“Các ngươi nhờ trái nó mà nhận biết được”: Ý Nghĩa và Ứng Dụn g từ Ma-thi-ơ 7:16
Trong thời đại của thông tin hỗn tạp và vô số tiếng nói tuyên bố chân lý, lời cảnh báo của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 7:15-20 trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Trọng tâm của phân đoạn này nằm ở câu 16: “Các ngươi nhờ trái nó mà nhận biết được. Người ta há hái trái nho nơi bụi gai, hoặc trái vả nơi bụi tật lê ư?” (Ma-thi-ơ 7:16, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là một nguyên tắc phân biệt thuộc linh, mà còn là chìa khóa để hiểu về bản chất của đời sống Cơ Đốc nhân chân thật. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ gốc, và những ứng dụng thiết thực của nguyên tắc “xem trái biết cây” cho đời sống đức tin ngày nay.
Bối Cảnh Trực Tiếp: Cảnh Báo Về Tiên Tri Giả
Để hiểu trọn vẹn câu 16, chúng ta phải bắt đầu từ câu 15: “Hãy coi chừng tiên tri giả, là những kẻ mang lốt chiên đến cùng các ngươi, song bề trong thật là muông sói hay cắn xé.” Chúa Giê-xu đang nói trực tiếp về những người lãnh đạo tôn giáo giả mạo. Họ đến trong “lốt chiên” (σχήματι προβάτων, *schēmati probatōn*), tức là vẻ bề ngoài đạo đức, ngoan đạo, có vẻ thuộc về đàn chiên của Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, bản chất bên trong (ἔσωθεν, *esōthen*) của họ là “muông sói hay cắn xé” – tham lam, tàn bạo, và hủy diệt.
Vấn đề nan giải được đặt ra: Làm sao những con chiên thật có thể phân biệt được khi kẻ thù đã cải trang rất tinh vi? Câu trả lời của Chúa không dựa trên những tuyên bố hùng hồn, học vấn cao siêu, hay các phép lạ (xem Ma-thi-ơ 7:22-23), mà dựa trên một nguyên tắc tự nhiên, đơn giản nhưng vô cùng sâu sắc: nguyên tắc nhận biết qua kết quả.
Phân Tích Ngôn Ngữ Gốc: “Trái” và “Nhận Biết”
1. “Trái” (τὸν καρπὸν – *ton karpon*): Từ Hy Lạp “καρπός” (*karpos*) trong ngữ cảnh này mang ý nghĩa rộng hơn là trái cây theo nghĩa đen. Nó chỉ kết quả, sản phẩm, hoặc hệ quả của một thực thể hay một quá trình. Trong Tân Ước, từ này thường được dùng cho: - Hành động và cách cư xử: Những việc làm cụ thể phát xuất từ tấm lòng (Ma-thi-ơ 3:8, 12:33). - Trái của Thánh Linh: Những phẩm chất thuộc linh được sản sinh trong đời sống người tin Chúa (Ga-la-ti 5:22-23). - Kết quả của chức vụ: Những điều bền vững được sinh ra từ sự phục vụ trung tín (Giăng 15:16, Phi-líp 1:22).
Do đó, “trái” ở đây bao gồm toàn bộ lối sống, động cơ, lời nói, hành động, và ảnh hưởng của một cá nhân. Nó là sự biểu lộ ra ngoài của thực chất bên trong.
2. “Nhận biết” (ἐπιγνώσεσθε – *epignōsesthe*): Động từ này không đơn thuần là nhận ra (γινώσκω – *ginōskō*), mà là “ἐπιγινώσκω” (*epiginōskō*), mang sắc thái nhận biết đầy đủ, nhận biết chắc chắn, hoặc nhận ra qua sự quan sát kỹ lưỡng. Nó hàm ý một sự nhận thức có cơ sở, một sự đánh giá chín chắn dựa trên bằng chứng khách quan. Điều này cho thấy việc “nhận biết” tiên tri giả không phải là phán xét vội vàng, mà là một quá trình quan sát và đánh giá kết quả lâu dài của đời sống họ.
Nguyên Lý Tự Nhiên và Siêu Nhiên: Cây Nào Trái Nấy
Chúa Giê-xu dùng hai hình ảnh minh họa rõ ràng: - “Người ta há hái trái nho nơi bụi gai…?”: Bụi gai (ἀκάνθας – *akanthas*) không thể sản sinh trái nho (σταφυλὴν – *staphylēn*). - “…hoặc trái vả nơi bụi tật lê ư?”: Bụi gai góc (τριβόλων – *tribolōn*) không thể ra trái vả (σῦκα – *syka*).
Nguyên lý này là hiển nhiên trong tự nhiên: Bản chất bên trong quyết định sản phẩm bên ngoài. Một cây tốt (δένδρου ἀγαθοῦ – dendrou agathou) về bản chất sẽ sinh trái tốt (καρπὸν καλὸν – karpon kalon), và cây xấu (δένδρου σαπροῦ – dendrou saprou) thì sinh trái xấu (καρπὸν πονηρὸν – karpon ponēron) (Ma-thi-ơ 7:17-18). Trong thế giới thuộc linh, “cây” chính là tấm lòng (καρδία – kardia) của con người. Chúa Giê-xu đã dạy: “Vì bởi đầy dẫy trong lòng mà miệng mới nói ra” (Lu-ca 6:45). Trái là sự biểu lộ không thể tránh khỏi của cái gốc rễ bên trong.
Một tiên tri giả, dù có tuyên bố mạnh mẽ về danh Chúa (Ma-thi-ơ 7:22), nhưng nếu gốc rễ đời sống họ là tham lam, kiêu ngạo, gian dối, và tìm kiếm vinh quang cho mình, thì “trái” mà họ sinh ra cuối cùng sẽ phản ánh điều đó. Trái đó có thể là: sự chia rẽ, giáo lý sai lầm, lạm dụng quyền lực, đời sống đạo đức giả, hoặc lợi dụng tín đồ vì lợi ích cá nhân.
Trái Tốt: Tiêu Chuẩn Nhận Biết Đời Sống Chân Thật
Vậy, “trái tốt” theo Kinh Thánh là gì? Đây không phải là sự hoàn hảo không tì vết, mà là khuynh hướng và kết quả của một đời sống được Thánh Linh điều khiển.
- Trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23): Đây là tiêu chuẩn tối thượng. Một đời sống được Đức Thánh Linh cai quản sẽ dần dần mang lấy những phẩm chất của Đấng Christ: “yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ.” Đây là những “trái” nội tâm dẫn đến hành động tốt.
- Đời Sống Vâng Phục và Khiêm Nhường: Chúa Giê-xu hỏi: “Sao các ngươi gọi Ta: Chúa, Chúa, mà không làm theo lời Ta phán?” (Lu-ca 6:46). Trái của sự vâng lời là dấu hiệu của tình yêu thật (Giăng 14:15). Sự khiêm nhường, sẵn sàng thú tội và sửa đổi cũng là một trái tốt.
- Tình Yêu Thương Cụ Thể (1 Giăng 3:18): Tình yêu không chỉ bằng lời nói và tiếng nói, mà bằng “việc làm và lẽ thật.” Điều này bao gồm sự rộng rãi, cảm thông, và hy sinh vì người khác.
- Lời Nói Xây Dựng (Ê-phê-sô 4:29): “Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói, hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến.” Lời nói là một loại “trái” dễ quan sát.
Ứng Dụn g Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
1. Tự Xét Mình (2 Cô-rinh-tô 13:5): Nguyên tắc “xem trái” trước hết phải được áp dụng cho chính mình. Mỗi chúng ta cần thành thật hỏi: “Trái” trong đời sống tôi đang nói lên điều gì về “cây” (tấm lòng) của tôi? Tôi có đang sinh ra trái của xác thịt (Ga-la-ti 5:19-21) hay trái của Thánh Linh? Sự tự xét này không nhằm lên án, mà nhằm ăn năn, nhờ cậy ân điển và để Đức Thánh Linh tiếp tục uốn nắn chúng ta.
2. Sự Khôn Ngoan Trong Quan Hệ và Lựa Chọn: Trong việc chọn lựa người dạy dỗ, mục sư, hay bạn thuộc linh, nguyên tắc này hướng dẫn chúng ta: - Đừng chỉ nghe tín điều họ tuyên bố, hãy xem đời sống họ sống. Đời sống gia đình họ ra sao? Họ có sống khiêm nhường và chính trực không? - Quan sát lâu dài: “Trái” chín cần thời gian. Hãy quan sát kết quả lâu dài trong chức vụ và mối quan hệ của họ: Họ có gây dựng Hội Thánh hay chia rẽ? Họ hướng người khác đến với Đấng Christ hay đến với chính họ? - Nhìn vào “mùa gặt” tổng thể: Một vài sai sót không nhất thiết chứng minh là “cây xấu”. Nhưng khuynh hướng chung của cuộc đời họ là gì? Nó có phù hợp với gương mẫu của Đấng Christ không?
3. Tránh Hai Thái Cực Nguy Hiểm: - Thái cực tin người mù quáng: Chỉ dựa vào danh tiếng, tài hùng biện hay ơn thu hút mà bỏ qua việc xem xét “trái” đời sống. - Thái cực phán xét gay gắt: Dùng nguyên tắc này như một búa tạ để lên án người khác một cách thiếu kiên nhẫn và không có tình yêu thương. Mục đích của nguyên tắc là phân biệt để được an toàn và xây dựng, không phải để hủy diệt hay lên mặt đạo đức.
Kết Luận: Sự Khôn Ngoan Thiên Thượng Cho Hành Trình Đức Tin
Lời dạy “Các ngươi nhờ trái nó mà nhận biết được” của Chúa Giê-xu là một món quà khôn ngoan thiên thượng cho Hội Thánh qua mọi thời đại. Nó đặt tiêu chuẩn đánh giá trên một nền tảng vững chắc, khách quan: kết quả của đời sống. Nguyên tắc này bảo vệ chúng ta khỏi sự lừa dối, hướng dẫn chúng ta trong các mối quan hệ, và quan trọng hơn hết, thúc giục mỗi chúng ta đầu tư vào “cái gốc” – chính là mối tương giao chân thật với Đấng Christ.
Cuối cùng, Đấng Christ chính là Cây Nho thật (Giăng 15:1), và chúng ta là nhánh. Khi chúng ta cứ ở trong Ngài, đời sống chúng ta cách tự nhiên sẽ sinh ra trái tốt, trái bền vững (Giăng 15:4-5). Ước mong nguyên tắc này không chỉ là công cụ để nhận biết người khác, mà trở thành lời mời gọi thiết thực để mỗi chúng ta ngày càng kết nối sâu nhiệm hơn với Ngài, hầu cho thế giới có thể “nhận biết” Đấng Christ qua “trái” của đời sống chúng ta.
“Ấy vậy, các ngươi nhờ trái nó mà nhận biết được.” (Ma-thi-ơ 7:20). Xin Chúa ban cho chúng ta sự khôn ngoan để áp dụng lẽ thật này trong tinh thần khiêm nhường, yêu thương và cảnh giác.