Giận Chúa thì có sai không?

Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều có những lúc đối diện với nghịch cảnh, mất mát, hay những câu hỏi không lời giải đáp. Từ sâu thẳm lòng mình, một cảm xúc có thể trào dâng: sự bất bình, thất vọng, thậm chí là giận dữ hướng về Đức Chúa Trời. Chúng ta tự hỏi: "Tại sao Chúa để điều này xảy ra?"; "Nếu Ngài yêu thương và toàn năng, sao Ngài không can thiệp?". Cảm giác ấy thường đi kèm với mặc cảm tội lỗi. Chúng ta được dạy phải yêu mến, tin cậy và vâng lời Chúa, vậy thì cảm thấy giận Ngài có phải là một tội lỗi không? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để tìm hiểu bản chất của cảm xúc, phản ứng của Chúa trước sự thành thật của con dân Ngài, và con đường lành mạnh để xử lý những xúc cảm phức tạp trong mối quan hệ với Đấng Tạo Hóa.

Đầu tiên, chúng ta cần có sự phân biệt Kinh Thánh giữa cảm xúc (emotion) và tội lỗi (sin). Cảm xúc là những phản ứng tự nhiên của tâm lý và tâm linh con người trước các kích thích bên ngoài và bên trong. Bản thân chúng không phải là tội. Tuy nhiên, cách chúng ta xử lý, nuôi dưỡng và hành động dựa trên cảm xúc đó có thể dẫn đến tội lỗi.

Kinh Thánh công nhận một loạt cảm xúc của con người, kể cả những cảm xúc tiêu cực. Chính Chúa Giê-xu khi ở trong vườn Ghết-sê-ma-nê đã "buồn bực và sầu não" (Ma-thi-ơ 26:37). Trong tiếng Hy Lạp, từ "sầu não" (ἀδημονέω - adēmoneō) mang nghĩa rất mạnh: cực kỳ đau buồn, lo lắng đến mức kiệt quệ. Ngài đã cầu nguyện: "Cha ơi! nếu có thể được, xin cho chén nầy lìa khỏi Con!" (câu 39). Đây là một lời cầu xin đầy xúc cảm, bày tỏ sự kinh khiếp trước sự đau đớn thể xác và thuộc linh sắp tới. Thế nhưng, Ngài kết thúc bằng sự vâng phục: "Song không theo ý Con, mà theo ý Cha."

Vậy, cảm giác giận, bất bình, hay thất vọng hướng về Chúa, xét như một phản ứng cảm xúc ban đầu trước những điều chúng ta không hiểu hoặc đau đớn, không tự động là một tội. Tội lỗi nằm ở chỗ chúng ta để cảm xúc đó dẫn mình đến chỗ nghi ngờ bản tính tốt lành của Chúa, phủ nhận sự chủ tể của Ngài, từ bỏ đức tin, hoặc nuôi dưỡng sự cay đắng trong lòng.

Cựu Ước và Tân Ước đều ghi lại nhiều trường hợp các đầy tớ trung tín của Chúa bày tỏ sự thắc mắc, đau buồn và gần như là bất bình với Ngài. Những đoạn này không che giấu cảm xúc thật của họ, và quan trọng hơn, chúng cho thấy cách Chúa đáp lại.

1. Gióp - Tiếng Kêu của Sự Vô Tội Đau Khổ:
Sau khi mất tất cả con cái, tài sản và sức khỏe, Gióp đã thốt lên: "Phàm điều gì Đức Giê-hô-va ban cho, Đức Giê-hô-va lại cất đi; đáng ngợi khen danh Đức Giê-hô-va!" (Gióp 1:21). Nhưng khi sự đau đớn kéo dài, ông bắt đầu chất vấn. Ông nguyền rủa ngày mình sinh ra (Gióp 3), kêu gào đòi Chúa trả lời (Gióp 31:35). Ông thậm chí nói: "Ngài trở nên dữ đối với tôi; lấy cánh tay mạnh mẽ Ngài mà bắt bớ tôi" (Gióp 30:21). Điểm đáng chú ý là Chúa không lên án Gióp vì những lời chất vấn đó. Cuối sách, Đức Chúa Trời hiện ra và quở trách Gióp vì đã nói về những điều mình không hiểu biết (Gióp 38:2), nhưng Ngài phán với ba người bạn của Gióp: "Cơn thạnh nộ ta nổi lên cùng hai ngươi... vì các ngươi không có nói về ta cách xứng đáng như Gióp, kẻ tôi tớ ta" (Gióp 42:7). Chúa tôn trọng sự thành thật đau đớn của Gióp hơn là sự an ủi giáo điều và sai lầm của những người bạn.

2. Đa-vít - Thành Thật Trong Các Thánh Thi:
Sách Thi Thiên là kho tàng những lời cầu nguyện chân thật. Đa-vít thường xuyên bày tỏ nỗi sợ hãi, cô đơn, và cảm giác bị Chúa bỏ rơi. "Hỡi Đức Chúa Trời tôi, ban ngày tôi kêu cầu, mà Chúa không đáp lại; ban đêm cũng vậy, tôi không hề nghỉ ngơi" (Thi Thiên 22:2). "Chúa sẽ lìa bỏ tôi cho đến chừng nào, hỡi Đức Giê-hô-va?" (Thi Thiên 13:1). Từ "lìa bỏ" trong tiếng Hê-bơ-rơ là (שָׁכַח - shakach), có nghĩa là "quên, làm ngơ". Đa-vít không ngần ngại nói với Chúa rằng ông cảm thấy như Chúa đã quên mình. Thế nhưng, mẫu mực của Đa-vít là ông luôn đem những cảm xúc ấy đến trước mặt Chúa, và cuối cùng, ông quay về với sự nhớ lại những việc làm và bản tính thành tín của Đức Giê-hô-va (Thi Thiên 13:5-6).

3. Tiên Tri Ha-ba-cúc - Tranh Luận Công Bằng với Chúa:
Ha-ba-cúc đã chất vấn Chúa một cách thẳng thắn: "Hỡi Đức Giê-hô-va! tôi kêu van mà Ngài không nghe tôi cho đến chừng nào?... Nhân sao Chúa khiến tôi thấy sự gian ác, và Ngài ngó xem sự ngang trái?... Kẻ dữ nuốt kẻ công bình hơn" (Ha-ba-cúc 1:2, 3, 13). Đây là những câu hỏi đầy tính khiêu khích và bất bình trước sự dường như bất công của Chúa. Thay vì trừng phạt Ha-ba-cúc, Chúa đã trả lời ông. Câu trả lời không phải lúc nào cũng như ông mong đợi, nhưng cuối cùng Ha-ba-cúc đã đi đến chỗ tuyên bố đức tin tuyệt vời: "Dầu không nứt nụ, không trái, dầu không có sản vật trong cây ô-li-ve, dầu không có chi trong chuồng, không có bầy bò trong ràn, dầu vậy, tôi sẽ vui mừng trong Đức Giê-hô-va, tôi sẽ hớn hở trong Đức Chúa Trời của sự cứu rỗi tôi" (Ha-ba-cúc 3:17-18).

Mặc dù Chúa đón nhận sự thành thật của chúng ta, Kinh Thánh cũng ghi lại những trường hợp sự bất bình dẫn đến tội lỗi và hậu quả nghiêm trọng.

1. Ca-in - Sự Giận Dữ Dẫn Đến Ghen Ghét và Giết Người:
Ca-in "giận lắm mà gằm nét mặt xuống" vì Chúa không nhìn đến của lễ của mình (Sáng Thế Ký 4:5). Đức Chúa Trời đã cảnh báo ông: "Nếu ngươi làm lành, há chẳng ngước mặt lên sao? Còn như chẳng làm lành, thì tội lỗi rình đợi trước cửa..." (câu 7). Chúa cảnh báo rằng tội lỗi đang rình rập, muốn chế ngự Ca-in. Thế nhưng Ca-in đã để sự giận dữ và ghen tị dẫn mình đến tội giết em trai. Ở đây, tội không nằm ở cảm giác ban đầu, mà ở việc từ chối lời cảnh báo của Chúa và để cảm xúc chi phối hành động.

2. Dân Y-sơ-ra-ên Trong Đồng Vắng - Sự Oán Trách và Thiếu Đức Tin:
Suốt hành trình trong đồng vắng, dân Y-sơ-ra-ên nhiều lần "oán trách" Môi-se và A-rôn, thực chất là oán trách Đức Giê-hô-va (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:2, 17:3; Dân Số Ký 14:2). Họ nói: "Chớ chi chúng tôi chịu chết trong xứ Ê-díp-tô!" (Dân Số Ký 14:2). Sự oán trách này xuất phát từ lòng vô tín, không nhớ đến quyền năng và sự chu cấp của Chúa. Chúa đã xem đó là một tội nghiêm trọng, khiến cả thế hệ đó phải chết trong đồng vắng (Dân Số Ký 14:22-23). Sự khác biệt giữa họ và Đa-vít hay Ha-ba-cúc là ở thái độ của lòng. Dân Y-sơ-ra-ên từ chối tin cậy và phủ nhận sự tốt lành của Chúa, trong khi các tiên tri và vua dù đau đớn vẫn hướng về Chúa để tìm câu trả lời.

Từ những phân tích trên, chúng ta có thể rút ra một mô hình lành mạnh để xử lý cảm giác giận Chúa:

1. Thành Thật Trong Sự Cầu Nguyện:
Đừng đè nén hay giả vờ. Hãy đem mọi cảm xúc của bạn ra trước mặt Chúa. Ngài đã biết rồi. "Hãy trao mọi điều lo lắng mình cho Ngài, vì Ngài hay săn sóc anh em" (I Phi-e-rơ 5:7). Các Thi thiên dạy chúng ta cầu nguyện bằng tất cả sự chân thật.

2. Chất Vấn Trong Tinh Thần Tìm Kiếm, Không Buông Tha:
Hãy hỏi "Tại sao?" như Ha-ba-cúc, nhưng với tấm lòng khiêm nhường sẵn sàng lắng nghe câu trả lời của Chúa, dù nó có thể không như ý muốn. Đặt câu hỏi với ước muốn hiểu biết Chúa hơn, chứ không phải để chỉ trích Ngài.

3. Nhớ Lại Bản Tính và Lời Hứa của Chúa:
Sau khi bày tỏ nỗi lòng, hãy chủ động nhớ lại những gì bạn biết về Chúa từ Kinh Thánh. Ngài là Đấng Thánh (Ê-sai 6:3), Công Bình (Phục Truyền 32:4), Yêu Thương (I Giăng 4:8), và Thành Tín (II Ti-mô-thê 2:13). Sự thật về bản tính Ngài là nền tảng vững chắc cho cảm xúc dao động của chúng ta.

4. Tập Trung Vào Thập Tự Giá - Sự Bày Tỏ Tột Cùng của Tình Yêu:
Khi nghi ngờ về tình yêu hay sự tốt lành của Chúa, hãy nhìn lên thập tự giá. "Nhưng Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương Ngài đối với chúng ta, khi chúng ta còn là người có tội, thì Đấng Christ vì chúng ta chịu chết" (Rô-ma 5:8). Thập tự giá là câu trả lời dứt khoát cho câu hỏi "Chúa có quan tâm không?". Nếu Ngài sẵn sàng hy sinh Con Một vì chúng ta khi chúng ta còn là thù nghịch, thì không gì có thể tách chúng ta khỏi tình yêu Ngài (Rô-ma 8:32, 38-39).

5. Chấp Nhận Sự Bí Ẩn và Chủ Tể của Ngài:
Cuối cùng, chúng ta phải đến chỗ nhìn nhận rằng tư tưởng và đường lối Ngài cao hơn chúng ta (Ê-sai 55:8-9). Đức tin đôi khi có nghĩa là tin cậy Ngài ngay cả khi chúng ta không hiểu. Như Gióp đã tuyên bố: "Tôi biết rằng Chúa làm được mọi sự... Tôi đã nói những điều tôi không hiểu" (Gióp 42:2-3).

• Khi Đối Diện Mất Mát: Thay vì giả vờ mạnh mẽ, hãy tìm một nơi yên tĩnh và nói với Chúa: "Lạy Chúa, con đau lòng lắm. Con không hiểu tại sao Chúa cho phép điều này. Con cảm thấy bị bỏ rơi. Nhưng con biết Ngài ở đây. Xin hãy ôm lấy con và cho con thấy tình yêu Ngài qua Lời Ngài."
• Khi Cầu Nguyện Không Được Đáp Lời: Hãy viết nhật ký cầu nguyện. Viết ra những lời chất vấn của bạn, sau đó viết xuống những lời hứa trong Kinh Thánh về sự tốt lành và thời điểm của Chúa (Châm Ngôn 3:5-6; Truyền Đạo 3:11).
• Khi Thấy Bất Công: Hãy noi gương Ha-ba-cúc. Lên tiếng với Chúa về sự bất công bạn thấy, nhưng sau đó, hãy chờ đợi sự hiện thấy của Ngài. Tìm kiếm sự bình an không phải từ việc hoàn cảnh thay đổi, mà từ chính Chúa.
• Trong Mối Quan Hệ Cộng Đồng: Hãy tìm một người bạn đức tin trưởng thành, đáng tin cậy để chia sẻ những cuộc đấu tranh này. Đừng cô lập bản thân. Có người cùng cầu nguyện và nhắc nhở bạn về lẽ thật.

Vậy, giận Chúa có sai không? Cảm giác giận dữ, bất bình, hay thất vọng hướng về Chúa, xét như một phản ứng cảm xúc chân thật, không phải là một tội. Đức Chúa Trời, Đấng dựng nên cảm xúc, đủ lớn để đón nhận mọi sự thật thà của chúng ta. Tội lỗi nằm ở việc chúng ta để cảm xúc đó cắt đứt mối tương giao với Ngài, dẫn chúng ta đến chỗ nghi ngờ bản tính yêu thương của Ngài, nuôi dưỡng sự cay đắng, hoặc hành động theo sự phẫn nộ mà không vâng theo Thánh Linh.

Mô hình Kinh Thánh cho thấy: hãy đem mọi sự đến với Chúa. Hãy thành thật trong cầu nguyện, chất vấn trong tinh thần tìm kiếm, rồi hạ mình xuống trước sự cao cả và khôn ngoan không thể dò xét của Ngài. Cuối cùng, hãy nhìn lên thập tự giá – nơi mọi câu hỏi về tình yêu và sự công bình của Chúa tìm thấy câu trả lời thỏa đáng nhất. Qua chính sự chân thật và vật lộn đó, đức tin của chúng ta không bị phá hủy, mà trái lại, được tinh luyện, sâu nhiệm và vững chắc hơn trong Đấng Christ, là nền tảng không hề hư nát.

Hãy can đảm đến gần ngôi ân điển, ngay cả khi lòng bạn đầy thắc mắc. Vì ở đó, bạn sẽ tìm được sự thương xót và ân điển để giúp đỡ trong thì có nhu cầu (Hê-bơ-rơ 4:16).