Tại sao chúng ta phải tỉnh táo và cảnh giác (1 Phi-e-rơ 5:8)?

Lời kêu gọi “hãy tỉnh thức” vang vọng xuyên suốt Tân Ước, từ lời cảnh báo của Chúa Giê-xu cho đến những huấn thị của các sứ đồ. Trong bức thư đầy năng quyền và ấm áp của mình gửi cho các tín hữu đang chịu khốn khó và thử thách, Sứ đồ Phi-e-rơ đã đưa ra một mệnh lệnh cấp thiết và đanh thép: “Hãy tiết độ và tỉnh thức: kẻ thù nghịch anh em là ma quỷ, như sư tử rống, đi rình mò chung quanh anh em, tìm kiếm người nào nó có thể nuốt được.” (1 Phi-e-rơ 5:8, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không phải là một lời khuyên nhẹ nhàng, mà là một hướng dẫn chiến lược sống còn trong cuộc chiến thuộc linh. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá lý do tại sao sự tỉnh táo và cảnh giác là tuyệt đối cần thiết, dựa trên nền tảng giải kinh vững chắc từ bối cảnh, ngôn ngữ nguyên bản và sự dạy dỗ toàn diện của Kinh Thánh.

Để hiểu trọn vẹn 1 Phi-e-rơ 5:8, chúng ta phải đặt nó vào bối cảnh trực tiếp. Câu này nằm trong phân đoạn Phi-e-rơ khuyên các trưởng lão chăn bầy và các người trẻ tuổi phục tùng (1 Phi-e-rơ 5:1-7). Sau lời kêu gọi mọi người “hãy trao mọi điều lo lắng mình cho Ngài, vì Ngài hay săn sóc anh em” (câu 7), thì ngay lập tức là mệnh lệnh “hãy tiết độ và tỉnh thức”. Điều này cho thấy một sự chuyển tiếp logic: sự phó thác lo lắng cho Chúa không có nghĩa là sự thụ động, lơ là, mà phải đi đôi với sự tỉnh táo tích cực. Chúng ta giao phó gánh nặng để có thể tự do và minh mẫn chiến đấu.

Trong nguyên ngữ Hy Lạp, hai từ khóa được sử dụng:

1. Νήψατε (Nēpsate) - “Hãy tiết độ/tỉnh táo”: Từ này xuất phát từ lĩnh vực kiêng rượu, có nghĩa là “tỉnh rượu”, “không bị say”. Nó mang ý nghĩa thuộc linh là sự minh mẫn, tự chủ, không bị các đam mê, dục vọng, sự dối trá hay những ảnh hưởng gây mê mờ làm cho mất phương hướng. Sứ đồ Phao-lô cũng dùng từ cùng gốc này khi nói: “chúng ta thuộc về ban ngày, nên hãy tỉnh thức” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:6, 8).

2. Γρηγορήσατε (Grēgorēsate) - “Hãy tỉnh thức/cảnh giác”: Đây là từ mô tả sự thức canh, cảnh giới, không ngủ. Nó là hành động chủ động của một người lính gác, luôn trong tư thế sẵn sàng, mắt mở to, tai lắng nghe để phát hiện mọi mối đe dọa từ xa. Chúa Giê-xu đã dùng từ này nhiều lần trong các tiên tri về sự tái lâm (Ma-thi-ơ 24:42; 25:13; Mác 13:35-37).

Sự kết hợp của hai từ này cho thấy một trạng thái toàn diện: tỉnh táo nội tâm (không bị mê hoặc) và cảnh giác ngoại vi (không bị bất ngờ). Đây là tư thế của một chiến binh thuộc linh trong thời bình an lẫn chiến tranh.

Lý do chính yếu cho mệnh lệnh tỉnh thức nằm ở bản chất của kẻ thù. Phi-e-rơ không nói đến một ảnh hưởh mơ hồ hay một khái niệm trừu tượng về “cái ác”, mà chỉ rõ một thực thể cá nhân, thù nghịch: “kẻ thù nghịch anh em là ma quỷ” (ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος - ho antidikos humōn diabolos).

- Ἀντίδικος (Antidikos): Nghĩa đen là “kẻ kiện cáo trước tòa”, “đối phương trong một vụ kiện”. Điều này cho thấy ma quỷ hoạt động như một công tố viên, luôn tìm cách buộc tội và tố cáo các thánh đồ trước mặt Đức Chúa Trời (xem Khải Huyền 12:10).

- Διάβολος (Diabolos): Nghĩa là “kẻ vu khống”, “kẻ ném qua” (như ném lời buộc tội), “kẻ chia rẽ”. Đây chính là tên gọi chung của Sa-tan, bản chất của hắn là dối trá và phá hoại mối liên hệ (với Chúa và với nhau).

Phi-e-rơ sử dụng một hình ảnh vô cùng mạnh mẽ và đáng sợ: “như sư tử rống” (ὡς λέων ὠρυόμενος - hōs leōn ōruomenos). Hình ảnh này không ngẫu nhiên:

- Trong Cựu Ước, sư tử thường tượng trưng cho sự hủy diệt, quyền lực hung dữ (Thi Thiên 7:2; 22:13). Tiên tri Ê-sai đã mô tả sự trừng phạt của Đức Chúa Trời trên các dân nổi loạn như tiếng sư tử gầm (Ê-sai 5:29).

- Tiếng rống của sư tử nhằm gây kinh hãi, làm tê liệt con mồi, và thông báo sự hiện diện đe dọa của nó. Ma quỷ sử dụng chiến thuật tương tự: gieo rắc sự sợ hãi, bối rối, nghi ngờ, và tuyệt vọng để làm chúng ta tê liệt về mặt thuộc linh trước khi tấn công.

- Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là Phi-e-rơ nói ma quỷ “như” sư tử rống, chứ không phải là một con sư tử thực sự. Nó là một kẻ bắt chước. Trong Kinh Thánh, chính Chúa Giê-xu mới là Sư Tử của chi phái Giu-đa (Khải Huyền 5:5) – biểu tượng của uy quyền, sự chiến thắng và vương quyền chính nghĩa. Sa-tan chỉ là một bản sao giả mạo, yếu ớt hơn nhiều so với Vua của chúng ta, nhưng vẫn cực kỳ nguy hiểm đối với những ai xem thường nó.

Hai động từ mô tả hành động của kẻ thù rất đáng chú ý: “đi rình mò” (περιπατεῖ - peripatei) và “tìm kiếm” (ζητῶν - zētōn). Điều này vẽ nên hình ảnh một kẻ săn mồi kiên nhẫn, chủ động, không ngừng nghỉ. Nó không tấn công bừa bãi, mà “tìm kiếm người nào nó có thể nuốt được” – tức là tìm kiếm điểm yếu, sự thiếu tỉnh thức, đức tin non yếu, hoặc sự cô lập của một Cơ Đốc nhân. Sứ đồ Phao-lô cũng cảnh báo về các mưu chước (μεθοδείας - methodias) của ma quỷ (Ê-phê-sô 6:11).

Dựa trên toàn bộ Kinh Thánh, chúng ta có thể xác định những lĩnh vực chính mà Cơ Đốc nhân phải đặc biệt tỉnh táo cảnh giác:

1. Tỉnh Thức Về Giáo Lý Sai Lạc: Ma quỷ là “cha của sự nói dối” (Giăng 8:44). Hắn tấn công vào chân lý. Chúa Giê-xu cảnh báo về tiên tri giả (Ma-thi-ơ 7:15). Phao-lô cảnh báo về những “sứ đồ giả, là kẻ làm việc gian giảo, mạo chuyển mình ra sứ đồ của Đấng Christ” (2 Cô-rinh-tô 11:13). Sự tỉnh thức đòi hỏi chúng ta phải “thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng” (1 Giăng 4:1) và gắn bó với Lời Chúa.

2. Tỉnh Thức Về Tội Lỗi Và Cám Dỗ: Ma quỷ tìm cách lợi dụng những ham muốn xác thịt của chúng ta (Gia-cơ 1:14). Chúa Giê-xu dạy các môn đồ: “hãy tỉnh thức và cầu nguyện, kẻo các ngươi sa vào chước cám dỗ” (Ma-thi-ơ 26:41). Sự tỉnh thức giúp ta nhận diện những cánh cửa nhỏ mà tội lỗi có thể xâm nhập.

3. Tỉnh Thức Trong Sự Cầu Nguyện: Sự cầu nguyện là tuyến phòng thủ mạnh mẽ nhất, và cũng là mục tiêu tấn công của kẻ thù. Phao-lô kêu gọi: “Hãy bền đỗ trông chờ trong sự cầu nguyện, và tỉnh thức về sự ấy mà thôi đi” (Cô-lô-se 4:2). Sa-tan muốn làm chúng ta mệt mỏi, xao lãng, và thất vọng trong sự cầu nguyện.

4. Tỉnh Thức Trong Đời Sống Cộng Đồng: Ma quỷ tìm cách gieo rắc sự bất hòa, lời nói độc ác, sự ghen ghét và tính ích kỷ trong Hội Thánh. Sự tỉnh thức giúp chúng ta “giữ cho khỏi mất sự hòa thuận” (Hê-bơ-rơ 12:14) và vâng theo lời dạy “hãy coi chừng kẻo có kẻ trật phần ân điển của Đức Chúa Trời, kẻo rễ đắng châm ra, có thể ngăn trở và làm ô uế phần nhiều trong anh em” (Hê-bơ-rơ 12:15).

5. Tỉnh Thức Về Sự Tái Lâm Của Chúa: Toàn bộ Ma-thi-ơ 24 và 25 là lời kêu gọi tỉnh thức vì không biết ngày giờ Chúa đến. Sự tỉnh thức ở đây là sống với thái độ mong đợi, trung tín và làm trọn phận sự được giao (Ma-thi-ơ 25:13).

Mệnh lệnh “hãy tỉnh thức” không đứng một mình. Ngay trong bối cảnh, Phi-e-rơ đưa ra giải pháp: “Hãy đứng vững trong đức tin” (1 Phi-e-rơ 5:9a). Đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ và sự chiến thắng của Ngài trên thập tự giá là nền tảng cho sự tỉnh thức. Dưới đây là những vũ khí thực tiễn:

1. Mặc Lấy Áo Giáp Của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 6:10-18): Đây là bộ công cụ toàn diện để tỉnh thức và chiến đấu. Đặc biệt là “khiên đức tin” để dập tắt các tên lửa của kẻ ác, và “mũ sự cứu rỗi” để bảo vệ tâm trí khỏi những tư tưởng tấn công.

2. Ghi Nhớ và Vâng Giữ Lời Chúa: Chúa Giê-xu đã chiến thắng sự cám dỗ bằng cách tuyên phán Lời Chúa: “Có lời chép rằng…” (Ma-thi-ơ 4:4, 7, 10). Lời Chúa là “thanh gươm của Đức Thánh Linh” (Ê-phê-sô 6:17), là ánh sáng cho đường lối chúng ta (Thi Thiên 119:105), giúp chúng ta tỉnh táo nhận diện sự dối trá.

3. Sống Trong Sự Kết Hiệp Với Hội Thánh: Một con sư tử thường nhắm vào con thú tách đàn. Phi-e-rơ khuyên chúng ta đừng cô đơn trong cuộc chiến. Ông nói “anh em ở trong thế gian phải chịu hoạn nạn” (1 Phi-e-rơ 5:9) – chữ “anh em” ở số nhiều. Sự khích lệ, sửa dạy, và cầu thay lẫn nhau trong thân thể Đấng Christ là một hàng rào bảo vệ vững chắc.

4. Phó Thác Mọi Lo Lắng Cho Chúa (1 Phi-e-rơ 5:7): Sự lo lắng và sợ hãi chính là mồi ngon cho tiếng gầm của kẻ thù. Khi chúng ta thực sự tin cậy vào sự quan phòng của Đức Chúa Trời, tâm trí chúng ta được tự do để tỉnh táo, không còn bị phân tâm bởi những nỗi sợ vô hình.

5. Cầu Nguyện Không Thôi: Cầu nguyện là hơi thở của sự tỉnh thức. Nó giữ chúng ta kết nối với nguồn sức mạnh và sự khôn ngoan thiên thượng. “Hãy cầu nguyện nhơn danh Đức Thánh Linh, dùng đủ mọi thứ cầu nguyện và nài xin… hãy bền đỗ và tỉnh thức trong sự ấy” (Ê-phê-sô 6:18, xem thêm Lu-ca 18:1).

Lời cảnh báo của Phi-e-rơ kết thúc với một lời hứa đầy quyền năng: “Đức Chúa Trời ban mọi ơn lành… sẽ khiến anh em vững vàng, có sức mạnh, lập nền vững chắc. Nguyền xin quyền phép thuộc về Ngài đời đời vô cùng! A-men.” (1 Phi-e-rơ 5:10-11). Đây là chìa khóa then chốt. Sự tỉnh thức của Cơ Đốc nhân không phải là sự hoảng sợ, lo âu triền miên trước một kẻ thù mạnh hơn mình. Trái lại, đó là sự tỉnh táo tự tin của một người lính biết rõ kế hoạch của chỉ huy mình và biết chắc kết cục của cuộc chiến.

Chúng ta tỉnh thức bởi vì chúng ta đã được cảnh báo. Chúng ta cảnh giác bởi vì chúng ta được yêu thương. Và trên hết, chúng ta có thể đứng vững vì biết rằng “Đấng ở trong các con là lớn hơn kẻ ở trong thế gian” (1 Giăng 4:4). Ma quỷ như sư tử rống, nhưng Chúa chúng ta là Sư Tử của chi phái Giu-đa đã chiến thắng. Ngài đã hủy phá quyền lực của ma quỷ trên thập tự giá (Cô-lô-se 2:15). Do đó, sự tỉnh thức của chúng ta là sự chuẩn bị tích cực, sống trong ánh sáng của sự cứu chuộc, và can đảm tiến bước trên con đường hẹp với đôi mắt mở to và tấm lòng gắn chặt nơi Đấng Christ, Đấng là niềm hy vọng vinh hiển của chúng ta.