theo luật pháp (Ruth 4:1-12) là một bức tranh sống động về sự công bình. Ông trình bày trường hợp cho người bà con gần hơn: (1) Chuộc lại đất của Na-ô-mi, và (2) cưới Ruth, người Mô-áp, để nối danh cho người chết trên sản nghiệp đó. Người bà con gần đồng ý chuộc đất, nhưng từ chối cưới Ruth vì sợ làm hư hại cơ nghiệp mình (4:6). Anh ta cởi giầy mình ra trao cho Boaz (một nghi thức làm chứng theo Phục Truyền 25:9).
Boaz tuyên bố trước mặt mọi người: "Các ngươi đã làm chứng nơi ngày nay rằng tôi mua nơi tay Na-ô-mi mọi sự thuộc về Ê-li-me-léc, và mọi sự thuộc về Kê-li-ôn và Mạc-lôn. Và tôi cũng lấy Ruth, người Mô-áp, vợ của Mạc-lôn, làm vợ tôi, đặng nối danh người chết trên sản nghiệp người, hầu cho danh người chết không bị diệt khỏi hàng anh em mình và khỏi cửa thành nơi người ở" (Ruth 4:9-10).
Sự chuộc lại (geulah - גְּאֻלָּה) này là trọn vẹn: cả đất đai và dòng dõi. Dân chúng và các trưởng lão chúc phước, cầu nguyện cho nhà Boaz được như nhà Ra-chê và Lê-a, và đặc biệt cầu nguyện cho đứa con trai sẽ sinh ra được nổi danh trong Y-sơ-ra-ên (4:11-12).
Đỉnh Cao Của Sự Quan Phòng: Trong Dòng Dõi Của Đấng Mê-si
Kết thúc câu chuyện là một cái kết có hậu viên mãn: Ruth sinh một con trai tên là Ô-bết. Các phụ nữ nói với Na-ô-mi: "Nguyện danh người được sang trọng trong Y-sơ-ra-ên! Nó sẽ an ủi lòng người, và dưỡng già người..." (Ruth 4:14-15). Quan trọng nhất, gia phổ cuối sách cho thấy Ô-bết là cha của Y-sai, Y-sai là cha của Đa-vít (Ruth 4:17).
Đây là mấu chốt thần học vĩ đại nhất! Một phụ nữ Mô-áp, xuất thân từ một dân tộc bị rủa sả (Phục Truyền 23:3), nhờ đức tin và sự trung tín, đã không chỉ được nhập vào dân sự Đức Chúa Trời, mà còn trở thành tổ mẫu của Vua Đa-vĩ, và qua đó, nằm trong gia phả của Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 1:5). Điều này cho thấy ân điển cứu rỗi của Đức Chúa Trời vượt trên mọi rào cản chủng tộc và văn hóa. Sự quan phòng của Ngài đang âm thầm làm việc ngay trong những bi kịch và lựa chọn của con người, để hướng đến mục đích tối hậu là mang Đấng Cứu Thế đến thế gian.
Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
Câu chuyện Ruth và Boaz không chỉ là lịch sử, mà là một bài học sống động cho chúng ta ngày nay:
1. Sống Với "Hê-sết" (Thành Tín Và Tình Yêu Thương): Như Ruth đã trung tín với Na-ô-mi và Boaz đã nhân từ với Ruth, chúng ta được kêu gọi sống với lòng thành tín (hesed) trong các mối quan hệ: gia đình, hội thánh, và ngay cả với người lạ. Đó là cam kết vô điều kiện, đi đến cùng, dù phải trả giá.
2. Tìm Nơi Nương Náu Dưới Cánh Của Đức Chúa Trời: Ruth quyết định theo Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên. Lời mời gọi cho mỗi chúng ta là hoàn toàn đầu phục và tìm nơi ẩn náu dưới cánh của Đức Chúa Trời, tin cậy vào sự bảo vệ và chu cấp của Ngài (Thi Thiên 91:4).
3. Boaz - Hình Bóng Của Đấng Christ, Đấng Chuộc Tội Chúng Ta: Boaz là một hình bóng tuyệt vời về Chúa Giê-xu Christ, Đấng Goel vĩ đại của chúng ta.
- Chúng ta là những kẻ nghèo khó, mất hết cơ nghiệp (tội lỗi).
- Chúa Giê-xu, là người thân của chúng ta (Ngài mang lấy xác thịt loài người), giàu có (là Đức Chúa Trời) nhưng yêu thương chúng ta.
- Ngài đã trả một giá cao (huyết Ngài trên thập tự giá) để chuộc lại chúng ta khỏi tội lỗi và sự chết.
- Ngài cưới Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:25-27), làm cho chúng ta trở nên dòng dõi của Ngài.
- Qua Ngài, danh chúng ta được nối dõi đời đời trong Vương Quốc Đức Chúa Trời.
4. Tin Cậy Vào Sự Quan Phòng Trong Những Mất Mát: Cuộc đời Na-ô-mi đầy nước mắt ("đừng gọi tôi là Na-ô-mi [có nghĩa 'vui sướng'], hãy gọi tôi là Ma-ra [có nghĩa 'đắng cay']" - Ruth 1:20). Nhưng cuối cùng, Đức Chúa Trời đã biến sự đắng cay thành ngọt ngào. Ngài có thể dùng những bi kịch lớn nhất để đem đến phước hạnh lớn nhất, theo cách mà chúng ta không ngờ.
Kết Luận
Câu chuyện về Ruth và Boaz là một viên ngọc quý trong kho tàng Kinh Thánh. Nó dạy chúng ta về đức tin dám liều lĩnh (Ruth), về sự công bình và nhân từ đi đôi với nhau (Boaz), và về sự trung tín vượt trên hoàn cảnh (Na-ô-mi). Nhưng trên hết, nó chiếu sáng lên kế hoạch cứu chuộc vĩ đại của Đức Chúa Trời. Qua một cô gái Mô-áp và một người Bết-lê-hem trung tín, Đức Chúa Trời đang chuẩn bị con đường cho Vua Đa-vít và sau cùng là cho Vua Muôn Vua - Chúa Giê-xu Christ. Mỗi chúng ta được mời gọi bước vào câu chuyện đó, trở thành những Ruth tìm kiếm sự chuộc tội, và kinh nghiệm tình yêu thành tín (hesed) của Đấng Christ, Đấng Chuộc Tội vĩ đại của chúng ta.