Nếu Đức Chúa Trời Đã Biết Sa-tan Sẽ Phản Nghịch, Vì Sao Ngài Đã Tạo Dựng Nên Hắn?
Câu hỏi này chạm đến trọng tâm của mầu nhiệm về sự dữ, ý chí tự do, và chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Nó không chỉ là một thắc mắc tri thức, mà còn là một cuộc vật lộn thuộc linh của nhiều Cơ Đốc nhân. Để tìm kiếm cái nhìn thấu suốt, chúng ta phải khiêm tốn đào sâu vào Lời Đức Chúa Trời, thừa nhận rằng trí óc hữu hạn không thể hoàn toàn thấu hiểu Đấng Vô Hạn, nhưng những gì Ngài đã mặc khải là đủ cho đức tin và sự vâng lời của chúng ta.
Trước hết, Kinh Thánh xác nhận rõ ràng rằng mọi vật Đức Chúa Trời dựng nên đều "rất tốt lành" (Sáng-thế Ký 1:31). Điều này bao gồm cả các thiên sứ. Sa-tan không được tạo dựng như một ác quỷ, mà là một thiên sứ trọn vẹn, đẹp đẽ và quyền năng.
Trong Ê-xê-chi-ên 28:12-15, dù nói về vua Ty-rơ theo nghĩa đen, nhưng nhiều nhà giải kinh nhìn thấy hình bóng của kẻ cầm quyền đằng sau ngai vàng ấy - chính là Sa-tan. Đoạn Kinh Thánh mô tả: "Ngươi từng là một kiểu mẫu về sự toàn vẹn, đầy sự khôn ngoan, tốt đẹp trọn vẹn... Ngươi ở trong Ê-đen, là vườn của Đức Chúa Trời... Ngươi là chê-ru-bin được xức dầu, che phủ... Ngươi là toàn vẹn trong các đường lối mình từ ngày mình được sáng tạo, cho đến lúc thấy sự gian ác trong mình". Từ ngữ Hê-bơ-rơ "toàn vẹn" (tāmîm) ở đây mang nghĩa trọn vẹn, không tì vết, hoàn hảo trong phẩm chất của một tạo vật.
Ê-sai 14:12-14 cũng cho chúng ta cái nhìn về sự sa ngã của thiên sứ này: "Hỡi sao mai, con trai của sáng sớm! Sao ngươi từ trời sa xuống?... Ngươi đã bụng bảo dạ rằng: Ta sẽ lên trời, sẽ nhắc ngai ta lên trên các ngôi sao Đức Chúa Trời... Ta sẽ làm ra bằng Đấng Rất Cao". Danh xưng "sao mai" (Hê-bơ-rơ: *hêlēl*, Hy Lạp: *heōsphoros*) nói lên vinh quang ban đầu của hắn. Tội lỗi của hắn bắt nguồn từ bên trong: lòng kiêu ngạo ("lòng ngươi đã tự cao") và ước muốn chiếm đoạt ngôi vị của Đức Chúa Trời. Đây không phải là một khuyết điểm trong sự sáng tạo, mà là sự lạm dụng ý chí tự do được ban cho.
Đây là điểm then chốt. Kinh Thánh dạy rõ ràng Đức Chúa Trời biết mọi sự từ trước vô cùng. Ngài là Đấng "từ đầu tỏ ra cuối cùng, và từ thuở xưa những việc chưa làm" (Ê-sai 46:10). Đấng Christ là "Chiên Con đã bị giết từ buổi sáng thế" (Khải Huyền 13:8). Vậy, phải chăng Đức Chúa Trời "định trước" cho Sa-tan phản loạn?
Chúng ta phải phân biệt giữa sự hiểu biết trước (foreknowledge) và sự định trước (predestination). Đức Chúa Trời biết trước mọi lựa chọn mà các tạo vật có ý chí tự do (thiên sứ và loài người) sẽ thực hiện, nhưng sự biết trước đó không ép buộc họ phải lựa chọn như vậy. Ý chí tự do là món quà thật sự, nếu không, tình yêu và sự thờ phượng từ tạo vật dành cho Đấng Tạo Hóa sẽ chỉ là sự lập trình của robot, vô giá trị.
Sự lựa chọn của Sa-tan là có thật và hắn phải chịu trách nhiệm về nó. Gia-cơ 1:13-14 dạy: "Khi bị cám dỗ, chớ có ai nói rằng: Ấy là Đức Chúa Trời cám dỗ tôi; vì Đức Chúa Trời chẳng bị sự ác cám dỗ, và chính Ngài cũng không cám dỗ ai. Nhưng mỗi người bị cám dỗ khi mắc tư dục xui giục mình". Nguyên tắc này áp dụng cho cả thiên sứ lẫn người. Tội lỗi phát sinh từ trong ý chí của tạo vật, không phải từ Đấng Tạo Hóa.
Tại sao Đức Chúa Trời, trong sự hiểu biết trước vô hạn, vẫn cho phép sự lựa chọn của Sa-tan và cả sự sa ngã của loài người? Kinh Thánh không trả lời trực tiếp, nhưng cho chúng ta thấy qua toàn bộ câu chuyện cứu chuộc rằng Ngài có một mục đích tối thượng cao cả hơn.
Rô-ma 9:22-23 trình bày một nguyên tắc quan trọng: "Nếu Đức Chúa Trời muốn tỏ ra cơn thạnh nộ và làm cho biết quyền phép Ngài, đã lấy lòng khoan nhẫn lớn chịu những bình đáng giận sẵn cho sự hư mất, hầu để làm cho biết sự giàu có của vinh hiển Ngài bởi những bình đáng thương xót mà Ngài đã định sẵn cho sự vinh hiển, thì còn nói chi được?" Ở đây, sự hiện diện của "các bình đáng giận" (những kẻ chối bỏ Ngài, được biểu tượng bởi Sa-tan và những kẻ theo hắn) làm nổi bật lên hai điều:
- Sự công bình và thánh khiết tuyệt đối của Ngài khi trừng phạt tội lỗi (sự thạnh nộ).
- Sự giàu có vô hạn của ân điển và lòng thương xót Ngài dành cho "các bình đáng thương xót" (những người được cứu trong Đấng Christ).
Nếu không có bóng tối, chúng ta không thể trân quý ánh sáng. Nếu không có sự gãy đổ của tội lỗi, chúng ta không thể cảm nhận được chiều sâu của sự cứu chuộc. Sự phản nghịch của Sa-tan đã trở thành phương tiện (không phải nguồn gốc) để Đức Chúa Trời bày tỏ trọn vẹn bản tính của Ngài: thánh khiết, công bình, yêu thương, ân điển, và quyền năng cứu chuộc. Trận chiến vĩ đại nhất - sự chết và sống lại của Con Ngài - đã biến thập tự giá, công cụ của sự dữ, thành biểu tượng của tình yêu và chiến thắng tối thượng.
Chân lý này không chỉ để tranh luận thần học, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và tin cậy Chúa mỗi ngày.
1. Khiêm Nhường và Cảnh Giác: Sa-tan là một tạo vật quyền năng, trọn vẹn, ở gần ngôi Đức Chúa Trời, vậy mà vì lòng kiêu ngạo đã sa ngã. Điều này cảnh báo chúng ta cách nghiêm túc về tội kiêu ngạo. I Phi-e-rơ 5:8 dạy: "Hãy tiết độ và tỉnh thức: kẻ nghịch thù anh em là ma quỉ, như sư tử rống, đi rình mò chung quanh anh em, tìm đặng nuốt ai." Chúng ta không thể cậy vào sức mình, nhưng phải mặc lấy khí giới của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 6:11).
2. Tin Cậy Vào Sự Chủ Quyền Của Đức Chúa Trời Trong Mọi Hoàn Cảnh: Nếu Đức Chúa Trời, trong sự khôn ngoan vô hạn, đã cho phép sự dữ hiện diện tạm thời và giữ nó trong tầm kiểm soát tuyệt đối của Ngài (xem Gióp 1-2, Sa-tan chỉ làm được những gì Đức Chúa Trời cho phép), thì chúng ta có thể tin cậy Ngài trong những nghịch cảnh, đau khổ hay thử thách của đời mình. Ngài có thể biến điều ác thành điều lành (Sáng-thế Ký 50:20).
3. Trân Quý Ân Điển và Sự Cứu Chuộc: Sự hiện diện của tội lỗi và Sa-tan làm chúng ta nhận ra mình thật tuyệt vọng và đáng bị đoán phạt. Nhưng chính trong bối cảnh đó, ánh sáng của Phúc Âm càng chói lòa. Chúa Giê-xu Christ đã đến "để hủy phá công việc của ma quỉ" (I Giăng 3:8). Chiến thắng của Ngài trên thập tự giá là chắc chắn và cuối cùng. Mỗi ngày, chúng ta sống trong lòng biết ơn vì đã được cứu khỏi quyền lực của sự tối tăm (Cô-lô-se 1:13).
4. Tập Trung vào Chúa Christ, Không Phải vào Sa-tan: Một cạm bẫy là chúng ta dành quá nhiều sự chú ý cho ma quỉ và các thế lực tối tăm. Nhưng Kinh Thánh dạy chúng ta tập trung vào Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã chiến thắng. Hê-bơ-rơ 12:2 khuyên: "nhìn xem Đức Chúa Jêsus, là cội rễ và cuối cùng của đức tin". Sự thờ phượng, cầu nguyện, và suy gẫm của chúng ta phải tập chú vào Đấng Christ.
Chúng ta không có tất cả câu trả lời. Nhưng chúng ta có một Đức Chúa Trời đáng tin cậy, Đấng đã mặc khải chính Ngài trong Chúa Giê-xu Christ. Sự hiểu biết trước của Ngài không làm Ngài trở thành tác giả của tội lỗi. Ý chí tự do của tạo vật là thật, và trách nhiệm thuộc về họ. Trong sự khôn ngoan không thể dò xét, Đức Chúa Trời đã cho phép sự phản nghịch của Sa-tan để, qua sự chiến thắng của Con Ngài, bày tỏ vinh quang, ân điển và quyền năng cứu chuộc vĩ đại hơn gấp bội so với một thế giới không có tội lỗi.
Thay vì vấn vương với câu hỏi "Tại sao?", chúng ta được kêu gọi tin cậy vào Đấng "là khởi đầu và cuối cùng", Đấng phán: "Này, ta làm mới lại mọi sự" (Khải Huyền 21:5). Ngày ấy, mọi nước mắt sẽ lau sạch, sự chết và ma quỉ sẽ bị quăng vào hồ lửa (Khải Huyền 20:10), và chúng ta sẽ thấy rõ ràng rằng mọi đường lối Ngài là công bình và chân thật. Cho đến ngày ấy, chúng ta bước đi bằng đức tin, vững lòng trong ân điển của Đấng Christ, và rao truyền chiến thắng của Ngài cho thế gian đang bị giam cầm trong sự tối tăm.
"Vì Ngài biết đường lối tôi, Đức Giê-hô-va thử rèn tôi, tôi sẽ như vàng ra. ... Tôi vẫn bước theo đường Ngài, chẳng hề sai lệch." (Gióp 23:10-11)